ŞEYH DİLO BELİNCÂN‘IN بلنجان دلو الشيخ ŞECERESİNİN KISA BİR ANALİZİ

Şeyh Dilo Belincân, tahminen X. yüzyılın sonunda ve XI. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, Tâcü'l Arifîn Es-Seyyid Ebu'l Vefâ‘nın ögrencilerindendir. Onun adına düzenlenmiş elimizdeki bu belge, Şeyhi, İmaduddin Süleymâni tarafından ve seçkin şahitler huzurunda hazırlanmıştır. Verilen belgeyle Şeyh Dilo Belincân‘dan, toplamda 43 Kürt cemaatini irşad etmesi istenmektedir. Şeyh’in gelip, Dersim‘in (Tunceli) merkez Pilvank/Pilvenk (Dedeağaç) köyünde mekan kurmasıyla birlikte, cemaatler arasında faaliyet çalışmalarına başladığı anlaşılmaktadır. Lakin sözü edilen bu faaliyet çalışmalarını; Pilvank köyündeki, Kurmanç Pilvankan aşireti içinde onun adına, “Şıx Delil-i Berxécân Ocağı“ tesis edilmiş olmasında anlamaktayız. Şeyh’e ait olan belge, şu an ocak mensuplarında olup, asırlardan beri itinayla saklanmışdır. Belge, bizden önce ilk defa 1997 yılında, bazı hocalar tarafından ikibuçuk sayfadan (eksik ve yanlış da olsa) ibaret, Türkçeye tercüme edilmişdir. Topluluk üyeleri kutsadıkları banilerini, şeceredeki adıyla Şeyh Dılo Belincân olarak değil de, Şıx Delil-i(é) Berxécân (Şeyh Delil-i Berhicân) olarak yadederler. Zira Şeyh’in isimi, sözlü anlatımlarda bölgelere göre farklılıklar arzetmektedir. Şeyh’in ayak izlerinin bulunduğu bölgelerde, daha çok Şıx/ Şeyx Bircân, Bılécân, Belincân, Bilicân, Belinc, Berīcān, Berūcān vb. isimlerle anıldığına tesadüf edilmektedir. Arapça olan Şeyh sözcügü, Kurmanci dilinde Şıx/ Şeyx olarak telaffuz edilmektedir. Alevi/Bektaşi geleneginde her ocak evliyasıiçin anlatılan, mutlaka bir öznel mit vardır. Şeyh Dilo Belincân’nın ardılları ise evliyalarını, şöyle bir mitsel anlatıyla günümüze kadar takdis ederek yaşatmışlardır. Şıx Dilo Belincan adı etrafında anlatılagelen birçok mitik aktarı bulunmaktadır. Fakat Onun bir kurulum miti vardır ki, bu anlatım yerel literatürde aynı zamanda onun adını da bellirlemektedir. Ocak pirlerine ve bağlılarına göre şıxları, Dersim’de Pilvank köyüne yeni geldiginde, bu bölgede otorite sahibi olan Hırıstiyan Keşişle karşılaşır. Bölgeye yerleşmesine karşı çıkan keşişle, girdigi uzun tartışmalar akabinde, gelişen bir takım doğaüstü olaylardan mütevellit, keşiş’in evi ve kilisesi yıkılır/ harap olur ve keşiş bölgeden uzak düşerken, şıx köye/bölgeye yerleşir. Derken, keşiş; Şıx’la arasını düzeltmek için, oğluyla birlikte şıx’a bir kuzu yollar. Kuzuyu kesip, misafirleriyle birlikte yedikten sonra şıx, kuzunun derisine konan/ sarılan kemiklerinden kuzuyu, yeniden canlandırarak eski hayatına döndürür. Bu keramete tanık olan bölgedeki Kurmanç klanlar/cemaatler, ilk defa gördükleri bu zata Kurmanci/Kürtçe “Berx (kuzu) é (kaynaştırma eki) cân (ruh) veren” manasına gelen, yani ona; “Berx é can” adını verirler. Kurmanç aşiretleri onun yol ehli bir evliya olduğuna hükmederek, bu kerametini bir “kanıt, hüccet, burhan, belge” olarakgörürler. Bu sebepten köylüler, gönül gözlerini açtığı için Berxécan‘a, Delil künyesini veriler. Onun yaşlı ve bilgin olmasından ötürü, Şıx unvanını, ismine ekleyerek “Şıx Delil-i(é) Berxécan“ adını hafızalarına ve gönüllerine nakşederler. Yani, “Kuzuyu canlandırarak kendisini kanıtlayan Şıx! Bölgede ışık nuru (Cerağ) yakan, uyandıran Delil! Diğer yandan belirtmeliyiz ki; Delil terimi, ayn-i cem’lerde/ cıvatlarda yakılan çıranın da adıdır. Sürek terminolojisinde buna; delil uyandırma/delil sırlama da denilmektedir. Ocak mensupları bu yazılı belgeye, Kurmanci dilinde “Şecere yé Şıx Delil-i Berxécan”, adını vererek, onu takdis etmektedirler. Bu çalışma kapsamımız dahilinde; belgede bir bütün oluşturacak biçimde, birbirine bağlı bazı ögelerin, tarihsel verileriyle ele alınması, çağdaş/modern araştırmalarla karşılaştırılıp tahlil edilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ŞEYH, DİLO, BELİNCÂN

