‘İktidarda Popülizm’ veya Tedrici Bir İnşa Süreci Olarak 2002-2010 AKP Dönemi: Bir Çerçeve Denemesi ve Birkaç Temel Önerme

Bu makalede, AKP siyasetinin 2002-2010 dönemini - bu dönemi karakterize eden hâkim siyasi yönelimleri - "iktidarda popülizm" terimi altında ele almayı öneriyorum. Bu terim popülizm literatüründe, genellikle, muhalefetteyken popülist olarak görülen bir siyasal aktörün iktidara geldikten sonra sergilediği bir dizi siyasal tutuma atıfla kullanılmaktadır. Başka bir ifadeyle, bu terimden genelde anlaşılan şey, özgül bir siyasal fenomen değil, tersine, muhalefetteki popülist söylemin iktidar döneminde de "devam" ettiği siyasal durumlar. Bu yaklaşımdan farklı olarak, bu makalede iktidarda popülizmi, esas olarak, bir siyasal yönetimin eşdeğerlik mantığının farklılık mantığına baskın olduğu bir tarzda siyasal iktidarını devlet aygıtında yerleştirme doğrultusunda uygulamaya koyduğu siyasal pratiklere atıf yapan özgül bir siyasal fenomen olarak kavramlaştırmayı öneriyorum. Bu yönüyle, iktidarda popülizmin, Ernesto Laclau'nun metninde popülizm teriminin atıf yaptığı iki ana durumun (popülist muhalefet ve popülist kopuş) ikisinden de farklı bir siyasal durum oluşturduğunu öne sürüyorum. Makalede kuramsal olarak Laclau'nun biçimsel popülizm kavramına bağlı kalınırken; iktidarda popülizmin temel karakteristikleri ve varoluş koşulları, AKP'nin genellikle (İslamcılığın neo-liberal bir siyasi program altında liberal demokrasiyle uzlaşma girişimi anlamında) "liberal İslamcı" dönemi olarak görülen 2002-2010 döneminde sergilemiş olduğu siyasal profile atıfla tartışılıyor. Bu tartışmanın arkasındaki temel fikirse şu: Popülizmin bir varyantı olarak iktidarda popülizm, AKP'nin, ortaya çıktığı bağlama - bu bağlamın muhteva ettiği sınırlılık ve olanaklara - verdiği bir yanıttır ve dolayısıyla partinin adı geçen dönem boyunca hegemonik bir aktör olarak iktidarını pekiştirmesini sağlayan siyasi karar ve uygulamaların doğasını anlamak bakımından da kilit bir öneme sahiptir. Böylelikle, bu çalışma, bugün otoriter popülizm, İslamcı faşizm vb. kavramlar altında ele alınan mevcut otoriter siyasal rejimin gelişim sürecinde 2002-2010 döneminin özgül yerini saptamaya dönük - ve en önemlisi de bu döneme, AKP deneyiminin bugün vardığı nokta açısından bir "köken" rolü tahsis etme ayartısından mümkün mertebe uzak durmaya çalışan - bir analiz veya yaklaşım denemesi olarak da görülebilir

‘Populism in Power’ or the 2002-2010 Period of the JDP Government: Some Basic Propositions towards Framing a Period

In this article, I propose to analyse the JDP politics in the 2002-2010 period – dominant political tendencies characterizing the period – through the term “populism in power”. This term is often utilized in populism literature to refer to a number of actions performed by a political agent, which was deemed populist during its stay in opposition, after taking office. In other words, what is generally understood by this term is not a specific political phenomenon but the political situations where the populist discourse during the opposition is maintained also in the seats of power. Unlike this approach, in this article, I propose to conceptualize populism in power mainly as a specific political phenomenon, referring mainly to political practices performed by a governmental power towards establishing its political power in the state apparatus on the basis of prioritizing the logic of equivalence over the logic of difference. I argue that, from this aspect, populism in power constitutes a political situation different from both of the two main situations (populist opposition and populist rupture) that are referred by the term populism in Ernesto Laclau’s recent writings on populism. While the article adheres to Laclau’s formal concept of populism in theoretical terms; fundamental characteristics and conditions of existence of populism in power are dealt with in terms of the political profile exhibited by the JDP in the period of 2002-2010, which is generally considered as the period of “liberal Islamism” of the party (which reads as the attempt to compromise Islamism with liberal democracy under a neo-liberal political program). The main idea behind this discussion can be summed up as such: populism in power, as a variant of populism, is an answer of the JDP to the context – i.e. restrictions and possibilities contained by this context – in which it emerged, and thus, has a key importance to understand the nature of the political decisions and practices that allowed the party along the mentioned period to consolidate its power as a hegemonic actor. This study, in this way, can also be considered as an attempt of analysis aiming to determine the specific locus of the period of 2002-2010 in the development of the current authoritarian political regime, being considered today under such terms as authoritarian populism, Islamist fascism etc., and which, above all, endeavours to keep away from the temptation to assign to this period a role of “origin” in terms of the point that the JDP experience has reached today

