Modern Çağın Bir Diğer Boyutu Posttruth Durum’da “Hakikatin Tüketimi” Bağlamında Zygmunt Bauman ve Jean Baudrillard’ın Tüketime Dair Eleştirileri

Tarihsel süreç göz önüne alındığında sosyolojik sınıflamalar bizleri geleneksel ve modern şeklinde bir ayrıma götürmektedir. Bu ayrım bir önceki dönemin diğerinden kopuşundan ziyade bir değişimi ve dönüşümü ifade etmektedir. Sosyolojik açıdan postmodernizm, modern çağın bir parçasıdır. Dolayısıyla ona bir çağ ya da yeni bir dönem demek oldukça güçtür. Posttruth “hakikatin değersizleşmesi” ise modern çağın kendisini yeniden konumlandırdığı bir durum olarak nitelendirilebilir. Bu durum gerek sosyolojik aracılarla gerekse çeşitli coğrafi ve tarihsel ögeler kullanılarak çeşitli şekillerle empoze edilmektedir. Toplumun kültürü, normları, değer sistemi ve hayatı anlamlandırma biçimi bu süreçte oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Tüketim ise insanın en tabi yönü ve en doğal olgusudur. Keza günlük sıradan hareketler ile insan hayatının varlığı ve devamı doğrudan tüketimle alakalıdır. Sosyolojik bağlamda iptidai olarak değerlendirilen toplumlarda dahi tüketim olgusunu görmek mümkündür. Tüketim ideologları doğal olarak bu tarihsel değişim ve dönüşümden kendine pay çıkarmış ve kendilerini yeniden konumlandırmışlardır. Bu değişim sürecinin yansıması olarak, günümüzde bireyler nesnelere sadece tüketim amaçlı değil haz, gösteriş ve statü kazanımı olarak bakabilmektedirler. Zygmunt Bauman ve Jean Baudrillard tüketimin bu yönü üzerine etraflıca düşünmüş ve tüketimin doğasına dair önemli tenkitlerde bulunmuşlardır. Bu çalışmanın temel amacı tüketimin dönemsel değişimi ışığında posttruth duruma açıklık getirmek ve posttruth durumun tüketimle alakalı saiklerini Baudrillard ve Bauman’ın fikirleri üzerinden değerlendirmektir. Böylelikle çağdaş sosyoloji edebiyatında görece yeni bir kavram olan posttruth yeniden irdelenecek ve iki önemli sosyoloğun fikirleri bu alanda da yeni bir etki alanına kavuşacaktır. Bu çalışma ayrıca bir taraftan posttruthu daha iyi anlamamızı sağlarken diğer taraftan hem Bauman hem de Baudrillard hakkında yapılacak yeni çalışmalara kaynaklık edecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tüketim, Tüketim Toplumu, Posttruth, Bauman, Baudrillard

Another Dimension of the Modern Age Zygmunt Bauman and Jean Baudrillard's Critique of Consumption in the Context of "Consumption of Truth" in The Posttruth Situation

Considering the historical process, sociological classifications lead us to a distinction between traditional and modern. This distinction expresses a change and transformation rather than the rupture of the previous period from the other. Sociologically, postmodernism is part of the modern age. Therefore, it is very difficult to call it an era or a new era. Posttruth, on the other hand, can be described as a situation in which the modern age repositions itself. This situation is imposed in various ways, both by sociological intermediaries and by using various geographical and historical elements. Therefore, the culture, norms, value system and way of making sense of life of the society have a very important place in this process. Consumption, on the other hand, is the most natural aspect of human beings and the most natural phenomenon. Likewise, ordinary daily activities, the existence of human life and its continuation are directly related to consumption. It is possible to see the phenomenon of consumption even in societies that we consider to be primitive in the sociological context by looking from today. Consumption ideologues naturally took credit for this historical change and transformation and repositioned themselves. As a reflection of this change process, today individuals look at objects not only for consumption purposes but also as pleasure, showing off and gaining status. Zygmunt Bauman and Jean Baudrillard also thought about this aspect of consumption and developed a critical perspective on the nature of consumption. The main purpose of this study is to clarify the posttruth situation in the light of the periodic change of consumption and to evaluate the consumption-related motivations of the posttruth situation through the ideas of Baudrillard and Bauman.

