KİREÇTAŞLARININ AŞINMA DİRENÇLERİNİN ENDEKS ÖZELLİKLERİ YARDIMIYLA BELİRLENMESİ

İnşaat mühendisleri, yapı malzemesi olarak kullandıkları kayaç malzemesinin fiziksel ve mekanik özelliklerini bilmek zorundadır. Özellikle yol kaplamalarında kullanılan yapı malzemesinin aşınma direncinin tespiti, hava alanları, limanlar, otoyollar gibi yüksek aşınmanın gerçekleştiği yerlerde büyük önem taşımaktadır. Kayaçların aşınma oranının belirlenmesi için genellikle Los Angeles aşınma deneyi yapılmaktadır. Ancak Los Angeles aşınma deneyi yapılması zaman alan, pahalı bir deneydir. Yapılan çalışmada kayaçların Los Angeles Kayıplarının basit laboratuvar deneyleriyle belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla, beş kireçtaşı kayaç numunesi kullanılmıştır. Bu numunelerin birim hacim ağırlıkları (gn), poroziteleri (n), hacimce su emme yüzdeleri (Sn), schmidt sertlikleri (NL), P ve S dalgası hızları (vp,vs), serbest basınç dayanımları (UCS) ve aşınma yüzdeleri (LA500) tespit edilmiştir. Bu veriler ışığında regresyon analizleri yapılarak deney sonuçlarına çok yakın sonuçlar veren (R2=0,99) eşitlikler elde edilmiştir. Bütün deney sonuçlarını kullanmadan sadece endeks deneylerinin sonuçlarını kullanarak yapılan regresyon analizinin sonucunda elde edilen determinasyon katsayısı ise R2=0,96 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kireçtaşı, fiziksel özellikler, Schmidt sertliği, Los Angeles aşınma deneyi, regresyon analizi

DETERMINATION OF ABRASION LOSS OF LIMESTONES USING INDEX TESTS

Civil engineers should know physical and mechanical properties of stone material which is used as construction material. Determination of abrasion loss is very important at design of pavements of airports, highways harbors etc. The Los Angeles (L.A.) abrasion test is a common test method used to indicate aggregate abrasion characteristics. However Los Angeles test is a time consuming and expensive test. In this work, abrasion loss of stone samples is determined using only simple laboratory tests. For this purpose, 5 different limestone samples are used. Densities (gn), porosities (n), water absorption ratios by volume (Sn), Schmidt rebound values (NL), P and S wave velocities (vp,vs), Unconfined compression strengths (UCS) and abrasion loss percentages (LA500) of all samples are determined. Statistical analyses are conducted by using these values. High determination coefficient (R2=0.99) is obtained by using all test results. However, using the results of index tests, determination coefficient is calculated as (R2=0.96).

Keywords:

Limestone, physical properties, Schmidt hardness, Los Angeles abrasion test, regression analysis,

PDF

___

[1] YILMAZ, N.G., GOKTAN, R.M., ONARGAN, T., “Correlative Relations Between Three-Body Abrasion Wear Resistance and Petrographic Properties of Selected Granites Used as Floor Coverings”, Wear, 372, 197-207, 2017.
[2] EREN, Ö., BAHALI, M., “Some Engineering Properties of Natural Building Cut Stones of Cyprus”, Construction and Building Materials, 19(3), 213-222, 2005.
[3] TERCAN, A.E., OZCELIK, Y., “Canonical Ridge Correlation of Mechanical and Engineering Index Properties”, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 43(1), 58-65, 2006.
[4] YAVUZ, H., UGUR, I., DEMIRDAG, S., “Abrasion Resistance of Carbonate Rocks Used in Dimension Stone Industry and Correlations Between Abrasion and Rock Properties”, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 45(2), 260-267, 2008.
[5] MACGREGOR, I.D., CHIU, K.Y.,”Porosity and Wear Resistance in Stone Flooring Tiles”, Journal of testing and evaluation, 28(3), 149-154, 2000.
[6] TS 699, Doğal Yapı Taşları - İnceleme ve Laboratuvar Deney Yöntemleri, TSE Yayınevi, Ankara, Türkiye, 2009.
[7] TS EN 13755, Doğal Taşlar - Deney Yöntemleri - Atmosfer Basıncında Su Emme Tayini, TSE Yayınevi, Ankara, Türkiye, 2014.
[8] TS EN 14157, Doğal Taşlar - Aşınma Direncinin Tayini, TSE Yayınevi, Ankara, Türkiye, 2005.
[9] POOLE, R.W., FARMER, I.W.,”Consistency and Repeatability of Schmidt Hammer Rebound Data During Field Testing”, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences & Geomechanics Abstracts, 17(3), 167-171, 1980.
[10] BURILICHEV, D.E. IVANKINA, T.I. KLIMA, K. LOCAJICEK, T. NIKITIN, A.N. PROS, Z., “Investigation of Rock Samples by Neutron Diffraction and Ultrasonic Sounding”, Physica B, 276, 837-838, 2000.
[11] WEISS, T., SIEGESMUND, S., RASOLOFOSAON, P.N., “The Relationship between Deterioration, Fabric, Velocity and Porosity Constraint”, Proceedings of the 9th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone, Venice, Italy, 215-223, 2000.
[12] BOADU, F. K. , “Fractured Rock Mass Characterization Parameters and Seismic Properties: Analytical Studies”, Journal of Applied Geophysics, 37(1), 1-19, 1997.
[13] CHANG, C., ZOBACK, M. D., KHAKSAR, A., “Empirical Relations between Rock Strength and Physical Properties in Sedimentary Rocks”, Journal of Petroleum Science and Engineering, 51(3), 223-237, 2006.
[14] BENSON, P., SCHUBNEL, A., VINCIGUERRA, S., TROVATO, C., MEREDITH, P., YOUNG, R.P., “Modeling the Permeability Evolution of Microcracked Rocks from Elastic Wave Velocity Inversion at Elevated Isostatic Pressure”, Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 111(B4), 2006.
[15] STANCHITS, S., VINCIGUERRA, S., DRESEN, G., “Ultrasonic Velocities, Acoustic Emission Characteristics and Crack Damage of Basalt and Granite”, Pure and Applied Geophysics, 163(5-6), 975-994, 2006.
[16] KAHRAMAN, S., “A Correlation between P-Wave Velocity, Number of Joints and Schmidt Hammer Rebound Number”, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 38(5), 729-733, 2001.
[17] YASAR, E., ERDOGAN, Y., “Correlating Sound Velocity with the Density, Compressive Strength And Young's Modulus of Carbonate Rocks”, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 41(5), 871-875, 2004.
[18] BROWN, E.T., “ISRM Suggested Methods. Rock Characterization Testing and Monitoring”, London: Royal School of Mines, 1981.
[19] TS EN 1926, Doğal Taşlar - Deney Yöntemleri - Tek Eksenli Basınç Dayanımı Tayini, TSE Yayınevi, Ankara, Türkiye, 2013.
[20] TS EN 1097-2, Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Parçalanma Direncinin Tayini için Metotlar, TSE Yayınevi, Ankara, Türkiye, 2010.