Tokat Yöresi Jasper Oluşumlarının Mineralojik-Petrografik, Jeokimyasal Özellikleri ve Süstaşı Olarak Kullanılabilirliği

Zengin süstaşı yataklarına sahip olan Tokat ilinde krizopras, agat, kuvars, ametist, opal, ağaç opali ile birlikte bir tür mikrokristalin kuvars/kalsedon olan jasper oluşumları yer almaktadır. Tokat İl merkezi ve doğusunda bulunan Almus Baraj Gölü arasında yer alan inceleme alanında temeli Permiyen-Triyas yaşlı mermer, fillit, metabazit, serpantinit, mikaşist ve amfibolit gibi metamorfik birimlerle temsil edilen Tokat Masifi oluşturmaktadır. Tokat Masifi, çakıltaşı, andezitik-bazaltik lav ve dayklar, tüf, aglomera, volkanik breş, çamurtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan Geç Paleosen-Geç Eosen yaşlı volkano-sedimanter birimler tarafından uyumsuz olarak örtülmektedir. Alt Miyosen yaşlı çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve yer yer kireçtaşlarından oluşan birim ise diğer birimleri uyumsuz olarak örtmektedir. Yer yer birkaç metre boyutuna ulaşan büyük bloklar, damarlar ve iri yumrular halinde gözlenen jasper oluşumları volkano-sedimanter birimler içerisindeki volkanik breş, volkanoklastik kumtaşları ve çamurtaşlarının içinde KB-GD doğrultulu bir fay boyunca görülmektedir. Kırmızı, kırmızımsı kahve, turuncu ve sarı renklerde görülen jasper oluşumları, boşluğun dışından itibaren bazen simetrik yapıda ve değişik renk ve desenlerde agat bantları ve kalsedon ile doldurulmuş olup bazı boşluklarda ise iri kristalli kuvarslar göze çarpmaktadır. Tokat yöresi jasperleri ortalama % 95.41 SiO2 ve % 4.80 ise Fe2O3 içeriğine sahip olup gemolojik incelemelere göre kalsedon-jasper olarak adlandırılmıştır. Jasperlerden yapılan mineralojik tayinlere göre, jasperler içerisinde kuvars, moganit, götit, hematit, dolomit ve mika-illit belirlenmiştir. Yöredeki jasperler, sertlik, sağlamlık, renk çeşitliliği, cila alma, ışık yansıtma özellikleri bakımından süstaşı olarak kullanılabilir niteliktedir.

___

  • [1] KETİN, İ., “Anadolu’nun tektonik birlikleri (Tectonic units of Anatolian Asia Minor)”, M.T.A. Enstitüsü Dergisi, 66, 20-34, 1966.
  • [2] OKAY, A. İ. ve TÜYSÜZ, O., “Tethyan sutures of northern Turkey”. Geological Society, London, Special Publications,156 (1) , 475-515, 1999.
  • [3] HUBER, K. G., “Geochemistry and geochronology of meta-igneous rocks from the Tokat Massif, north-central Turkey”, M. S. Geo. Sci Thesis, Faculty of the Graduate School of The University of Texas at Austin, 137 p., 2011.
  • [4] OKAY, A. İ., SUNAL, G., SHERLOCK, S., ALTINER, D., TÜYSÜZ, O., KYLANDER-CLARCK, A.R.C., and AYGÜL, M., “Early Cretaceous sedimentation and orogeny on the active margin of Eurasia: Southern Central Pontides, Turkey”, TECTONICS, 32, 1247–1271, doi:10.1002/tect.20077, 2013.
  • [5] GÖÇMENGİL, G., KARACIK, Z., GENÇ, Ş.C., BİLLOR, Z., “40Ar-39Ar geochronology and petrogenesis of post-collisional trachytic volcanism along the İzmir-Ankara-Erzincan suture zone (NE, Turkey)”, Turkish Journal of Earth Sciences, 27 (1), 1-31., 2017.
  • [6] GÖÇMENGİL, G., KARACIK, Z., GENÇ, Ş. C., “Volcano Stratigraphic Investigation of the Post-Collisional Middle Eocene Magmatism Around İzmir-Ankara-Erzincan Suture Zone (NE, Turkey)”, Türkiye Jeoloji Bülteni (Geological Bulletin of Turkey) 61 (2018) 131-162, 2018.
  • [7] SÜMENGEN, M., “1:100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No.188, Tokat- H37 paftası”. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeolojik Etüdler Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye. 2013.
  • [8] DOĞAN, H.M., KILIÇ, O.M., YILMAZ, D.S., “Tokat İli bitki yoğunluk sınıflarının LANDSAT-7 ETM+ uydu görüntüleri ve coğrafi bilgi sistemleri ile araştırılması”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31 (1), 47-53, 2014.
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi-Cover
  • ISSN: 2564-6605
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2017
  • Yayıncı: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

KÖMÜR YANMA ATIKLARININ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Gamze SÖNMEZ, Mustafa IŞIK

KONYA KAPALI HAVZASI (TÜRKİYE) YILLIK SICAKLIK VERİLERİNİN TREND ANALİZİ VE DEĞİŞİM NOKTALARININ BELİRLENMESİ

Cihangir KOYCEGIZ, Meral BUYUKYILDIZ

STRATEJİK PLANLAMA EKSENİNDE ERİŞİLEBİLİRLİK: TAMPON VE AĞ ANALİZLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI DEĞERLENDİRİLMESİ

Ertuğrul YILMAZ, Ebru KAMACI KARAHAN

KAPYA BİBER ARTIĞI KULLANILARAK BİYOSORPSİYONLA SULU ÇÖZELTİLERDEN NİKEL GİDERİMİ

Levent GÜREL, Tuğba MEŞE, Arife ŞEKER, Aslı KISIRKAYA, Ali Serkan YILDIRIM

KÖPRÜ BARAJI DOLUSAVAK YAPISININ DENEYSEL ÇALIŞMA VE SAYISAL MODELLEME İLE ANALİZİ

Şerife Yurdagül Kumcu, Muhammed Uçar

HİNDİBA (Cichorium intybus L.) KÖKÜ EKSTRAKTI VE TRABZON HURMASI (Diospyros kaki L.) TOZUNUN KEK ÜRETİMİNDE KULLANILMASI VE KALİTE PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Betül TEMİZSOY, Kadriye Merve DOĞAN, Sena İBİLİ, Cem BALTACIOĞLU, Mustafa KANBUR

SABİT MIKNATISLI SENKRON MOTORUN DİNAMİK DAVRANIŞ ANALİZİ VE DOĞRUSAL OLMAYAN KONTROLÖR İLE KAOS KONTROLÜ

Handan NAK, Ali Fuat ERGENÇ

GÖKKUŞAĞI ALABALIĞI’NIN KURUTULMASI ÜZERİNE FARKLI ÖNİŞLEMLERİN ETKİSİ

Osman İSMAİL, Özlem GÖKÇE KOCABAY

BORİK ASİT KATKISI VE SİNTERLEME SICAKLIĞININ ALÜMİNA VE SEPİYOLİTİN ISIL İLETKENLİĞE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yüksel PALACI

OECD ÜLKELERİNİN TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRÜ AÇISINDAN SMAAEDAS YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Mihrimah ÖZMEN