Mert Arslanalp, T. Deniz Erkmen

Yurttaşlar Protesto Hakkını ve Yasaklarını Nasıl Değerlendiriyor? İstanbul’da Yurttaş Tavırları Üzerine Bir Anket Çalışmasının Söyledikleri

Türkiye’de çeşitli gruplar tarafından organize edilen birçok protesto gerçekleşmekte olsa da protestolar idareciler tarafından farklı yollarla engellenmeye çalışılmaktadır. Protesto ve protesto baskılanması konusundaki literatür, farklı baskı yöntemlerinin protestoları sönümleyebileceği gibi daha çok insanın protestolara katılmasını da sağlayabileceğini gösteriyor. Son dönemlerde yapılan çalışmalar, protestoların ve getirilen protesto engellerinin kamuoyu tarafından algılanma biçiminin söz konusu eylemlilik halinin hangi yöne doğru gideceğini belirlediğini vurguluyor. Bu makale, belirtilen vurgunun önemini göz önüne alarak 2020 yılında İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz, 1003 kişilik örneklemi olan bir anketin sonuçlarını paylaşmayı amaçlamakta ve kamuoyunun protesto hakkını, protestoları ve protestolar karşısındaki engellemeleri nasıl algıladığını anlamaya çalışmaktadır. Bu anlama çabasına eşlik eden sorular şöyle özetlenebilir: Protestoların kabul görmüş siyasi katılım yöntemleri olarak görülmediği Türkiye’de, protestoların bastırılması halk arasında bir tepkiye yol açıyor mu? Bu tepkiler farklı protestolar için benzer mi yoksa protestoların içeriğinin ve kimler tarafından organize edildiğinin bu tepkilerle bir bağlantısı var mı? Kimlik ve siyasi aidiyete göre bu tepkiler farklılaşıyor mu? Makale, bu soruları yanıtlayarak dünyada gelişmekte olan ve Türkiye’de gölgede kalan bir alana ampirik veri ile katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bulgularımız bugüne kadar olan çalışmaları destekler şekilde Türkiye’de bir siyasal katılım şekli olarak protestoların normalleşmediğini ve İstanbul’da yaşayan vatandaşların çoğunun protesto hakkının önemini kabul etmekle birlikte protestoların farklı sebeplerle kısıtlanmasını desteklediğini göstermektedir. Kamu otoritesinin protestoları kısıtlamak için kullandığı güvenlik, toplum sağlığı ve toplumsal hassasiyetler gibi gerekçeler halkın arasında bir karşılık bulmakta, protesto yasakları partiler-üstü bir şekilde kabul görmektedir. İstanbul halkının çoğunluğu protestolara karşı baskıda bir artış olduğu izlenimi taşımamakta ve protesto hakkının hayata geçirilmesi konusunda herhangi bir kaygı taşımamaktadır. Öte yandan farklı grupların konuya bakışları arasında belirli ayrımlar olduğunun altını çizmek gerekir. Öncelikle protestoları kimin düzenlediği ve protestoların ne hakkında olduğu ile baskıların nasıl görüldüğü arasında bir bağlantı vardır. Parti kimliğine ve aidiyetine bağlı farkları göz ardı etmek mümkün olmamakla birlikte Kürt meselesi ve Kürt kimliği ya da LGBT hakları söz konusu olduğunda halkın protesto yasaklarını daha kolay kabullenebildiği gözlemlenmektedir. Buna karşılık kadın hakları, çevre meseleleri ya da sosyoekonomik konuları merkeze alan protesto eylemlerine partiler üstü bir sempati duyulduğu söylenebilir.

