Yılmaz AYDIN, Sinan ARAMAN

Konjonktür ve Kriz Teorileri: Marx, Keynes ve Schumpeter

Bu çalışmanın amacı Marx, Keynes ve Schumpeter’in iktisadi krizlerle ilgili görüşlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Klasik iktisat yaklaşımına göre serbest piyasa ekonomisi istikrarlı ve her zaman kendiliğinden dengeye ulaşan bir sistemdir. Özellikle Say Yasası, iktisat teorisinin en tartışmalı ilkelerinden biri olmasına karşın krizler konusunda Klasik geleneğin temel dayanağı olmuştur. Klasik teoriyi ayrıntılı ve sistematik bir şekilde eleştiren ve kapitalist üretim sürecinin istikrarsız olduğunu ileri süren ilk iktisatçı Marx olmuştur. Marx’ın sisteminde iktisadi krizleri açıklayan iki temel yaklaşım vardır. Bunlardan biri eksik tüketim teorisi, diğeri kâr oranlarının düşme eğilimidir. Marx’ın eleştirileri etkili olmakla birlikte 1929 Büyük Buhran dönemine kadar Klasik-neoklasik paradigma hakim olmuştur. Yaşanan kriz ile birlikte Keynes’in geliştirdiği analiz paradigmanın krizine yol açmıştır. 1936 yılında yayımlanan Genel Teori’de Keynes, kapitalist üretim sürecinin genel bir eğilim olarak efektif talep yetersizliği sorunu ile karşı karşıya olduğunu ve devlet müdahalesi olmaksızın sorunun kendiliğinden çözülemeyeceğini ileri sürmüştür. Krizler konusunda Ortodoks iktisattan farklı bir analiz geliştiren Schumpeter’e göre sorun, kapitalizmin inişli çıkışlı, eşit olmayan gelişme süreci göstermesidir. Schumpeter, krizlerin sistemin doğasında var olduğunu ve yaratıcı yıkım gibi olumlu bir işlev gördüğünü savunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Azalan kâr oranları, Eksik tüketim teorisi, Efektif talep yetersizliği, yaratıcı yıkım