PDF

___

İngiltere gibi) ulusal sınavlarda alınan sonuçlar yayınlanırken İspanya, Almanya ve Finlandiya gibi ülkelerde yayınlanmaz. (Eurydice, 2012).
Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek
Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitapevi. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün,Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Can, N. (1998). Öğretmen Ve Yöneticinin Etkililiğinin Öğretimdeki Rolü. ( Erişim: 03.02.2014)
(http://kuey.net/index.php/kuey/article/view/628/441) Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kullandıkları Yöntem ve Teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XXII (2), 2009, 741-758
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı).
Ankara: Anı Yayıncılık. Eraslan, A. (2009). Finlandiya’nın PISA’ daki Başarısının Nedenleri:
Türkiye için Alınacak Dersler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED) Cilt 3, Sayı 2, Aralık 2009, sayfa 238-248.
Eraslan, L. (2004). Öğretmenlik Mesleğine Girişte Kamu Personeli Seçme
Sınavı (Kpss) Yönteminin Değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 (www.InsanBilimleri.com)
Genç, N. (2007). Yönetim Ve Organizasyon. Seçkin Yayıncılık, Ankara, s. 316-325
Gül, H. (2006). Çevresel Baskı Gruplarının Okulun Genel İşleyişine
Etkileri (Kocaeli-İzmit Örneği). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (11) / 1: 71-84
Koç, E., Yıldırım, H. ve Bal, Ş. (2008). İlköğretim İkinci Kademe Fen
Bilgisi Müfredatı ile Liselere Giriş Sınavları Fen Bilgisi Sorularının Öğrencilerin Kişisel Bilgileri de Dikkate Alınarak Karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 9, Sayı 3, (35-48) Küçükcan, T. ve Gür, B. S. (2009). Türkiye'de Yükseköğretim
Karşılaştırmalı Bir Analiz. SETA Yayınları, Ankara Paul, j. (2000), “ThepotentialforSocialContextualandGroupbiases in
Team Decision-making: Biases, conditionsandPsychologicalMechanism”, Ergonomics, Aug200, Vol. 43 Issue 8, p1129-1152.
Pym, B. (2006). “Themaking of a SuccessfulPressureGroup”, British
Journal of Socioloj; Dec73, Vol. 24 Issue 4, p448-461. Sakallı, M., Hürsen, Ç. ve Özçınar, Z. (2006). Öğretmen Adaylarının
Gözlemine Göre Öğretmenlerin Öğretim Yöntemlerini Kullanma Sıklıkları.( Erişim: 03.02.2014) (http://world-education- center.org/index.php/cjes/article/viewFile/13/10)
Sarıer, Y. ( 2010). Ortaöğretime Giriş Sınavları (OKS-SBS) ve PISA
Sonuçları Işığında Eğitimde Fırsat Eşitliğinin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 11, Sayı 3 Stanislav, R., Coster, İ. D., Norani, S. ve Paolini, G. (2012). Avrupa’da
Eğitime İlişkin Önemli Veriler. EACEA P9Eurydice (www.eurydice.org) Tan, Ş., Kayabaşı, Y. ve Erdoğan, A. (2002). Öğretimi Planlama ve Değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Uludağ, A. M. (2013). ÖSS’nin Lise Ve Üniversite Eğitimine Verdiği
Hasarı Gidermek Ve Üniversite Giriş Sistemini Geleceğe Taşımak İçin Bir Plan ( Erişim: 15.12.2013)
(http://math.gsu.edu.tr/uludag/uludagOSS.pdf) Üstüner, A. ve Şengül, M. (2004). Çoktan Seçmeli Test Tekniğinin
Türkçe Öğretimine Olumsuz Etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, Elazığ, S. 197-208, Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi. Yıldırım, C. (1983). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, ÖSYM Eğitim Yayınları.
SU ÜZERİ YAŞAM ALANLARININ DÜNYADA BULUNAN UYGULAMA VE ARAYIŞLARINA İLİŞKİN ÖRNEKLERİN ANALİZİ Pelin Yıldız*28 -Akkaya, C., A Efeoğlu, A., Yeşil, N. (2006) Avrupa Birliği Su Çerçeve
Direktifi ve Türkiye'de Uygulanabilirliği. TMMOB Su Politikaları Kongresi, (topraksuenerji.org). -Arat, Z. (1988) Avrupa Topluluğu ve Türkiye’de Çevre Sorunları ve Çevre Politikaları, Ankara, ATAUM. -Kulga, D., K. ve Akkaya, C. (2001) “Su ve Toprak Kaynakları
Yönetiminde Havza Yönetim Modelinin Önemi, İzmir, III. Ulusal Hidroloji Kongresi. - 2000/60/EC, Su Politikası Alanında Topluluk Faaliyeti için bir çalışma Çerçevesi
GIDDENS, Anthony, (1994): Modernliğin Sonuçları, (Çev: Ersin Kuşdil),
Ayrıntı Yayınları, İstanbul ÖZEN, Hayriye, (2009): “Bergama Mücadelesi: Doğuşu, Gelişimi ve Sonuçları”, acikarsiv.atilim.edu.tr/browse/8/37.pdf
HAVEMANN, Robert, (1990): Yarın, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
TEKELİ, İlhan, (1999): Modernite Aşılırken Siyaset, İmge Kitabevi, Ankara WEB: http://www.facebook.com/pages/Bo%C4%9Fazpinar
K%C3%B6y%C3%BC-HES-Kar%C5%9Fiti-Platform/517638894930438 http://www.facebook.com/pages/Antalya-N%C3%BCkleer
Kar%C5%9F%C4%B1t%C4%B1-Platform/202117959810527 http://www.facebook.com/pages/Mersin-N%C3%BCkleer
Kar%C5%9F%C4%B1t%C4%B1-Platform- Sayfam%C4%B1z/268916326457262