TÜRKİYE’DE PARTİ YASAKLARININ PARTİ KAPATMA DAVALARI ÜZERİNDEN OKUNMASI

Siyasal alanın ana kurumları olan siyasal partiler, belirli bir amaç etrafında toplanmakta ve çoğunlukla aynı amaçta buluştuğu bireylerin temsili görevini üstlenmektedirler. Üstlendiği bu misyon ile “demokratik süreçlerin vazgeçilmez unsuru” olarak kabul edilen siyasal partiler, Türk siyasal hayatında 1965 yılında ilk kanununa kavuşmuştur. Anayasal statünün ardından yasal statüye de sahip olan partiler için önemli bir kırılma niteliğini taşıyan 1980 darbesi partileri yeni bir yasayla karşı karşıya getirecek süreci başlatmıştır. 1983 yılında yapılan kanuni düzenlemeyle yeniden yapılanmaya tabi tutulan siyasal partiler için sınırlar da yine bu kanun ile çizilmiştir. Siyasi partiler için belirlenmiş bu yasal sınırların ihlali gerekçesiyle Türk siyasal partilerinin büyük bir kısmı kapatma davaları ile karşı karşıya kalmış ve bu davaların büyük çoğunluğu ilgili partinin kapatılması ile sonlanmıştır. Partilere yönelik yasakların Türk siyasal partilerine nasıl yansıdığı sorusundan hareketle kaleme alınan bu çalışmada, partilere ilişkin yasakların incelenmesinin ardından ilk Siyasi Partiler Kanununun kabul edilmesini takiben görülen parti kapatma davalarının gerekçeleri üzerinden siyasal parti yasaklarının değerlendirmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Siyasal Partiler, Siyasi Partiler Kanunu, parti kapatma davaları

READING PARTY PROHIBITIONS IN TURKEY THROUGH PARTY CLOSURE CASES

Political parties, which are the main institutions of the political field, gather around a specific purpose and often assume the role of representation of individuals with whom they meet the same purpose. With this mission, the political parties, which are accepted as indispensable elements of democratic processes, gained their first law in 1965 in Turkish political life. Following the constitutional status, the 1980 coup, which was an important break for the parties that also had legal status, initiated the process that would bring the parties to face with a new law. In 1983, with the legal regulation, the limits for the political parties that were restructured were also drawn by this law. Most of the Turkish political parties faced closure cases due to the violation of these legal limits, and the majority of these cases ended with the closure of the party concerned. In this study, that is based on the question of how the prohibitions against parties are reflected to Turkish political parties, the political party bans are evaluated on the grounds of party closure cases following the adoption of the first Political Parties Law after the examination of the bans on the parties.

Keywords:

Political Parties, Law of Political Parties, party closure cases,

PDF

___

Akyazan, A. E. (2006). 1982 Anayasası'na Göre Siyasi Partilerin Kapatılması. TBB Dergisi(65), 247-276.
Aydın, Ö. (2008). Avrupa Ortak Hukuk Mekanında Demokratik Toplum Düşüncesinin İnşası. İstanbul Ünivesitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi .
Celep, Ö. (2014). The Political Causes of Party Closures in Turkey. Parliamentary Affairs, 67(2), 371–390.
Duverger, M. (1974). Siyasi Partiler (2. b.). (E. Özbudun, Çev.) Ankara: Bilgi Yayınevi.
Göktürk, G. (2016). Siyasal Partilerin Doğuşu: Tarihsel ve Toplumsal Kökenleri. Sosyoloji Konferansları(54), 245-273.
Hakyemez, Y. Ş. (2000). Militan Demokrasi Anlayışı ve 1982 Anayasası. Ankara: Seçkin Yayınları.
Kahraman, M., & Çalışkan, Z. (2007). Türkiye'de Siyasal Partilerin Hukuksal Statüsü ve Siyasal Partilerin Kapatılması Rejimi. Doğu Anadolu Bölgesi Çalışmaları, 122-131.
Kaynar, M. K. (2007). Cumhuriyet Dönemi Siyasi Partileri. İstanbul: İmge Kitabevi.
La Palombara, J., & Winer, M. (1966). The Origin and Development of Political Parties. J. La Palombara , & M. Weiner içinde, Political Parties and Political Development (s. 3-42). Princeton: Princeton University Press.
Loewenstein, K. (1937). Militant Democracy and Fundamental Rights I. The American Political Science Review, 31(3), 417-432.
Macklem, P. (2006). Militant Democracy, legal pluralism, and the paradox of self-determination. International Journal of Constituonal Law, 4(3), 488-516.
Özbudun, E. (2007). Türk Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve Siyasal Elitlerin Tepkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(3), 257-268.
Özbudun, E. (2010). Party prohibition cases: different approaches by the Turkish constitutional court and the European Court of Human Rights. Democratization, 17(1), 125-142.
Turhan, M. (2002). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Siyasi Parti Kapatma Davaları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(3), 129-150.
Uygun, O. (2000). Siyasi Partilerin Kapatılması Rejiminin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Anayasa Yargısı(17), 256-272.
Yokuş, S. (2001). Türk Anayasa Mahkemesi’nin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Siyasi Partilere Yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(4), 107-128.
TESAV- 1923’ten Günümüze Siyasi Partiler, http://www.tesav.org.tr/1923ten-gunumuze-kadar-kurulan-ve-kapatilan-siyasi-partiler/, Erişim Tarihi: 19.06.2019.
1961 Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm, Erişim Tarihi: 10.06.2019.
1982 Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf, Erişim Tarihi: 11.06.2019.
648 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12050.pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2019.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12050.pdf, Erişim Tarihi: 04.06.2019.