FEN BİLGİSİ ÖĞRENCİLERİNİN ASİT VE BAZLARLA İLGİLİ ZİHİNSEL

Bu çalışmada fen bilgisi eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin asit ve baz kavramlarıyla ilgili zihinsel modellerinin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmaya Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında 1. sınıfta öğrenim gören 75 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerden asit ve baz kavramlarıyla ilgili zihinlerinde canlananları çizmeleri ve çizimlerini yazılı olarak açıklamaları istenmiştir. Öğrencilerin yaptıkları yazılı açıklamalar ve çizimlerden elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Çalışma sonucunda asit, baz, kuvvetli asit ve zayıf asit, kuvvetli baz ve zayıf baz, asit-baz kavramlarına ait deney tasarlama, günlük yaşamda asitler ve bazlar olmak üzere altı zihinsel model ortaya konmuştur. Öğrencilerin asit ve baz kavramlarıyla ilgili zihinsel modellerinin genel anlamda yeterli olmasına karşın asit ve bazlara örnek verme, deney tasarlama, günlük yaşamda asit ve bazlar konusunda zihinsel modellerinin sınırlı olduğu görülmüştür. Asit ve baz konusu ilköğretim kademesinden yükseköğretim kademesi de dahil olacak şekilde fen bilimleri ve kimya eğitiminin temel konuları arasında yer almaktadır. Bu konunun öğretiminde asit ve bazlar günlük yaşamda da sıkça karşılaşılan maddeler oldukları için özellikle yaşam temelli öğrenme etkinliklerine ağırlık verilerek konunun işlenmesinin ve deneylerde laboratuvardaki kimyasal maddelerin yanı sıra günlük yaşamdaki asit ve baz örneklerinin de kullanılmasının gerekli ve önemli olduğu düşünülmektedir.

AN ANALYSIS OF SCIENCE STUDENTS' MENTAL MODELS OF ACIDS AND BASES

This study aims to examine science education program students' mental models regarding the concepts of acid and base. The study was conducted with the participation of 75 students attending the first year of a Science Education program. Students were asked to draw their mental images concerning the concepts of acid and base, and then explain their drawings in writing. Written descriptions and drawings of the students were than analyzed using descriptive analysis. A total of six mental models were identified: acid; base; strong acid and weak acid; strong base and weak base; designing experiments on the concepts of acid and base; and acids and bases in daily life. It was found that students' mental models regarding the concepts of acid and base were satisfactory on the whole, but somewhat limited when it comes to giving examples of acids and bases, designing experiments, and acids and bases in daily life. Acids and bases are among the major topics covered in science and chemistry classes at all levels of education from primary school to college. It is recommended that daily life activities should be emphasized in the teaching of acids and bases because acids and bases are frequently encountered in daily life, and experiments should make use of acid and base examples from daily life in addition to the chemicals in the laboratory.

PDF

___

Alpaydın, S. ve Şimşek, A. (2012). Genel kimya. (6. Baskı). Ankara: Nobel.
Atkins, P. & Jones, L. (1997). Temel kimya moleküller, maddeler ve değişimler 2. (Çev.: Esma Kılıç, Fitnat Köseoğlu, Hamza Yılmaz.). New York: W. H. Freeman and Company.
Bağ, H. (2008). Asit ve bazlar. (Ed: H. Bağ), Genel Kimya. (2. Baskı), Ankara: Pegem A Akademi, s. 166-177.
Canpolat, N., Pınarbaşı, T., Bayrakçeken, S. ve Geban, Ö. (2004). Kimyadaki bazı yaygın yanlış kavramalar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 135-146.
Carr, M. (1984). Model confusion in chemistry. Research in Science Education, 14, 97-103.
Demirci, Ö. ve Özmen, H. (2012). Zenginleştirilmiş bir öğretim materyalinin öğrencilerin asit ve bazlarla ilgili anlamalarına etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-17.
Demircioğlu, F. N., Özdemir, S., Özmen, H., Cındıl, T. ve Yıldız, M. F. (2012, Haziran). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Asit-Baz Kavramlarıyla İlgili Yanılgılarının Tespiti. Sözel Bildiri, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
Er Nas, S., Çepni, S., Yıldırım, N. ve Şenel, T. (2007). Çalışma yapraklarının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi: Asit baz örneği. EDU, 2(2).
Gilbert, J. K. & Boulter, C. J. (1995, April). Stretching models too far. Annual Conference of the American Educational Research Association, San Francisco.
Greca, I. M. & Moreira, M. A. (2000). Mental models, conceptual models and modeling. International Journal of Science Education, 22(1), 1-11.
Harrison, A. G & Treagust, D. F. (1996). Secondary students' mental models of atoms and molecules: Implications for teaching chemistry. Science Education, 80(5), 509-534.
Harrison, A. G. & Treagust, D. F. (2000). A typology of school science models. International Journal of Science Education, 22(9), 1011- 1026.
Karakaya, İ. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (Ed. A. Tanrıöğen), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 55-84.
Karamustafaoğlu, S., Karamustafaoğlu, O. ve Yaman, S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde kavram öğretimi. (Ed: M. Aydoğdu ve T. Kesercioğlu), İlköğretimde Fen ve Teknoloji Öğretimi, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 25-54.
Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kırbaşlar, F. G., Özsoy-Güneş, Z., Avcı, F. ve Atalar, A. (2012). Fen ve teknoloji ders kitaplarında "Madde ve Değişim" öğrenme alanındaki bazı kavramların ve örneklendirmelerin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 61-83.
Kurnaz, M. A. ve Değermenci, A. (2012). 7. sınıf öğrencilerinin Güneş, Dünya ve Ay ile ilgili zihinsel modelleri. İlköğretim Online, 11(1), 137-150.
Pabuçcu, A. ve Geban, Ö. (2015). 5E öğrenme döngüsüne göre düzenlenmiş uygulamaların asit-baz konusundaki kavram yanılgılarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 191-206.
Petrucci, R. H., Harwood, W. S. & Herring, F. G. (2005). Genel kimya ilkeler ve modern uygulamalar 1. (8. Baskı). (Çev. Ed. Tahsin Uyar, Serpil Aksoy.). Ankara: Palme Yayıncılık.
Smith, K. J. & Metz, P. A. (1996). Evaluating student understanding of solution chemistry through microscopic representations. Journal of Chemical Education, 73(3), 233-235.
Söylemez, H. (2014). 10. sınıf genel kimya konu kitabı. Ankara: Palme Yayıncılık.
Şahin, B. (2009). Metodoloji. (Ed. A. Tanrıöğen), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 109-130.
Vosniadou, S. & Brewer, W. F. (1992). Mental models of the earth: A study of conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535-585.
Vosniadou, S. (1994). Capturing and modelling the process of conceptual change. Learning and Instruction, 4(1), 45-69.
Williams, M. D., Hollan, J. D., & Stevens, A. L. (1983). Human reasoning about a simple physical system, D. Gentner & A. L. Stevens (Eds.), Mental models (131-153.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zoller, U. (1990). Students' misundestanding and misconceptions in college freshman chemistry (General and Organic). Journal of Research in Science Teaching, 27(10), 1053-1065.