Yurttaşlığa dayalı ulus ve ötesi: Fransa'da ulus ve ulusçuluk (XIX.-XX. Yüzyıl)

Ulusçuluk üzerine yapılan incelemelerde en çok incelenen örneklerden biri Fransız ulusçuluğudur. XIX. yüzyıldan itibaren siyasi tarih ve siyaset bilimi incelemelerindesıkça karşılaşılan bir kategorizasyona göre Fransız usulü ulus tanımı ırkçılığı dışlayan, bireysel iradeye ve birlikte yaşama isteğine dayalı bir kavrayış üzerine kuruludur. Bu kavrayışa göre Fransız ulusçuluğu ırkçılığı bütünüyle dışlayan, kültürel ulus tanımlarına ise uzak duran bir akımdır. Fransız ulusçuluğunun XIX. ve XX. yüzyıllardaki gelişiminin inceleneceği bu çalışmada bir ideal-tip olarak anlaşılan Fransız usulü ulus konusunda ön sürülen yaygın görüşlere yönelik olarak eleştirel bir yaklaşım benimsenecek, olgunun tarihselleştirilmesine ve karmaşık boyutlarının değerlendirilmesine çabalanacaktır. Fransız Devriminden 2000li yılların başına uzanan iki yüz yılı aşkın süre yazının kronolojik sınırlarını teşkil etmektedir. Eski Rejimden devralınan ulus anlayışına ise kısıtlı bir yer verilecektir. Bu çerçevede öncelikle Fransız Devriminden XIX. yüzyıl sonuna uzanan dönemde Fransız ulusçuluğunun oluşumu incelenecektir. Gerek halk egemenliği ve yurttaşlık konularına yapılan vurguların önem ve ağırlığına, gerekse ırksal ve etnik referansların şekillenişine bağlı olarak bu dönemin Fransız ulusçu söyleminde görülen değişimler ilk bölümün odak noktasını oluşturacaktır. Fransada ulus kavramının 1789-1815 arasındaki gelişimi genel olarak incelendiğinde, Eski Rejimin son döneminde şekillenmeye başlayan, egemen halk a atıf yapmak için kullanılan ulus kavramının bu dönemde hızlıca kitlelerce benimsendiği görülür. Başka bir deyişle, eşit olduğu varsayılan bireylerden oluşan bir topluluk olarak ulus kavramı, XVIII. yüzyılda belirli bir yaygınlık düzeyine kavuşmasının ardından, Fransız Devriminin ve İmparatorluk döneminin çeşitli uğrakları içinde kitleler tarafından benimsenmiştir. Bununla birlikte, dönemin ulus anlayışı yalnızca egemenlik sahibi halk ya da yurttaşlar topluluğu olmaktan uzaktır, aynı zamanda kimi ortak kültür ve soy özellikleri taşıyan bir topluluk olarak görülmüştür.İkinci bölüm, 1880li yılların ortasında antisemitizmin yükselişiyle başlayan süreçten hareketle XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl boyunca Fransız ulusçuluğunun gelişiminin incelenmesine ayrılmıştır. Yüzyıl başından itibaren varlığını koruyan radikal ulusçu düşünceler bu dönemde (Birinci Dünya Savaşının sonuçları ve çeşitli Avrupa ülkelerindeki radikal ulusçu parti ve hareketlerin etkileri gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak) önemli bir gelişme göstermiş ve çok sayıda siyasi hareketin oluşumuna zemin hazırlamıştır. İkinci Dünya Savaşı yıllarındaki Vichy Rejimi deneyimi ve onun milli devrim ideolojisi basit bir Alman etkisi olmasının ötesinde, Fransız ulusçuluğunun iç dinamiklerinin gelişiminin bir ürünüdür. İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaşanan yoğun göç dalgalarıyla yeniden heterojenleşen Fransız toplumunu ulus olarak yeniden tanımlama çabası ve Avrupa bütünleşmesi sürecinde Fransada ulusal egemenliğin aşınmasından duyulan endişe,XXI. yüzyılın başına gelindiğinde milli kimlik kategorisinin Fransız siyasi yaşamında önemini koruması sonucunu doğurmuştur.