How Do Citizens Evaluate Protest Rights and Protest Bans? Findings From a Survey on Citizen Attitudes in İstanbul

Protests in Turkey have faced increasing and varied forms of repression within the last decade. Existing literature on protest repression demonstrates that while repression can quell protest mobilization, it can also lead to more people joining in the protests. In explaining these dynamics, newer studies on the repression-dissent nexus have pointed to the importance of public opinion of protest repression. In this article, using an original survey we conducted in Istanbul during 2020 with a sample population of 1003 people, we explore how the public in Istanbul perceives protests, the right to protest, and repression of protests. In Turkey where protests are not widely accepted as conventional forms of political participation, do the repression of protests cause reactions among the public? Are these reactions similar for different protests, or does the issue or the organizers of the protests matter? Do these reactions vary among the public according to their political identification? Our results support existing findings on protest participation in Turkey and add new insights. First, in-line with existing research we see that protests as a form of political participation are not normalized in Turkey. While most citizens admit the importance of the right to protest, they also support its limitation for various reasons. The “emergency” justifications used by officials to limit the right to protest, such as public security and public health, as well as public sensibilities resonate with the public. Moreover, there is a great deal of cross-partisan acceptance and support when it comes to repression of protests via protest bans. Majority of Istanbul’s public does not seem to think that repression of protests has been increasing and in fact consider the protest rights to be in a “good state”. Yet we also encounter significant variations in public opinion. The issue/organizers of protests matter; the public accepts protest bans more readily when it comes to the Kurdish and LGBT issues with important partisan differences and is more lenient towards protests when they involve women’s rights, environmental issues or socio-economic problems in ways that cut across partisan divides. That is, for Istanbul’s public, not all protests are created equal. We believe that this might play a role in the differential treatment of protests by authorities.

