Türkiye’de sosyal güvenliğin neoliberal dönüşümü

Çalışma, Türk sosyal güvenlik sisteminde yaşanan neoliberal dönüşümü refah devletindeki dönüşüm paralelinde incelemeyi ve dönüşümün sosyal güvenlik sistemindeki sorunlara çözüm olup olamayacağını irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede önce refah devleti ve sosyal güvenliğin gelişimi ele alınmış, devamında refah devleti ve sosyal güvenliğin dönüşümü tartışılmıştır. Dönüşümün Türkiye’de sosyal güvenlik sistemindeki sorunlara çözüm olup olamayacağını irdeleyen bölüm, çözüm olarak ortaya atılan uygulamaların sosyal devletin neoliberal dönüşümü paralelinde bireysellik ve kamunun rolünün daraltılmasına odaklı olup, sorunları çözmenin çok uzağında olduğunu ortaya koymaktadır.

Neoliberal transformation of social security in Turkey

The study aims to analyze the neoliberal transformation of social security system in Turkey in the line with the transformation of welfare state and to determine whether this transformation will be able to solve the problems of Turkish social security system or not. In this framework firstly the developments of social security and welfare state have been discussed, then the transformation of social security and welfare state followed. The study conclude that the solutions have been based on the decreasing role of the state in the line with the neo-liberal transformation of the welfare state and far from being the solution of the problems of social security system in Turkey.

