GRİ BÖLGEDE DEMOKRATİKLEŞME VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ: DEMOKRATİK KONSOLİDASYON VE SİYASAL İSTİKRARIN ROLÜ

Kurumlar ve demokratikleşme ilişkisi karşılaştırmalı siyaset yazınında son dönemde kayda değer bir ilgi çekmektedir. Sistemi oluşturan kurumların ve bu kurumlar ile ilgili düzenlemelerin, siyasal çıktılara etki edeceği iddiasından ortaya çıkan ‘Yeni Kurumsalcılık’ yaklaşımı ile birlikte bu ilgi yönünü, hükümet sistemlerine çevirmiştir. Pratik vakaları teorik kavramlaştırmalar üzerinden test eden ilgili yazının yabancı literatürde işlendiği kadar Türkçe yazında işlenmediği fark edilmektedir. Ağırlıklı olarak Latin Amerika, Güney ve Doğu Avrupa’daki somut vakalar üzerinden yapılan çalışmalarda, demokratikleşme ve demokratik gerileme süreçlerine odaklanılmaktadır. Bu doğrultuda ‘Yeni Kurumsalcılık’ yaklaşımının etkisiyle, demokratikleşme süreçlerinde kurumların ve bu kurumların içinde yer aldığı sistem tasarımlarının rolü ele alınmıştır. Parlamenter sistem, başkanlık sistemi, yarı-başkanlık sistemi olarak öne çıkan bu sistem tasarımlarının son dönemdeki demokratikleşme deneyimlerine nasıl etki ettiği sorusu ilgili literatürün beslendiği temel eksenlerden birisini oluşturmaktadır. Başkanlık sistemi ve parlamenter sistemin karşılaştırılmasında toplumdaki ideolojik kutuplaşma, yürütme organının siyasal sistem içerisindeki aşırı baskınlığı, çok partili sistem ve diğer önemli bileşenler kullanılmaktadır. Kesitsel ve karşılaştırmalı analizler sayesinde hükümet sistemlerinin belirleyiciliği bu ön koşullar hesaba katılarak çalışılmıştır. Bu çalışmada ‘‘Üçüncü Dalga Demokratikleşme’’ süreci kapsamında Latin Amerika, Güney ve Doğu Avrupa ülkelerinin kurumlar sistemini, demokratikleşme ve siyasal istikrar parametreleri üzerinden ele alan çalışmalar karşılaştırmalı ve eleştirel olarak analiz edilmektedir. Temel kurumlar sistemi olarak öne çıkan hükümet sistemlerini ele alan bu yaklaşımlar, kuvvetlerin sert ve yumuşak ayrımına göre demokratikleşme ve siyasal istikrar parametrelerini bu ülkeler üzerinde ampirik olarak test etmişlerdir. Çalışma kapsamında, ‘‘Yeni Kurumsalcılık’’ paradigması üzerinden temellenen kurumlar ve demokratikleşme ilişkisi, parlamenter ve başkanlık sistemi kapsamında tartışılmaktadır. Literatürdeki niteliksel çoğunluğun, parlamenter sistemi daha demokratik ve istikrarlı bir sistem olarak tasarlama pratikleri de sorunsallaştırılarak, konuya farklı bir perspektif eklenmektedir. Siyasal istikrar ve demokratik konsolidasyon parametrelerinin bu sistemler özelindeki karşılaştırması yapılarak literatürdeki teorik tartışmaların genel bir çerçevesi çizilmeye çalışılmaktadır. Sonuç itibariyle, siyasal rejimlerin oldukça hibrid bir hale büründüğü gri bölgeye yoğunlaşarak, benzer bir kategorinin hükümet sistemleri özelinde de çalışılabileceğine yönelik öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Parlamentarizm, Başkanlık Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Demokratikleşme, Demokratik Gerileme

