ÜRETME-SATIN ALMA KARARLARINDA FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ VE KISITLAR TEORİSİ: DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE ÖRNEK UYGULAMA

Öz Günümüz modern üretim teknolojilerinin kullanıldığı üretim ortamlarında geleneksel maliyet sistemlerine göre alınacak kararlar yetersiz olabilmektedir. Karar alma sürecini iyileştirmek ve daha rasyonel kararlar alabilmek için, geleneksel sistemlerin eksikliklerini gidermek üzere, modern yöntemlerden faaliyete dayalı maliyet sistemi ve kısıtlar teorisi kullanılabilmektedir. Üretme-satın alma kararlarına göre hangi ürünlerin işletmede üretileceği hangilerinin dışarıdan satın alınacağı kararı verilmektedir ki bu kararlar işletme karlılığının arttırılmasında oldukça önemlidir. Bu kararı verirken geleneksel sistemlerden yararlanılabileceği gibi modern yöntemlerden faaliyete dayalı maliyet sistemi ve kısıtlar teorisini de ayrı ayrı kullanmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı, işletme karlılığının arttırılmasında önemli olan üretme-satın alma kararlarında, faaliyete dayalı maliyet sistemi ve kısıtlar teorisini kullanmak ve elde edilen karlılık sonucunu geleneksel yöntemle belirlenen karlılık sonucu ile karşılaştırmaktır. Bu çerçevede örnek bir işletmede üretme-satın alma kararları için doğrusal programlama modeli kullanılarak faaliyete dayalı maliyet sistemi ve kısıtlar teorisine ilişkin ayrı ayrı modeller geliştirilmiş, elde edilen karlılık sonuçları geleneksel sistem karlılık sonucu ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Üretme-satın alma kararları, faaliyete dayalı maliyet sistemi, kısıtlar teorisi

PDF

___

Alsmadi, M, Almani A. & Khan Z., (2014), Implementing an integrated ABC and TOC approach to enhance decision making in a Lean context, International Journal of Quality & Reliability Management, Vol. 31, Issue 8, p. 906 - 920
Brierley, J.A., Cowton, C. J. & Drury, C., (2006), The Application of Costs in Make-or-Buy Decisions, International Journal of Management, Vol. 23., No. 4; p. 794-800.
Coman, A. & Ronen B., (1995), The Enhanced Make-or-Buy Decision: The Fallacy of Traditional Cost Accounting and the Theory of Constraints, Human Systems Management, Vol.14, No. 4, p. 303-308.
Coman, A. & Ronen B., (2000), Production outsourcing: A linear programming model for the Theory-Of-Constraints, International Journal of Production Research, Vol. 38, No. 7, p. 1631-1639.
Fu, A., (2000), Theory of Constraints and Activity Based Costing, University of Auckland Business Review, Vol. 2, No.2, p. 66-74.
Goldratt, E. M. & Fox R. E., (1986), The Race, North River Press Inc., USA.
Goldratt, E. M., (1990), Theory Of Constraints, North River Press, Great Barrington, Massachusetts
Huang, S-Y., Chen H-J, Chiu A-A & Chen C-P, (2014), The application of the theory of constraints and activity-based costing to business excellence: the case of automotive electronics manufacture firms, Total Quality Management, Vol. 25, No. 5, p. 532-545
Kee, R.C., (1995), Integrating Activity-Based Costing with The Theory of Constraints to Enhance Production-Related Decision-Making, Accounting Horizons, Vol.9, Issue 4, p.48-62.
Kee, R.C., (1998), Integrating ABC and The Theory of Constraints to Evaluate Outsourcing Decisions, Journal of Cost Management, Vol.12, Issue 1, p.24-37.
Kee, R.C., (2001), Evaluating The Economics of Short- and Long- Run Production- Related Decisions, Journal of Managerial Issues, Vol.XIII, No 2, p.139- 158.
MacArthur, J. B., (1993), Theory of Constraints and Activity-based Costing: Friends or Foes?, Journal of Cost Management, Vol. 7, No. 2, p. 50-56.
Ray, A., Sarkar B. & Sanyal S., (2008), Improved TOC for Outsourcing Decision, International Journal of Management Science and Engineering Management, Vol. 3, No. 4, p. 303-311.
Schneeweiss, Ch., (1998), On The Applicability of Activity Based Costing as A Planning Instrument, International Journal of Production Economics, Vol.54, Issue 3, p. 277--284.
Sheu, C., Chen M-H. & Kovar S., (2003), Integrating ABC and TOC for Better Manufacturing Decision Making, Integrated Manufacturing Systems, Vol. 14 Issue 5, p. 433 - 441
Tanış, Veyis Naci (1999), Faaliyete Dayalı Maliyet Yönteminin Anlamı, Önemi ve Faydaları, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, s.147- 158.
Tanış, Veyis Naci (1998), Yönetim Muhasebesi Açısından Kısıtlar Teorisi ve Süreç Muhasebesi, Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, s.185-198.
Ünal, E. N., Demircioğlu, M. & Küçüksavaş, N., (2006), Optimal Ürün Karması Belirlemede Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi ve Kısıtlar Teorisi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, s.327-344.
Vergauwen, P., (2002), Using Theory of Constraints and ABC to Enhance Cost Calculations at DuoGraphic B.V. - a Case Study-, Universiteit Maastricht Faculty of Economics & Business Administration MARC, Accounting & Information Management Section, The Netherlands.