PDF

___

Akbulak, Sevinç ve Akbulak, Yavuz (2004). “Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler”. Sosyal Güvenlik Kurumlarının Kaynak Sorunları ve Çözüm Önerileri Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları, No:17, Ekonomik ve Mali Araştırma Yarışması içinde, s.1- 213.
Alper, Yusuf (2002). “Sosyal Güvenlikte Yeni Bir Adım: Bireysel Emeklilik”, Çimento-İşveren Dergisi, C.16, S.2, s.11-32.
Ateşoğulları, Kamil (1997). Uluslararası Çalışma Örgütü ve Türkiye, İstanbul:Petrol-İş Yayın-44.
Avustralya Sağlık Sigortası Komisyonu (1995). Nihai Sağlık Finansmanı Raporu. 2 Cilt. Ankara.
Ayhan, Abdurrahman (2009). “5754 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Yapılan Değişiklikler”, Esin P., vd. (yay.haz.) Sosyal Politikada Güncel Sorunlar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi içinde, s.1-11
Bağımsız Sosyal Bilimciler (2009). Türkiye’de ve Dünyada Ekonomik Bunalım, 2008-2009. İstanbul: Yordam Kitap.
Barr, Nicholas (2004). Economics of the Welfare State (Fourth Edition), New York: Oxford University Press.
Başbakanlık (2005). Sosyal Güvenlik Reformu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara
Çelik, Aziz (2006). “Sosyal Güvenlik ‘Reform’unun Gerekçeleri ve Gerçekler”, TES-İŞ Dergisi, s.53- 59.
DPT (1990). Health Sector Master Plan Study Report on the Current Situation, Price Waterhouse.
DPT. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2005. http://www.dpt.gov.tr (Erişim tarihi: 02.05.2011).
DPT (2005). Genel Ekonomik Hedefler ve Yatırımlar 2006.
DPT (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013).
DPT (2008). Genel Ekonomik Hedefler ve Yatırımlar 2009.
DPT (2010). Genel Ekonomik Hedefler ve Yatırımlar 2011.
Erdoğdu, Seyhan ve diğerleri (2009). “Yuvarlak Masa Toplantısı: Sosyal Politikanın Neresindeyiz?”, Mülkiye, C.XXXIII, S.263, s.78-79.
Esping-Andersen, Gosta (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism, Princeton University Press.
Fişek, Ali Gürhan, Şerife Türcan Özşuca ve Mehmet Ali Şuğle (1999). Sosyal Sigortalar Kurumu Tarihi: 1946-1996. Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.
Fişek, Ali Gürhan (2000). “SSK’nın Yeniden Yapılanması – I: Karar Alma Sürecinin Bileşenleri”, Çalışma Ortamı Dergisi, S.53, s.9-10.
Fişek, Ali Gürhan (2001a). “SSK’nın Yeniden Yapılanması – II: Kırılganlık ve Özelleştirme”, Çalışma Ortamı Dergisi, S.54, s.6-9.
Fişek, Ali Gürhan (2001b). “SSK’nın Yeniden Yapılanması – III: Ayıklama ve Çifte Standart”, Çalışma Ortamı Dergisi, S.56, s.8-12.
Gamble, Andrew (2007). “Keynes, Anglo-Amerika ve Hegemonik İstikrar Teorisi”, Mülkiye, C.XXXI,S.256, s.31-44.
Gökbayrak, Şenay (2010). “Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü”, Çalışma ve Toplum, S.2, s.141-162.
Güler, Birgül Ayman (2003). İkinci Dalga: Siyasal ve Yönetsel Liberalizasyon: Kamu Yönetimi Temel Kanunu. Kamu Yönetimi İncelemeleri: Mülkiye’den Perspektifler. AÜ SBF Tartışma Metinleri, S.57,s.1-34.
Güler, Birgül Ayman (2005). “Sosyal Devlet ve Yerelleşme”, http://www.yayed.org.tr/resimler/ekler/ fa0860e83a4c3a7_ek.pdf (Erişim tarihi: 05.03.2011).
Güzel, Ali (2005). “Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Öngörülen Reform Mevcut Sorunlara Çözüm Mü?”, Çalışma ve Toplum, C.4, S.7, s.61-76.
Güzel, Ali (2006a). “Sosyal Güvenliğin Evrensel Değerleri ve Yeni Liberal Reformlar”, TES-İŞ Dergisi, Kasım, s.40-47.
Güzel, Ali (2006b). “Yasa Tasarısının Genel Değerlendirmesi”, Çalışma ve Toplum, C.1. S.8, s.171-178.
Güzel, Ali (2007). “Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılandırma: Nedenler ve Amaçlar”, Sosyal Güvenliğin Yeniden Yapılandırılması Semineri 7-8 Aralık 2006 Ankara, Ankara:Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu içinde, s.23-40.
Güzel, Ali, Ali Rıza Okur ve Nurşen Caniklioğlu (2010). Sosyal Güvenlik Hukuku (13.Bası), İstanbul:Beta Basım Yayım Dağıtım.
ILO (1996). Sosyal Güvenlikte Nihai Rapor, Hizmete Özel. ILO/TF/Türkiye/60, Cenevre
ILO (2010). Global Employment Trends for Youth: Special Issue on The Impact of The Global Economic Crisis on Youth, Geneva.
Jackson, William A. (2006). “Post-Fordism and Population Ageing”, International Review of Applied Economics, C.20, S.4, s.449-467.
Kapar, Recep (1999). “Şili Sosyal Güvenlik Sisteminde Sağlık ve Emeklilik Sigortalarında Yaşanan Değişimler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.1, s.167-189.
Kapar, Recep (2004). “Taslak Metne İlişkin Eleştiriler: Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Önerisi”, Sendikal Notlar, Eylül.
Keynes, John Maynard (2008). Genel Teori (İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi), çev. Uğur Selçuk Akalın, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Koray, Meryem (2008). Sosyal Politika (Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 3. Baskı), Ankara:İmge Kitabevi.
Korpi, Walter (1989). “Power, Politics, and State Autonomy in Development of Social Citizenship: Social Rights During Sickness in Eighteen OECD Countries Since 1930”, American Sociaological Review, C.54, S.3, s.309-328.
Kumar, Krishan (1995). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları (1.Baskı), Ankara: Dost Kitabevi.
Makas, Recep (2006). “Sosyal Güvenlikte Yeni Örgütlenme Modeli: Sosyal Güvenlik Kurumu”, TES-İŞ Dergisi, Kasım, s.60-65.
OECD (2008). Growing Unequal?: Income Distribution and Poverty in OECD Countries, Geneva.