DEMOCRATIZATION AND GOVERNMENT SYSTEMS IN GRAY ZONE: THE ROLE OF DEMOCRATIC CONSOLIDATION AND POLITICAL STABILITY

The relation between institutions and democratization has recently received remarkable attention in the comparative politics literature. This concern has turned its route towards government systems due to ‘New Institutionalism’ approach, which contends that arrangements regarding with the institutions which constitute the system affect the political outcomes. It is noticed that related literature in which theoretical conceptualizations were tested through the practical cases has not been studied in Turkish literature as much as those in the foreign context. It is focused on the democratization and democratic backsliding process in the studies through concrete cases in the Latin America, South and Eastern Europe. In this line, due to effect of ‘New Institutionalism’ approach, the role of the system designs and its institutions were discussed in the democratization processes. The question of how these system designs including apparently; parliamentary system, presidential system and semi-presidential systems performed democratization experiences makes up the one of the main axis on which literature focused. The ideological polarization in the society, excessive dominance of the executive office in the political system, multi-party structure and other important components have been used by comparing the presidential system with the parliamentary system. Taking these prerequisites into consideration, the effect of the government system has been figured out through cross-sectional and comparative analyses. Within the scope of the ‘Third Wave Democratization’, in this paper, the researches which handled institutional systems in Latin America, South and Eastern Europe through parameters such democratization and political stability are analyzed comparatively and critically. These approaches, which considered government systems as featured basic institutional set up, tested democratization and political stability under the soft and hard separation of powers across these countries. In the context of this paper, the relation between institutions and democratization is discussed through the parliamentary and presidential system based on the ‘New Institutionalism’ paradigm. A different perspective is contributed to the discussion, problematizing the argument which was asserted by the qualified majority in the literature as a parliamentary system more stable and democratic. A general framework of the debates in the literature is aimed to be drawn by matching the political stability and democratic consolidation through these systems. As a concluding remark, focusing on the ‘gray zone’ in which political regimes have appeared more hybrid, some proposals are recommended to account same category for the government systems in the further studies.

Keywords:

Parliamentarism, Presidentialism, Presidential Government System, Democratization, Democratic Backsliding,

PDF

___

Avolio, B. J., & Bass, B. M. (2002). Developing Potential Across A Full Range Of Leadership: Cases on Transactional and Transformational Leadership. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Bunce, V. (2000). Comparative Democratization: Big and Bounded Generalizations. Comparative Political Studies, 33(6–7), 703–734. https://doi.org/10.1177/001041400003300602.
Chou, H.-W., Lin, Y.-H., Chang, H.-H., & Chuang, W.-W. (2013). Transformational Leadership and Team Performance: The Mediating Roles of Cognitive Trust and Collective Efficacy. SAGE Open, 3(3), 1-10.
Collier, D., & Levitsky, S. (1997). Democracy with Adjectives: Conceptual Innovation in Comparative Research. World Politics, 430-451.
Dahl, R. (1982). Dilemmas of Pluralist Democracy. New Haven: Yale University Press.
Diamond, L. (2002). Elections Without Democracy: Thinking About Hybrid Regimes. Journal of Democracy 13(2), 21-35. doi:10.1353/jod.2002.0025.
Fish, S. (2005). The Institutional Problem: Super Presidentialism. S. Fish içinde, Democracy Derailed in Russia: The Failure of Open Politics (s. 193-245). New York: Cambridge University Press.
Geddes, B. (1999). What Do We Know About Democratization After Twenty Years. Annual Review of Political Science, 2, 115-144.
Humagain, S., Subedi, G., & Aryal, T. (2020). Journal of APF Command and Staff College. The Perils of Parliamentarism: Chasing the Flows of the Third Wave Democratization in Asia, 120-136.
Huntington, S. (1991). The Thrid Wave Democratizatioın in the Late Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma Press.
Levitsky, S., & Way, L. A. (2012). Linkage, Leverage and Democratization in Eastern Europe. S. Levitsky, & L. A. Way içinde, Competitive Authoritarianism (s. 87-90). London: Cambridge University Press.
Lijphart, A. (1999). Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in 36 Countries . Yale: Yale University Press.
Linz, J. J. (1990). The Perils of Presidentialism. Journal of Democracy, 51-69.
Domingo, P. (1995). Juan J. Linz and Arturo Valenzuela (eds.), The Failure of Presidential Democracy (Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 1994), Journal of Latin American Studies, 27(3), 740-741. doi:10.1017/S0022216X00011901
Mainwaring, S. (1993). Presidentialism, Multipartism, and Democracy: The Difficult Combination. Comparative Political Studies, 26(2), 198–228. https://doi.org/10.1177/0010414093026002003.
March, J., & Olsen, J. (1984). The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life. The American Political Science Review, 78(3), 734-749. doi:10.2307/1961840.
O'Donnell, G. (1993, Nisan). On the State, Democratization and Some Conceptual Problems. A Latin American View with Glances at Some Post-Communist Countries.
O'Donnell, G. (1994). Delegative Democracy. Johns Hopkins University Press, 55-69.
Özbudun, E. (2000). Contemporary Turkish Politics: Challanges to Democratic Consolidation. Boulder: Lynne Rienner Publishers.
Özbudun, E. (2016). Otoriter Rejimler, Seçimsel Demokrasiler ve Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Schmitter, P. C., & Karl, T. L. (1991). What Democracy Is... and Is Not. John Hopkins University Press, 75-88.
Stepan, A., & Skach, C. (1993). Constitutional Frameworks and Democratic Consolidation: Parliamentarianism versus Presidentialism. World Politics, 46(1), 1-22. doi:10.2307/2950664.