SİVRİCE (ELAZIĞ) FAY ZONUNDA RADON GAZI

Sivrice Fay Zonu, tarihsel ve âletsel dönemlerde bazıları yıkıcı olan değişik büyüklükte depremlere kaynaklık etmiş aktif faylardır. Sivrice Fay Zonu üzerine kurulan radon izleme istasyonlarından alınan toprak ve su örneklerinde pasif olarak radon yayılımları incelenmiştir. Su ve toprak örneklerinde radon gazının yayılımının belirlenmesi CR-39 plastik detektörleri kullanılarak yapılmıştır. Yeryüzü en üst katmanı toprak ve onun altında kaya tabakası olacak şekilde bir jeolojik yapıya sahiptir. Bu kaya tabakası evrenin başlangıcından beri var olan 238U, 232Th ve 40K çekirdeklerini içerir. Kaya tabakasında bulunan bu ilk radyonüklitlerin karasal aktiviteye sebep olduğu bilinmektedir. Dünyanın jeolojik yapısı incelendiğinde, gama radyasyonunun toprağın ilk 30 cm yüzey aralığındaki derinlikte bulunan radyonüklitlerden kaynaklandığı bilinmektedir [1]. İnsanların maruz kaldığı doza en büyük katkıya doğal radyasyonun sebep olması ve doğal radyasyonun da temelinde doğal radyonüklitlerin bulunması, doğal radyasyonun ilgi çekici özel bir konuma sahip olmasını sağlar.

Anahtar Kelimeler:

Radon, CR-39, Sivrice fay hattı

SEASONAL CHANGES OF RADON GAS EMISSIONS ON SIVRICE (ELAZIĞ) FAULT ZONE

Sivrice Fault Zone, the source of some of the devastating earthquakes of different sizes in historical and instrumental periods have the active faults. Passive radon emissions in soil and water samples from radon monitoring stations set up on the Sivrice Fault Zone analyzed. To determine the emissions of radon gas in water and soil samples were made using CR-39 plastic detectorsSivrice Fault Zone, the source of some of the devastating earthquakes of different sizes in historical and instrumental periods have the active faults. Passive radon emissions in soil and water samples from radon monitoring stations set up on the Sivrice Fault Zone analyzed. To determine the emissions of radon gas in water and soil samples were made using CR-39 plastic detectors

Keywords:

Radon, CR-39, Sivrice fault zone,

PDF

___

Değerlier, M., Adana ili ve çevresinin çevresel doğal radyoaktivitesinin saptanması ve doğal radyasyonların yıllık etkin doz eşdeğerinin bulunması, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2007.
Şahin Bal, S., Doğru, M., Sivrice (Elazığ) fay zonunda radyoaktivite konsantrasyonlarının
belirlenmesi, IZYEF, 71, İzmir, 19- 23 Haziran 2012.
Ball, T. K., Cameron, D. G., Colman, T.B., Roberts, P. D., Behaviour of Radon in the Geological Environment, Q.J. Eng. Geol., 24, 169-182, 1991.
Zıkovsky, L., Chah, B., The Lognormal Distribution of Radon in Groundwater, Ground Water, 28, 5, 673-676, 1990.
Nelson, P.H., Rachiele, R., Smith, A., Transport of Radon in Flowing Boreholes at Stripa, J. Geophys Res 88, Sweden, 2395-2405, 1983.
Valkovic, V., Radioactivity in the Environment. Elsevier Science B.V., Netherlands,
2000.
Doğru, M., vd., Doğu anadolu fay sistemi (DAFS) üzerinde radon gazı hareketlerinin izlenmesi, TÜBİTAK Projesi, Fırat Üniversitesi, Proje No: 104Y158, 2008.
Şahin, S., Sivrice fay zonundaki radon değişimi ve doğal radyoaktivite, Fırat Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ, 2009.
Türkiye 14 Kömür Kongresi Bildirileri Kitabı 02-04 Haziran 2004 Zonguldak,
Türkiye.
Turk, M., Volarıć, B., Antolkovıć, B., Radon Activity Concentration in the Ground
and Its Correlation with the Water Content of the Soil, Appl. Radiat. Isot., 47, No 3,
377-381, 1996.
Gürocak, Z., Sivrice (Elazığ) çevresinin jeolojisi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 1993.
Güzel, S., Kürkköy (Sivrice)- karakaya baraj gölü arasında doğu anadolu fay zonu’nun
jeolojik özellikleri, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 1997.
Baykara, O., Kuzey anadolu ve doğu Anadolu fay hatlarının kesişim bölgesindeki
doğal radyoaktivite tayini, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi,
Elazığ, 2005