Karahisar-i Sahib Sancağı, Han- Barçın, Sandıklı Kazalarındaki Aşiretlere Ait 1721 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi (H.1256/M.1840-1841)
Osmanlı Devleti tarihine yönelik araştırma yapılırken başvurulacak yazılı arşiv kaynakları içerisinde “Nüfus Defterleri” önemli bir yer tutmaktadır. Nüfus defterlerinde beşeri unsurlar, zaman ve mekân birlikteliği bir arada yer aldığı için demografik özelliklerin ve şehir tarihinin aydınlatılması bakımından oldukça önem taşımaktadır.
Osmanlı Devleti’nde gerçek anlamda ilk nüfus sayımı II. Mahmut zamanında yapılmıştır. Yapılan bu sayımda özellikle askere alımlar için Müslümanların ve vergiler için Müslümanlarla birlikte gayrimüslimlerin de kayıtları tutulmuştur. Daha önce yapılan sayımlar daha çok vergi mükelleflerine tespit amacıyla yapıldığından nüfus tespiti açısından yetersiz kalmıştır.
Bu çalışmada, 1840-41 yılı itibariyle Karahisar-i Sahib Sancağın bağlı Han-Barçın ve Sandıklı kazalarındaki aşiretlerin erkek Müslüman nüfusu hakkında bilgi verilmiştir. Aşiret nüfusu ve bu nüfusun fiziki özellikleri, yaşları tespit edilerek elde edilen bilgiler çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Han-Barçın, Sandıklı, Nüfus, Aşiret, 1721 Nüfus Defteri
Regıster Book of the Town of Karahisar-i Sahib Numbered 1721
Population records take an important palce avong the main archives to be referred to while researching the history of Ottoman Empire. As the human factors, coexist of time and space are together in the population records, they are very important for illuminating demographics and urban history.
The fırst population census in the Ottoman Empire was made during the 2nd Hammut period. In this census, especialy muslim for getting military, for taxpayers not only muslims but olso non-muslims records were kept. The previous population censuses have been insufficient in terms of population determination since they’re made mostly fort he purpose of detecting taxpayers.
In the study, as of 1840-41 information was givin about the mole muslim population living in Han-Barçın and Sandıklı. The tribol population and the phsical charateristics and ages of the people living there were determined and evaluated on the basis of the abtained information.
Keywords:
Han-Barçın, Sandıklı, Nüfus, Aşiret, 1721 Nüfus Defteri,
___
- Akbayar, N. (1985). Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti Nüfusu. Tanzimat’tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, C. 5.
- Aydın, M. (1990). Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri. Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri. 28-30 Haziran 1989. Edebiyat Fakültesi Basımevi.
- Barkan, Ö. L.(1940-41). Türkiye'de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri, İÜİFM, C. 2.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. NFS.d. 1721 Numaralı Nüfus Defteri, H.1256/M.1840-1841
- Behar, C. (2000) Osmanlı Nüfus İstatistikleri ve 1831 Sonrası Modernleşmesi. Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
- Çimen, A. (2012). Sayım kayıt düzeni ve teşkilatlanma açısından Osmanlı’da nüfus hizmetleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 183-216.
- Güneş, M. (2015). 3537 Numaralı Kırşehir Nüfus Defteri (1841). Berikan Yayınevi, Ankara.
- Güneş, M. (2014). Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili. Akademik Bakış, 8(15), 222. Kahraman, S. ve Gür, F. (2012). Amasya Nüfus Defteri 1840. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları.
- Karal, E. Z.(1943) , Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, Ankara.
- Kargı, K. (2016). Karahisar-ı Sahib Kazasına Ait 1692 Numaralı Nüfus Defteri ve Değerlendirilmesi (H.1254/M.1838-1839). (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Karpat, K. (2010) . Osmanlı Nüfusu (1830-1914). İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kütükoğlu, M. (2010). Menteşe Sancağı 1830 Nüfus ve Toplum Yapısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Maden, F. (2012). Osmanlı Devleti’nde 1881-1882/1293 Nüfus Sayımı ve Meydana Gelen Hadiseler (Ed. Beyhan, M. A.). Türkiye’de İskân ve Şehirleşme Tarihi içinde. Editör Kitabevi.
- Öz, M. (2010). Tahrir. TDV. İA. IXL. ss. 426, 427.
- Serdoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarihi Lügatı (2.Baskı). İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Topal, Z. (2010). 1840 Tarihli Akçaabat Nüfus Kayıtları. Akçabat: Akçaabat Belediyesi Kültür Yayınları-5.
- https://www.nvi.gov.tr/PublishingImages/Lists/PageContents/EditForm/1En%20%C3%87ok%20Kullan%C4%B1lan%20Ad%20%C4%B0statisti%C4%9Fi.pdf Erişim tarihi: 25.05.2018.
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
COVID-19 PANDEMİSİNİN DİJİTAL PLATFORMLARA YANSIMASI: EKŞİ SÖZLÜK ÜZERİNE BİR İNCELEME