PDF

___

Achen C H ve Bartels L M (2017). Democracy for Realists: Why Elections Do Not Produce Responsive Government. Princeton University Press.
Alper E (2019). Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri 1960-1971. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Arslanalp M ve Erkmen T D (2020a). Mobile Emergency Rule in Turkey: Legal Repression of Protests during Authoritarian Transformation. Democratization, 27(6), 947-969.
Arslanalp M ve Erkmen T D (2020b). Repression without Exception: A Study of Protest Bans during Turkey’s State of Emergency (2016-2018). South European Society and Politics, 25(1), 99-125.
Arslanalp M ve Erkmen T D (2022). Spatial Reason of the State: the Role of Space in Protest Repression in Turkey. Territory, Politics, Governance, doi: 10.1080/21622671.2022.2033640
Atak K (2017). Vanguards of Violation: Freedom of Assembly and Notes on the Turkish Political Regime. İçinde: B. Başer ve A E Öztürk(der), Authoritarian Politics in Turkey: Elections, Resistance and the AKP, London: I.B. Tauris, 189–212.
Atak K ve Bayram I (2017). Protest Policing alla Turca: Threat, Insurgency, and the Repression of Pro-Kurdish Protests in Turkey. Social Forces, 95, 1667–1694. doi:10.1093/ sf/sox029.
Atak K ve della Porta D (2016). Popular Uprisings in Turkey: Police Culpability and Constraints on Dialogue-oriented Policing in Gezi Park and Beyond. European Journal of Criminology, 13, 610–625. doi:10.1177/1477370816636902.
Auyero J (2007). Routine Politics and Violence in Argentina: The Gray Zone of State
Aytaç S E, Schiumerini L ve Stokes S (2018). Why Do People Join Backlash Protests? Lessons from Turkey. Journal of Conflict Resolution, 62(6), 1205–1228.
Bakıner O (2017). How Did We Get Here? Turkey’s Slow Shift to Autoritarianism. İçinde: B Başer ve A E Öztürk(der), Authoritarian Politics in Turkey: Elections, Resistance and the AKP, London: I.B. Tauris, 189–212.
Başer B ve Öztürk A E (der) (2017). Authoritarian Politics in Turkey: Elections, Resistance and the AKP, London: I.B. Tauris.
Bezci E B ve Öztan G G (2016). Anatomy of the Turkish Emergency State: A Continuous Reflection of Turkish Raison d’état between 1980 and 2002. Middle East Critique, 25(2), 163–179.
Boykoff J (2007). Limiting Dissent: The Mechanisms of State Repression in the USA. Social Movement Studies, 6(3), 281–310. doi:10.1080/14742830701666988.
Candaş A ve Yılmaz H (2014). The Paradox of Equality: Subjective Attitudes Towards Basic Rights in Turkey. İçinde: Rodriguez, C et al. (der) Turkey’s Democratization Process, New York: Routledge, 330–344.
Cumhuriyet (11/02/2021). Beyazıt Meydanı’nda açıklama yapmak isteyen akademisyenlere engel: Yürüyerek okudular. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ beyazit-meydaninda-aciklama-yapmak-isteyen-akademisyenlere-engel-yuruyerek- okudular-1813004, Son Erişim Tarihi, 22/03/2022.
Çelik Russell Ö (2016) ‘Türkiye’de Seçime ve Geleneksel Olmayan Siyasal Faaliyetlere Katılımı Etkileyen Bireysel Seviye Faktörler, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(2), 437– 463.
Çetinkaya Y D (2004) 1908 Osmanlı Boykotu: Bir Toplumsal Hareketin Analizi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Curtice T B ve Behlendorf B (2021). Street-Level Repression: Protest, Policing, and Dissent in Uganda. Journal of Conflict Resolution, 65(1), 166–194.
Dalton R J (2014). Citizen Politics : Public Opinion and Political Parties in Advanced Industrial Democracies, 4th Edition, United States: CQ Press.
Davenpor C (2007). State Repression and Political Order. Annual Review of Political Science, 10(1), 1–23.
Della Porta D ve Reiter H (der) (1998). Policing Protest: The Control of Mass Demonstrations in Western Democracies., Minneapolis: University of Minnesota Press.
Earl J (2003). Tanks, Tear Gas, and Taxes: Toward a Theory of Movement Repression. Sociological Theory, 21, 44–68. doi:10.1111/1467-9558.00175.
Earl J (2011). Political Repression: Iron Fists, Velvet Gloves, and Diffuse Control. Annual Review of Sociology, 37. doi:10.1146/annurev.soc.012809.102609.
Edwards P ve Arnon D (2021). Violence on Many Sides: Framing Effects on Protest and Support for Repression. British Journal of Political Science, 51, 488–506. doi:10.1017/ S0007123419000413.
Esen B ve Gümüşçü Ş (2016). Rising Competitive Authoritarianism in Turkey. Third World Quarterly, 37(9), 1581–1606. doi:10.1080/01436597.2015.1135732.