Keywords:

Consumer, Consumer Society, Posttruth, Bauman, Baudrillard.,

PDF

___

Aktuğlu, I. K., & Temel, A. (2006). Tüketiciler markaları nasıl tercih ediyor? kamu sektörü çalışanlarının giysi markalarını tercihini etkileyen faktörlere yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 43-59.
Anık, M. (2016). Aykırı bir düşünür olarak j. Baudrıllard ve gösteriş amaçlı tüketim. Journal of International Social Research, 9(47).
Arendt H (2018). Siyasette Yalan, çev. İmge Oranlı; Berfu Şeker. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Aytaç, Ö. (2004). Kapitalizm ve hegemonya ılişkileri bağlaminda boş zaman. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi C, 28, 115-138.
Baudrillard J. (2009). Gösterge Ekonomi Politiği Hakkında Bir Eleştiri, çev. Oğuz Adanır, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Baudrillard, J. (1997). Tam Ekran, çev. Bahadır Gülmez, Istanbul: Yapı Kredi Yayınları
Baudrillard, J. (1998). Simülakrlar ve simülasyon, çev. Oğuz Adanır. Dokuz Eylül Yayınları.
Baudrillard, J. (2003). Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu, çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu Söylenceleri ve Yapıları, çev. Hazal Deliceçaylı; Ferda Keskin, Istanbul: Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J. (2012). İmkânsız Takas, çev. Ayşegül Sönmezay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, Jean, Çaresiz Stratejiler, çev. Oğuz Adanır, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2011.
Baudrillard, J. (2015). Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Baudrillard, J., (1991). Sessiz Yığınların Gölgesinde yada Toplumsalın Sonu, , çev. Oğuz Adanır, Istanbul: Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J., (1995). Kötülüğün Şeffaflığı Aşın Fenomenler Üzerine Bir Deneme. Ayrıntı Yay.,İstanbul.
Bauman, Z. (1999). Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, çev. Ümit Öktem, İstanbul: Sarmal Kitabevi.
Bauman, Z. (1999). Küreselleşme, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları, çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum, çev. Yavuz Alogan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2010), Küreselleşme Toplumsal Sonuçları, çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Bauman, Z. (2011a). Postmodern Etik, çev. Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2013). Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm, çev. F. Doruk Ergun, İstanbul: Say Yayınları.
Bauman, Z. (2015). Azınlığın Zenginliği Hepimizin Çıkarına mıdır?, çev. H. Keser, İstanbul: Ayrıntı
Bauman. Z. (2011b). Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, çev. Pelin Siral, İstanbul: Habitus Yayıncılık.
Canyılmaz, S. R. (2019). Jean Baudrillard felsefesinin metodolojik analizi, Master's thesis, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Coşgun, M. (2021). Posttruth: hegemonya’nın yeni ideolojik aygıtı. Akademik Hassasiyetler, 8(15), 67-82. Çelik, N. (2021). Posttruth çağında gerçekliğin sosyal inşasına sosyolojik bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), 1540-1555.
De Botton, A. (2008). Status anxiety. Vintage.
Debord, G. (2012). Society of the Spectacle. Bread and Circuses Publishing.
Dikmen, M. (2016). Jean Baudrillard ve postmodernizm, Master's thesis, Uludağ Üniversitesi.
Doğan, H. G., Gürler, A. Z., & Agcadağ, D. (2014). Hedonik tüketim alışkanlıkları üzerine etkili faktörlerin değerlendirilmesi (Tokat ili örneği). Journal of International Social Research, 7(30).
Ercan, E. E. (2021). Baudrillard ve basın: fraktal yaşamda gösterinin yeniden üretimi. Intermedia International E-journal, 8(14), 79-92.