Civic nation and beyond: Nation and nationalism in France (19th-20th Centuries)

French nationalism is among the main nationalist currents that are referred to within nationalism studies. According to a widespread categorization that first emerged in the nineteenth century, the French definition of the nation and the subsequent French-type nationalism are supposed to exclude racist elements, and to take distance towards cultural definitions of nation. The present paper, which aims at analyzing the development of French nationalism in the 19th and 20th centuries, adopts a critical standpoint towards the widespread opinions on French-type nationalism . It proceeds with a historicization of the French nationalism and it concentrates on the analysis of its complex and diverse aspects. The chronological boundaries of the present paper are the beginning of the French revolution and the early 2000s. The conception of nation during the Ancien Régime is studied on a limited scale. Within this framework, the first part of the article covers the formation of the French nationalism from the French Revolution to the end of the 19th century. The focal point of this first chapter consists of the transformations in the French nationalist discourse in relation to the importance of popular sovereignty and citizenship-related topics, and to the varying uses of racial and ethnic references. The analysis of the development of the concept of nation in France between 1789 and 1815 suggests that nation as a reference to the sovereign people was a concept that was adopted rapidly by popular crowds. However, in the early 19th century, nation wasn t understood merely as a community of sovereign people or a community of citizens, but also as a community of people sharing common cultural and ancestral features. The second part of the paper covers the vicissitudes of the history of French nationalism from the mid-1880s (a period of significant development of antisemitism in France) to the end of the 20th century. Radical nationalist thoughts, which were present on the intellectual scene since the beginning of the 20th century, exerted a considerable influence during the subsequent decades, as a result of a plethora of reasons including the consequences of the First World War and the impact of radical nationalist movements and parties in Europe during the same period. This trend prepared the ground for the shaping of several political movements. The Vichy regime experience of the Second World War and its ideology of the national revolution were not merely stimulated by the German influence, but they were also a result of the development of inner dynamics of the French nationalism. After the Second World War, the growing heterogeneity of the French nation as a result of the migration movements, as well as the skepticism about an erosion of national sovereignty as a consequence of the European integration resulted in the persistence of the category of national identity in French political life.

