Di Mem û Zînê de Çend Hunerên Wateyî

Helbestvanê navdar ê Wêjeya Klasîk a Kurdî Ehmedê Xanî, herî zêde bi berhema xwe Mem û Zînê tê naskirin. Mem û Zînê, bi taybetîya xwe ya edebî li kêleka berhemên wêjeyî yên cîhanê, cihê xwe girtiye. Mesnewîya Mem û Zîn’ê ne tenê çîrokeke evînî ye ku xweş hatiye gotin; belkî berhemeke piralî ye ku Xanî serdema xwe û rewşa Kurdan ku wê demê tê de bûn derxistiye holê. Tiştê herî girîng jî ev, berhemek e ku ji bo hebûna Kurdan a di qada wêjeyê de hatiye nivîsîn. Xanî, ji ber ku Mem û Zîn bi vê angaştê nivîsandiye, ew berhem bi gellek huneran xemilandiye. Di nav cureyên huneran de herî zêde hunerên girêdayî wateyê hatine bikar anîn. Di nav wan de jî tenasub, teraduf, tezad û tekrîr... ên herî zêde ne. Dîtin û nasîna van huneran, ji bo têgihîştina nirxa vê berhemê dê bibe navgînek. Bi liber çav girtina vê xalê, em ê hunerên wêjeyî yên girêdayê wateyê derxin.

Anahtar Kelimeler:

Mem û Zîn, Ehmedê Xanî, Hunerên Wêjeyî, Hunerên wateyî, Kurdî

PDF

___

Açıkgöz, Namık. 2012. Ehmedê Xanî Mem û Zîn, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Akdemir, Hikmet. 1999. Belağat Terimleri Ansiklopedisi. İzmir: Nil.
Bozarslan, Mehmet Emin. 1990. Ehmedê Xanî Mem û Zîn. İstanbul: Hasat.
Cîhanî, Perwîz. 2013.Şîroveya Mem û Zîna Ehmedê Xanî, İstanbul: Nûbihar.
Çelebi, İlyas. 2000. Şakk'ul-Kamer. TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 22, ss. 343-345). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi.
Değirmençay, Veyis. 2014. Fünûn-i Belağat ve Sınaat-ı Edebî. Ankara: Aktif.
Enwerî, Hasan. 1381. Ferhengê Bozorgê Soxen. 8 Cîlt. Tehran: Soxen.
Hadî, Ruhullah. 1394. Arayehayê Edebî. Tahran: Wezaretê Amûzeş ve Perwereş.
İsen, Mustafa, Osman Horata, Muhsin Macit, Filiz Kılıç, İ.Hakkı Aksoyak. 2016. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker.
Karataş, Turan. 2001. Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Yedigece Kitapları.
Kurdo, Qenatê. 1992. Tarixa Edebiyata Kurdi. Ankara: Öz-Ge.
Külekçi, Numan. 1999. Açıklamalar ve Örneklerle Edebi Sanatlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
Macit, Muhsin, Uğur Soldan. 2011. Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Ankara: Grafiker.
Musahib, Xulamhuseyîn. 1380. Dairet'ul-Me'arîfê Farsî, 3 Cîlt. Tahran: Emîr Kebîr.
Mû’în, Muhammed. 1381. Ferheng-i Mû’în. Tahran: Adna.
Olgun, Tahir. 1936. Edebiyat Lügati. İstanbul: Asar-ı İlmiye Kütüphanesi.
Saraç, M.A Yekta. 2013. Eski Türk Edebiyatına Giriş Söz Sanatları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Selçuk, Bahir, Beyhan Kesik, Özer Şenödeyici, H. Sercan Koşik, Fatman Kolar. 2015. Söz ve Sihir Arasında Edebi Sanatlar. Ankara: Kesit.
Şener, H. İbrahim, Alim Yıldız. 2014. Türk İslam Edebiyatı. İstanbul: Rağbet.
Tarhan, Ali Nihat. 2004. Şeyhî Divanı'nı Tetkik. İstanbul: Akçağ Yayınları.
Uzun, Tacettin, Erdoğan Ayhan, Muhammet Tasa, Şehabettin Kırdar, Yusuf Sami Samancı, Ayhan Erdoğan, Orhan Parlak, Latif Solmaz, Sedat Şensoy. 2008. Anlatımlı Belagat. Konya: Elif Kitabevi.