Francisco R (2004). After the Massacre: Mobilization in the Wake of Harsh Repression. Mobilization: An International Quarterly, 9, 107–126. doi:10.17813/ maiq.9.2.559246137656n482.
Gümrükçü S B (2014). Reconstructing a Cycle of Protest: Protest and Politics in Turkey. (Basılmamış Doktora Tezi). Zurich: University of Zurich.
Gümrükçü S B (2021). Ideology, Discourse, and Alliance Structures: Explaining Far-Right Political Violence in Turkey in the 1970s. Terrorism and Political Violence, 1–15. doi:10 .1080/09546553.2021.1895121.
Haerpfer C, Inglehart R, Moreno A, Welzel C, Kizilova K, Diez-Medrano J, M Lagos, P Norris, E Ponarin ve B Puranen (der) (2020). World Values Survey: Round Seven – Country-Pooled Datafile. Madrid, Spain & Vienna, Austria: JD Systems Institute & WVSA Secretariat [Version: http://www.worldvaluessurvey.org/WVSDocumentationWV7. jsp].(Erişim: 4 Eylül 2021).
Kalaycıoğlu E (1994). Unconventional Political Participation in Turkey and Europe: Comparative Perspectives, II Politico, 59(3), 503–524.
Kalaycıoğlu E (2008). Türkiye’de Demokrasi’nin Pekişmesi: Bir Siyasal Kültür Sorunu. İçinde: Yazıcı, S vd. (der), Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan, Ankara: Yetkin Yayınları, 247–277.
Koca A E (2015). Düzen ve Kargaşa Arasında Toplumsal Eylem Polisliği: Polis Açısından Gezi Olayları. Ankara: Atıf Yayınları.
Lichbach M I (1987). Deterrence or Escalation? The Puzzle of Aggregate Studies of Repression and Dissent. Journal of Conflict Resolution, 31(2), 266–297.
McAdam D (1999 [1982]). Political Process Model and the Development of Black Insurgency, 1930-1970. Chicago: University of Chicago Press.
McPhail C ve McCarthy J D (2005). Protest Mobilization, Protest Repression, and Their Interaction. İçinde: Davenport, C, Johnston, H, and Mueller, C (der). Repression and Mobilzation, Minneapolis: University of Minnesota Press, 3–32.
Moseley M W (2015). Contentious Engagement: Understanding Protest Participation in Latin American Democracies. The Journal of Politics in Latin America, 7(3), 3–48.
Oberschall A (1973). Social Sonflict and Social Movements, Englewood Cliffs., N.J.: Prentice-Hall.
Opp K D ve Roehl, W (1990). Repression, Micromobilization, and Political Protest. Social Forces, 69, 521–547. doi:10.1093/sf/69.2.521.
Robertson G (2010). The Politics of Protest in Hybrid Regimes: Managing Dissent in Post-Communist Russia. Cambridge: Cambridge University Press.
Rozenas A ve Stukal, Denis (2019). How Autocrats Manipulate Economic News: Evidence from Russia’s State-Controlled Television. Journal of Politics, 81(3), 982-996.
Stockman D ve Gallagher, M E (2011). Remote Control: How the Media Sustain Authoritarian Rule in China. Comparative Political Studies, 44(4), 436-467.
Somer M, McCoy J L ve Luke R E (2021). Pernicious Polarization, Autocratization and Opposition Strategies. Democratization, 28(5), 929-948.
Sözen Y (2020). Studying Autocratization in Turkey: Political Institutions, Populism, and Neoliberalism. New Perspectives on Turkey, 63, 209–235. doi:10.1017/npt.2020.26.
Svolik M W (2019). Polarization versus Democracy. Journal of Democracy, 30(3), 20-32.
Tilly C (1978). From Mobilization to Revolution, Reading: Addison-Wesley.
Turan Ö (2019). 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (2021). Sokağı Kapatmak: Toplanma ve Gösteri Özgürlüğüne Yönelik İhlaller (2015-2019), Ankara: Türkiye İnsan Hakları Vakfı.
Üskül Z (1988). Türkiye’de Sıkıyönetim Uygulamaları Üzerine Notlar. Toplum ve Bilim, 42, 85–104.
Uysal A (2016). 90’ların Baskı Kıskacında Sokak Siyaseti: Zaman, Mekân ve Örgütler. İçinde: Uysal, A. (der) İsyan, Şiddet, Yas: 90’lar Türkiye’sine Bakmak. Ankara: Dipnot.
Uysal A (2017). Sokakta Siyaset: Türkiye’de Protesto Eylemleri, Protestocular ve Polis, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yağcı A ve Oyvat C (2020). Partisanship, Media and the Objective Economy: Sources of Individual-level Economic Assessments. Electoral Studies, 66, 102-135. doi:10.1016/j. electstud.2020.102135.
Yeşil B (2018). Authoritarian Turn or Continuity? Governance of Media through Capture and Discipline in the AKP Era. South European Society and Politics, 23 (2), 239-257.
Yonucu D (2014). Türkiye’de Bir Yönetim Biçimi Olarak Mekânsal Ayrışma: Tehlikeli Mahalleler, Olağanüstü Hal ve Militarist Sınır Çizimi. İçinde: Candan, AB ve Özbay, C (der), Yeni İstanbul Çalışmaları: Sınırlar, Mücadeleler, Açılımlar, İstanbul: Metis.