PDF

___

Abalain H (2007). Le français et les langues historiques de la France. Paris: Jean-Paul Gisserot.
Barjot D, Chaline J-P ve Encrevé A (1995). La France au XIXe siècle. 1814-1914, Paris:PUF.
Barrès M (1902). Scènes et doctrines du nationalisme. Paris: Felix Juven.
Baycroft T (2006). France. İçinde Baycroft T ve Hewitson M (der.), What is a Nation?Europe 1789-1914, Oxford: Oxford University Press, 28-41.
Bell D A (2003). The Cult of the Nation in France: Inventing Nationalism, 1680-1800.Cambridge (MA): Harvard University Press.
Bell P (2001). Europe in the Second World War. İçinde: Hayes P (ed.), Themes in Modern European History, 1890-1945, London: Routledge, 249-273.
Best A vd. (2008). International History of the Twentieth Century and Beyond, London:Routledge.
Bourricaud F (1994). 1945-1992: La crise des référents. İçinde: Sirinelli J-F (ed.), Histoire des droites en France: 1. Politique, Paris: Gallimard, 567-599.
Braudel F (1986a). Lidentité de la France: espace et histoire. Paris: Arthaud-Flammarion.
Braudel F (1986b). Lidentité de la France: les hommes et les choses*. Paris: Arthaud-Flammarion.
Braudel F (1986c). Lidentité de la France: les hommes et les choses **, Paris: Arthaud-Flammarion.
Burguière A (2003). Lhistoriographie des origines de la France: Genèse dun imaginaire national. Annales, 58(1): 41-62.
Cabanel P (2005). La gauche et lidée nationale. İçinde: Becker J-J & Candar G (ed.) Histoire des gauches en France, Paris: La Découverte, 506-521.
Chalamet A (1891). Jean Felber - histoire dune famille alsacienne - la guerre franco-allemande - excursions à travers la France descriptions - le sentiment de famille -lamour de la patrie - le soldat, Paris: Alcide Picard et Kaan.
Code civil des Français (1804), Paris: Imprimerie de la République.
Dedman M J (2010). The Origins and Development of the Euro pean Union, 1945-2008:A History of European Integration. London: Routledge.
Drake D (2005). French Intellectuals and Politics from the Dreyfus Affair to the Occupation. Houndmills: Palgrave Macmillan.
Duclert V (2005). LAffaire Dreyfus et la Gauche. İçinde: Becker J-J & Candar G (ed.),Histoire des gauches en France, Paris: La Découverte, 197-214.
Dupanloup F (1869). Second panégyrique de Jeanne dArc prononcé dans la Cathédrale de Sainte-Croix le 8 mai 1869. Orléans & Paris: Principaux libraires.
Dupuis E (1882). La France en zigzag: livre de lecture courante à lusage de toutes les écoles. Paris: Ch. Delagrave.
Forrest A (2004). Larmée de lan II: la levée en masse et la création dun mythe républicain. Annales historiques de la Révolution française, 335, 111-130.
Fourier C ([1803] 1856). Du commerce et des commerçants. Publication des manuscrits de Charles Fourier: années 1853-1856, Paris: Librairie Phalanstérienne.
Goodfellow S (2010). Fascism and Regionalism in Interwar Alsace. National Identities,12(2), 133-145.
Hessel S (2010). Indignez-vous!. Montpellier: Indigène éditions.
Hilaire YM (1994) 1900-1945. Lancrage des idéologies. İçinde: Sirinelli, J-F (ed.), Histoire des droites en France: 1. Politique, Paris: Gallimard, 519-565.
Johanneau E (1807). Discours douverture: Sur létablissement de lAcadémie Celtique,les objets de ses recherches et le plan de ses travaux; lu à la première assemblée générale de cette Académie; le 9 germinal an XIII, par le Secrétaire perpétuel. Mémoires de lAcadémie celtique, 1, 28-64.
Joly L (2006). Les débuts de lAction Française (1899-1914) ou lélaboration dun nationalisme antisémite. Revue Historique, 639, 695-718.
Keitner C L (2007). The Paradoxes of Nationalism: The French Revolution and Its Meaning for Contemporary Nation Building. Albany: State University of New York Press.
Kent J (2006). Decolonisation and Empire. Dockrill S R & Hughes G (ed.) Palgrave Advances in Cold War History, New York: Palgrave Macmillan, 263-288.
La Phalange, 26/01/1842.
Lacroix J (2002). Le National-Souverainisme en France et en Grande-Bretagne. Revue internationale de politique comparée, 9, 391-408.
Loughlin M B (2001). Gustave Herves Transition from Socialism to National Socialism:Another Example of French Fascism?. Journal of Contemporary History, 36(1), 5-39.
Martigny V (2008). The Importance of Culture in Civic Nations: Culture and the Republic in France. Studies in Ethnicity and Nationalism, 8(3), 543-559.
McPhee P (2004). A Social History of France, 1789-1914. Houndmills: Palgrave Macmillan.
Michelet J (1974). Jeanne dArc et autres textes. Paris: Gallimard.
Millot H (1998). La religion des hussards noirs. İçinde: Piarotas M (ed.) Ecrits et expression populaires, Saint Etienne: Publications de lUniversité de Saint Etienne, 113- 126.
Nicolet C (2003). La fabrique dune nation: La France entre Rome et les Germains. Paris:Perrin.
Özkırımlı U (2000). Theories of Nationalism: A Critical Introduction. New York: Macmillan.
Penet JC (2012). The French Debate on National Identity: un nouveau souffle pour Marianne ou Marianne à bout de souffle?. İçinde: Sudlow B (ed.) National Identities in France, New Brunswick: Transaction, 187-202.
Peres H (2011). France: Les Paradoxes de la question nationale. İçinde: Medeiros J (ed.),Le mondial des nations, Paris: Choiseul, 414-433.
Proudhon, PJ ([1847]). On the Jews, çev. M Abidor. http://www.marxists.org/reference/subject/economics/proudhon/1847/jews.htm, erişim tarihi: 18/10/2010.
Proudhon PJ (1961). Carnets de P.-J. Proudhon. Paris: M. Rivière.
Rabaut SÉ (1792). Convention nationale. Projet déducation nationale du 21 décembre 1792. [Paris]: Imprimerie Nationale.
Renan E ([1882] 1996). Quest-ce quune nation? Conférence faite en Sorbonne, le 11 mars 1882. Quest-ce quune nation? et autres essais politiques, [Paris]: Pocket, 37-56.
Sand S (2009). De la nation et du people juif chez Renan. Floch: Les Liens qui libèrent.
Smith A D (1998). Nationalism and Modernism: A Critical Survey of Recent Theories of Nations and Nationalism. London: Routledge.
Taguieff, P A (2008a). La Judéophobie des modernes: des lumières au Jihad mondial. Paris: Odile Jacob.
Taguieff P A (2008b). Figures de la pensée raciale. Cités, 36, 173-197.
Tønnesson S (2009). The Class Route to Nationhood: China, Vietnam, Norway, Cyprus and France. Nations and Nationalism, 15(3): 375-395.
Uslu A (2008). Antisemitizmin Teorisi ve Pratiği: Fransa Örneği (XIX. yüzyıl). Felsefelogos,11(35-36), 231-251.
Weber E (1976). Peasants into Frenchmen: The Modernization of Rural France. 1870-1914, Stanford: Stanford University Press.
Winock M (2006). Retour sur le fascisme français: La Rocque et les Croix-de-Feu. Vingtième Siècle: Revue dHistoire, 90, 3-27.
Zimmer O (2003). Nationalism in Europe, 18901940. Houndmills: Palgrave Macmillan.