PDF

___

Akman, C., (2010). Marksist Kriz Teorileri Işığında Küresel Kriz, İstanbul: Kalkedon Yayınları
Appelbaum, E., (1979). “The Labor Market”, A Guide to Post Keynesian - Economics, Ed. by. Alfred S. Eichner, New York: M. E. Sharpe, 100-119.
Ardıç, K. ve Y. Aydın., (2011). İktisat Okulları ve Emek Piyasası, İstanbul: Derin Yayınları.
Alkin, E., (2009). “Herkes İçin “Ekonomi”, Yayın No: 2009-21, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Apaydın, Ş., (2015). Kriz ve Konjonktür Kuramları, Ankara: NotaBene Yayınları.
Aydın, Y., (2012a). Say Yasası Üzerine Bir İnceleme: Klasik İktisatçıların ve Marx’ın Yorumu, İ.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1 (2012), 1-29.
Aydın, Y., (2012b). Say Yasası: Keynes’in Yorumu ve Son Dönem Tartışmaları, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 63, Sayı: 1, 81-130.
Bell, P. ve H. Cleaver., (2002). “Marx’s Theory of Crisis as a Theory of Class Strugle”, The Commaner, No: 5, 1-61, http://www.commoner.org.uk/cleaver05.pdf (erişim 20.06.2015).
Bombach, G., H. Scherf und und K. G. Zinn. (1983). Keynes, Marx, Schumpeter: Und die Wirtschaftskrise von heute, Wirtschaftsdienst, Verlag Weltarchiv, Hamburg, Vol: 63, Iss: 5, 215-226.
Buğra, A.. (1985). “İktisat Yazınında Teknoloji”. İktisat Dergisi, 246, 25-35.
Davidson, P., (1998). “Post Keynesian Employment Analysis and the Macroeconomics of OECD Unemployment”, The Economic Journal, Vol. 108, No. 448, 817-831.
Demir, Ö., (1995). Joseph A. Schumpeter: Hayatı, Eserleri ve Katkıları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 50, Sayı: 1, 155-172.
Dow, S., (2001). “Post Keynesian methodology”, A New Guide to Post Keynesian Economics, Ed. by. Richard P.F Holt and Steven Pressman, London: Routledge, 11-20.
Eichner, A. and J. A. Kregel., (1975). “An Essay on Post-Keynesian Theory: A New Paradigm in Economics”, Journal of Economic Literature, Vol. 13, No. 4., 1293-1314.
Foley, D. K. (1990) “Say’s Law in Marx and Keynes”, J.E. King (der.), Marxian Economics, Aldershot: Edward Elgar, 436 – 447.
Harvey, D., (2012). Sermaye Muamması Kapitalizmin Krizleri, Çev. Sungur S., İstanbul: Sel Yayıncılık.
Heilbroner, R.L., (2008). İktisat üşünürleri: Büyük İktisat Düşünürlerinin Yaşamları ve Fikirleri, Çev. A. Tantanoğlu, Ankara: Dost Kitabevi.
Hein, E., (2002). “Money, Interest, and Capital Accumulation in Karl Marx’s Economics: A Monetary Interpretation”, WSI Discussion Paper No. 102, WSI in der Hans Boeckler Stiftung,
http://www.boeckler.de/pdf/p_wsi_diskp_102.pdf, indirilme tarihi: 22.12.2012.
Jarchow, H. J., (1994). “Der Keynesianismus”, Geschichte der Nationalökonomie, Hrsg.: Otmar Issing, 3. Aufl.., München: Verlag Vahlen, 193-213.
Kazgan, G., (2000). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Keen, S., (2003). “Nudge Nudge, Wink Wink, Say No More,” in S. Kates (Ed.), Two Hundred Years of Say’s Law: Essays on Economic Theory’s Most Controversial Principle, Cheltenham: Edward Elgar, 199–209.
Keynes, J.M., (1936). The General Theory of Employment Interest and Money, London: Macmillan.
Keynes, J. M., (2010). Genel Teori, İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi, Çev. Uğur S. A., İstanbul: Kalkedon Yayınları.
King, J.E., (2001). “Labor and unemployment”, A New Guide to Post Keynesian Economics, Ed. by. Richard P.F Holt and Steven Pressman, London: Routledge.
Lavoie, M., (1992). Foundation of Post –Keynesian Economic Analysis, Aldershot: Edward Elgar Publishing. Marx, K., (2000). Kapital Birinci Cilt, Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K., (2005). Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Çev. Sevim B., Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K., (2003). Kapital Üçüncü Cilt, Çev. Alaattin Bilgi, 4. Baskı, Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K. ve F. Engels., (2008). Komünist Manifesto, 2008, Çev. Nail S. vd., İstanbul: Yordam Kitap.
Marx, K., (2011). Kapital 1.Cilt, Çev. Mehmet Selik ve Nail Satlıgan, İstanbul: Yordam Kitap.
Marx, K., (2016). Kapital III. Cilt, Çev. Mehmet Selik ve Erkin Özalp, 2. Basım, İstanbul: Yordam Kitap.
Minsky, H. P., (2013). İstikrarsız Bir Ekonominin İstikrarı, Çev. Oğuz Esen, Ankara: Efil Yayınevi.
Ölmezoğulları, N., (2008). Ekonomik Sistemler ve Küreselleşen Kapitalizm, Bursa: Ezgi Kitabevi.
Özel, H., (2004). “Michal Kalecki ve Klasik-Marksist İktisadi Analiz”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı l, 1-23.
Öztürk, M. Y., (2008). Geç Kapitalistleşme Sürecinde Kriz: Türkiye 1979 Krizi, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
Öztürk, N., (2009). İktisatta Bölüşüm: Kuram – Politika, Ankara: Palme Yayıncılık.
Robinson, J., (1972). “The Second Crisis Of Economic Theory”, The American Economic Review, Vol. 62, No. 1/2. (Mar. –May), 1-10
Rosier, B., (1994), İktisadi Kriz Kuramları, Çev. Nurhan Yentürk, İstanbul: İletişim Yayınları.
Sardoni, C. (1991) “Marx and Keynes: the critique of Say’s Law”, G.A. Caravale (ed.), Marx and Modern Economic Analysis, Volume II: The Future of Capitalism and the History of Thought, Aldershot: Edward Elgar, 219 – 239.
Savran, S., (2013). Üçüncü Büyük Deprasyon, İstanbul: Yordam Kitap.
Skousen, M., (2003). Modern İktisadın İnşası, Çev. M. Acar vd., Ankara: Liberte Yayınları
Türkcan, E., (2009). Dünya’da ve Türkiye’de Bilim, Teknoloji ve Politika, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.