OECD (2011). Society at a Glance 2011: OECD Social Indicators, Geneva.
Özşuca, Şerife Türcan ve Gülay Toksöz (2003). Sosyal Koruma Yoksunluğu:Enformel Sektör ve Küçük İşletmeler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:591
Özşuca, Şerife Türcan (2003). “Küreselleşme ve Sosyal Güvenlik Krizi”. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, C.14, S.48, s.35-36.
Özşuca, Şerife Türcan (2006). “Küreselleşme Sürecinde Sosyal Güvenlik ve İşgücü Piyasası”, TES-İŞ Dergisi, Kasım, s.48-52;
Öztürk, Osman ve Aziz Çelik (2008). Sosyal Güvenlikte Hak Kaybı Dönemi. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara.
Saraç, Coşkun (2009). “Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Reform Mu, Deform Mu?” 10. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Kitabı. Türk-İş - Pamukkale Üniversitesi içinde, s.55-83.
Savran, Sungur (1998). “Yeni Dünya Düzen(sizliği), Küreselleşme, Özelleştirme”. Ata Soyer (yay.haz.).
Yeni Dünya Düzeni ve Özelleştirmeler. Ankara: Türk Tabipleri Birliği içinde, s.7-19.
Savran, Sungur ve Fuat Ercan (2007). “Devlet ve Günümüzde Kapitalizm Üzerine”. İktisat Dergisi S.403, s.2000 http://merichrd.wordpress.com/2007/01/19/devlet-ve-gunumuzde-kapitalizm-uzerine/ (Erişim tarihi: 05.05.2011).
Scarbrough, Elinor (2000). “West European Welfare State: The Old Politics of Retrenchment”, European Journal of Political Research, C.38, S.2, s.225-259.
SGK (2011a), Ocak Ayı Sigortalı İstatistikleri. http://www.sgk.gov.tr (Erişim tarihi: 15.05.2011).
SGK (2011b), Şubat Ayı Mali İstatistikler. http://www.sgk.gov.tr (Erişim tarihi 24.05.2011).
Sönmez, Sinan (2007). “Küresel Kapitalizm ve Keynes: Nasıl Bir Uyum?”, Mülkiye, C.XXXI, S.256, s.45- 64.
Sönmez, Mustafa (2011). Paran Kadar Sağlık: Türkiye’de Sağlığın Ticarileşmesi, İstanbul: Yordam Kitap.
Şen, Sabahattin (2001). Esnek Üretim – Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tez Çalışması, Ankara.
Şenses, Fikret (2004). Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat Mı, Engel Mi?, Economic Research Center Working Paper in Economic 04/09, Ankara:Middle East Technical University.
Talas, Cahit (1997). Toplumsal Ekonomi Çalışma Ekonomisi (7.Baskı), Ankara: İmge Kitabevi.
Taylor-Gooby, Peter (2001). “Sustaining state welfare in hard times: who will foot the bill?”, Journal of European Social Policy, C.11, S.2, s.133-147.
Türk-İş (2005). Sosyal Güvenlik Raporu, http://www.turkis.org.tr/source.cms.docs/turkis.org.tr.ce/docs/ file/sr103.pdf (Erişim tarihi: 20.05.2011).
TÜİK (2011a). Haber Bülteni: Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 Aralık Dönemi Sonuçları (Kasım, Aralık 2010, Ocak 2011), S.58.
TÜİK (2011b). Haber Bülteni: 2009 Yoksulluk Çalışması Sonuçları, Ocak, 3.
TÜİK (2011c). Haber Bülteni: Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2009, S.41.
TÜİK (2011d). Sağlık Harcama İstatistikleri 2008, S.34.
TÜSİAD (1997). Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma. Sorunlar, Reform İhtiyacı,Arayışlar, Çözüm Önerileri. TÜSİAD Yayınları. Yayın No. TÜSİAD-T/97 – 10/217.
TÜSİAD (1999). Türkiye’nin Fırsat Penceresi: Demografik Dönüşüm ve İzdüşümleri, İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
TÜSİAD (2004a). Sağlıklı Bir Gelecek: Sağlık Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri,
TÜSİAD Yayınları. Yayın No.TÜSİAD-T/2004-09/380.
TÜSİAD (2004b). Türk Emeklilik Sisteminde Reform: Mevcut Durum ve Alternatif Stratejiler, TÜSİAD Yayınları. Yayın No.TÜSİAD-T/2004-11/382.
Ulutürk, Süleyman ve Kutlu Dane (2009). “Sosyal Güvenlik: Teori, Dönüşüm ve Türkiye Uygulaması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.8, S.29, s.114-142, www.esosder.org (Erişim tarihi: 28.02.2011).
Veltmeyer, Henry (2006). Latin Amerika ve Başka Bir Kalkınma, çev. Özkan Akpınar, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
World Bank (1993). World Development Report 1993: Investing in Health, Washington DC: Oxford University Press.
World Bank (1994). Averting the Old Age Crisis: Policies to Protect the Old and Promote Growth, A World Bank Policy Research Report. Washington DC: Oxford University Press, http://www.wds.
worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/1994/09/01/000009265_397031112333 6/Rendered/PDF/multi_page.pdf (Erişim tarihi: 20.05.2011).
World Bank (2003). Türkiye: Daha İyi Erişim ve Etkinlik İçin Sağlık Sektörü Reformu, İki Cilt, Rapor No:24358-TU, Beşeri Kalkınma Sektörü Birimi, Avrupa ve Orta Asya Bölgesi.
Yeldan, Erinç ve Ahmet Haşim Köse (1999). “Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Yapısal Sorunları Üzerine Gözlemler”, Mülkiye, C.XXIII, S.217, s.87-96.
Yenimahalleli Yaşar, Gülbiye (2008). “Türkiye’de 1980 Sonrası Sağlık Politikalarında Gözlenen Neoliberal Dönüşüm ve Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler”, Mülkiye, C. XXXII, S.260, s.185-186.
Yenimahalleli Yaşar, Gülbiye (2011). “Health Transformation Programme in Turkey: An Assesment”, International Journal of Health Planning and Management, C.26, S.2, s.110-133.
Yenimahalleli Yaşar, Gülbiye ve Ece Uğurluoğlu (2011). “Can Turkey’s General Health Insurance System Achieve Universal Covarage?”, International Journal of Health Planning and Management C.26, S.3, s.282-295.
Yılmaz, Hakan (2008). Sağlıkta Harcama Politikaları: Yeni Ulusal Gelir Çerçevesinde Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme (Sunum, İstanbul, 17 Nisan 2008).