PDF

___

Açıkel F (2013). ‘Hegemonya’dan ‘Oximoron’a: AKP’nin Eğreti Bonapartizm’inin Sonu. Birikim, 288.
Akça İ (2016). Türkiye’de 2000’ler: Güvenlik Merkezli Siyasetin ve Siyasal Güvencesizliğin Devamlılığı, Başlangıç.
Althusser L (2006). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
Arditi B (2007). Politics on the Edges of Liberalism. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Aydoğdu H ve Yönezer N (2007). Krizin Sözlü Tarihi. Ankara: Dipnot Yayınları.
Campbell J (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Canovan M (1999). Trust the People! Populism and the Two Faces of Democracy. Political Studies, XLVII, 2-16.
Çelebi A (2002). Avrupa: HalklarınSiyasal Birliği. İstanbul: Metis Yayınları.
Güneş H (2016). Şeriatı beklerken: Devletin İslamileşmesinde yeni eşik! Birgün, 25 Eylül.
Hatem E ve Taştan C (2013). Kurgu İle Gerçeklik Arasında Gezi Eylemleri. Ankara: Seta Yayınları.
Howarth D R (2008). Ethos, Agonism and Populism: William Connolly and the Case for Radical Democracy. BJPIR, Vol 10, 171-193.
Kahraman H B (2009). AKP ve Türk Sağı. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Keyder Ç (2004). The Turkish Bell Jar. New Left Review, 28, 65-84.
Laclau E (2005a). Populism: What’s in a Name? İçinde: F Panizza (der), Populism and the Mirror of Democracy, London: Verso.
Laclau E (2005b). On Populist Reason. London: Verso Books.
Laclau E ve Mouffe C (2001). Hegemony and Socialist Strategy. London: Verso. Marx K (1990). Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i. Ankara: Sol Yayınları.
Milliyet (16.08.2002). Kemal Derviş CHP yolunda: Cem’e veda Baykal’a merhaba. Mouffe C (2002). Demokratik Paradoks. Ankara: Epos Yayınları.
Müller J-W (2014). ‘The People must be Extracted from within the People’: Reflections on Populism. https://www.princeton.edu/~jmueller/Constellations-PopulismJWMueller-March2014-pdf.pdf
Müller J-W (2015). Populist Constitutionalism: A Contradiction in Terms? https:// www.wzb.eu/sites/default/files/u32/wzb-populist_constitutionalism-jwmueller16june2015.pdf
Öniş Z (2005). The Political Economy of Islam and Democracy in Turkey: From the Welfare Party to the AKP. İnternet metni, adres bilinmiyor.
Özkazanç A (2002). 3 Kasım Seçimi ve Sonuçlarına Dair. Konuşma metni, kaynak bilinmiyor.
Palonen E (2009). Political Polarisation and Populism in Contemporary Hungary. Parliamentary Affairs, Vol. 62, No. 2, 318-334.
Ramirez L C (2009). A New Perspective On Bolivian Populism. Master thesis, The Department of Political Science and the Graduate School of the University of Oregon.
Roy O (2015). Siyasal İslamın İflası. İstanbul: Metis Yayınları.
Smith A M (2003). Laclau and Mouffe: The Radical Democratic Imaginary. London and New York: Routledge.
Türk B (2007). Genç Parti’yi Anlamak. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Siyaset Bilimi Anabilim Dalı.
von Beyme K (2007). Populism and Right-Wing Extremism in Modern Democracies. İçinde: Nekvapil V ve Staszkiewicz M (der), Populism in Central Europe, AMO tarafından düzenlenmiş konferans metni. http://pasos.org/wp-content/archive/populism_amo. pdf
Weyland K (2001). Clarifying a Contested Concept: Populism in the Study of Latin American Politics. Comparative Politics, Vol. 34, No. 1, 1-22.
Weyland K (2003). Neopopulism and Neoliberalism in Latin America: how much Affinity? Third World Quarterly, Vol 24, No 6, 1095-1115.
Yalman G (2002). Tarihsel Bir Perspektiften Türkiye’de Devlet ve Burjuvazi: Rölativist Bir Paradigma mı Hegemonya Stratejisi mi? Praksis, 5.
Yalman G (2014). AKP Döneminde Söylem ve Siyaset: Neyin Krizi? İçinde: İktidarın Şiddeti: AKP’li Yıllar, Neoliberalizm ve İslamcı Politikalar, İstanbul: Metis Yayınları.
Yetkin M (2016). AK Parti devrimi çocuklarını yemez, değil mi? Radikal, 3 Şubat.