Ersoy, E. (2006). Değer farklılaşmalarının sosyolojik boyutu. Kum Saati Yayınları.
Ersoy, E. (2014). Tüketim aynasında “göz”e yansıyan seyirlik ve sembolik kimlikler. Sosyoloji Konferanslari, (49), 47.
Giddens, A. (2016). Modernliğin Sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Günenç, M. (2019). Martın Crımp’ın attempts on her lıfe oyununda (posttruth) hakikatin değersizleşmesi okuması. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), 1-13.
Güven, A. (2020). Hakikatin yitimi olarak posttruth: Bir kavramsallaştırma denemesi. İnsan ve İnsan, 7(23), 20-36.
Habermas, J. (1992). Rasyonel Bir Topluma Doğru, çev. Ahmet Çiğdem; Mehmet Küçük, Vadi Yayınları: Ankara.
Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ. çev D. Özçetin. İzmir: Deli Dolu Yayınları.
Keyes, R. (2018). Life in the Posttruth Era, https://www.okhumanities.org. (29.09.2021).
Kırılmaz, H., & Ayparçası, F. (2016). Modernizm ve postmodernizm süreçlerinin tüketim kültürüne yansımaları. İnsan ve İnsan, 3(8).
Kızılçelik, S. (2013). Burjuva Sosyolojisi.Anı Yayıncılık.
Korkmaz, A. (2006). Değişme ve Farklılaşma. Doğu Kütüphanesi.
Mertek, S. (2020). Posttruth’u Hannah Arendt ile okumak. Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 205-225.
Metin, O., & Karakaya, Ş. (2017). Jean Baudrillard perspektifinden sosyal medya analizi denemesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 109-121.
Miller, G. (2012), Tüketimin Evrimi Cinsiyet, Statü ve Tüketim. çev. Gülçin Vardar, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Oruç, M. S. (2020). Postmodernite, siyasal iletişim ve doğruluk sorunu: posttruth durum ve entelektüel zemini üzerine bir inceleme. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (36), 141-160.
Özcan, B. (2007). Hedonizm ve kimlik temeline dayalı postmodern tüketim yaklaşımı. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 119-130.
Özcan, M. (2018). Öznenin ölümü: posttruth çağında güvenlik ve Türkiye. İnsamer-Ocak. Papatya, N., & Özdemir, Ş. (2012). Hazcı tüketim davranışları ve televizyon programlarını izleme eğilimleri arasındaki ilişki: süleyman demirel üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 161-183.
Ritzer, G. (2011). Modern Sosyoloji Kuramları, çev: Himmet Hülür, De Ki Basım Yayım, Ankara.
Sarı, B. (2019). Modernizmden postmodernizme tüketimin evrimi ve ekonomi politiğini anlamak . Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 18 (70) , 554-568 . DOI: 10.17755/esosder.404495
Sarıoğlu, E. B. (2020). Yalan haber,“posttruth” kavramı ve medya üçlemesi: geçmişten günümüze gündem belirleyen örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi.
Sennett, R. (2007). The culture of the new capitalism. Yale University Press.
Swartz, D. L. (2013). Symbolic power, politics, and intellectuals: The political sociology of Pierre Bourdieu. University of Chicago Press.
Şentürk, Ü. (2016). Güncele Dipnotlar. Siyasal Yayınları.
Şimşek, V. (2018). Posttruth ve yeni medya: sosyal medya grupları üzerinden bir inceleme. Global Media Journal TR Edition, 8(16), 1-14.
Yanar, M. (2020). Fake news in the age of posttruth. International Social Sciences Studies Journal, 6(58), 1015-1025.
Yanıklar, C. (2010). Tüketim kültürü, kapitalizm ve insan ihtiyaçları arasındaki ilişki üzerine bir tartışma. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 25-32.
Zenginoğlu, S. (2020). Küreselleşmenin post’ları: post-modernizm, posttruth ve post-covıd. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, (4), 805-817.