Nermin Merve YALÇINKAYA, Emine DEMİREL, Nuriye SAY

TEHLİKELİ MADDELERİN KARAYOLU İLE TAŞINMASI SÜRECİNDE ORTAYA ÇIKAN ÇEVRESEL RİSKLERİN HATA AĞACI ANALİZİ (HAA) İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Tehlikeli madde taşımacılığı; süreç kapsamındaki taşıma, istifleme, depolama, elleçleme vb. faaliyetlerdeki riskler ve meydana gelebilecek sorunlar göz önüne alınarak, yasal çerçevede yürütülmektedir. Karayolları, tehlikeli maddelerin taşınması sırasında kullanılan en temel ulaştırma modudur. Karayolu ulaştırmasının bu kapsamda ağırlıklı olarak tercih edilmesi, meydana gelebilecek sorunların ve mevcut risklerin etki alanının diğer modlara kıyasla daha fazla olmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, karayollarında tehlikeli madde taşımacılığında meydana gelmesi muhtemel çevresel riskler araştırılmıştır. Amaç doğrultusunda, öncelikle konu ile ilişkili literatür taraması yapılmış ve yasal çerçeve araştırılmıştır. Ardından, uzman deneyimleri ve ramak kala kayıtlarına dayanarak tehlikeli maddelerin taşınması sırasında meydana gelebilecek 4 farklı senaryo belirlenmiş ve kalitatif risk analizi teknikleri arasında yer alan Hata Ağacı Analizi (HAA) yardımıyla süreç değerlendirmeleri yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, senaryolar kapsamındaki hatalı olaylar/davranışlar doğrultusunda halk sağlığının ve çevresel sürdürülebilirliğin desteklenmesine yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Karayolu Taşımacılığı, Tehlikeli Madde, ADR, Risk Analizi, Hata Ağacı Analizi

ASSESSMENT OF ENVIRONMENTAL RISKS DURING THE PROCESS OF DANGEROUS GOODS TRANSPORTATION BY ROAD BY FAULT TREE ANALYSIS (FTA)

Transportation of dangerous goods is carried out within a legal framework taking into account the risks and potential problems that may ocur within the process (transport, stacking, storage, handling etc.). Highway is used as the fundamental mode of transportation of dangerous goods. Due to road transportation is mainly preferred in this context, it causes problems and potential risks to occur more than other modes. In this study, environmental risks that may occur in the transportation of dangerous goods on highways were investigated. 4 different scenarios that may occur during the transportation of dangerous goods have been determined based on expert experiences and near-miss records. These scenarios have assessed by Fault Tree Analysis (FTA) which is one of the qualitative risk analysis methods. As a conclusion of the study, proposals aiming at public health and environment are given in accordance with the erroneous conditions/behaviors within the scope of the scenarios.

Keywords:

Road Transportation, Dangerous Goods, ADR, Risk Analysis, Fault Tree Analysis,

PDF

___

ADR, 2019. Tehlikeli Malların Karayolu İle Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu, Cenevre.
Akçetin, E., 2013. Tehlikeli Madde Lojistiğinde Risk Yönetimi. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
Arslan, Ö., Zorba, Y., Stevak, J., 2018. Fault Tree Analysis of Tanker Accidents during Loading and Unloading Operations at the Tanker Terminals. Journal of ETA Maritime Science, / JEMS, 2018; 6(1): 3-16.
Benner, L., 1978. Five Accident Theories and Their Implications for Research. Paper presented at the Joint International Meeting of the American Association for Automotive Medicine and the International Association for Accident and Traffic Medicine, Ann Arbor MI., 2-3.
Ceylan, H., Başhelvacı, V.S., 2011. Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle Risk Analizi: Bir Uygulama. International Journal of Engineering Research and Development, Vol.3, No.2, June 2011.
Deacon, T., Amyotte, P.R., Khan, F.I., 2010. Human Error Risk Analysis in Offshore Emergencies. Safety Science, Volume 48, Issue 6, July 2010, Pages 803-818.
Dünya Bankası, 2010. Connecting to Compete: Logistica Performance Index and its Indicators. The World Bank Publishing.
Erdoğan, A., 2015. Hata Ağacı Analizi, Literatür Araştırması ve Orta Ölçekli Bir İşletmede Uygulama. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi / Cilt: 3 / Sayı: 1 / Ocak-Nisan 2015 / Sayfa: 106-122.
Kim, D.H, Cho, W.I., Seung, J.L., 2020. Fault Tree Analysis as a Quantitative Hazard Analysis with a Novel Method for Estimating the Fault Probability of Microbial Contamination: A Model Food Case Study. Food Control, Volume 110, April 2020, 107019.
Kraidi, L., Shah, R., Matipa, W., Borthwick, F., 2020. Using Stakeholders’ Judgement and Fuzzy Logic Theory to Analyze the Risk Influencing Factors in Oil and Gas Pipeline Projects: Case Study in Iraq, Stage II. International Journal of Critical Infrastructure Protection Volume 28, March 2020, 100337.
KUGM, 2019. Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü Teşkilat, Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönergesi. Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, http://www.kugm.gov.tr, (Erişim tarihi: 11.11.2019).
Kuzu, A.C., Akyüz, E., Arslan, O., 2019. Application of Fuzzy Fault Tree Analysis (FFTA) to Maritime Industry: A Risk Analysing of Ship Mooring Operation. Ocean Engineering Volume 179, 1 May 2019, Pages 128-134.
Ringdahl, L.H., 2001. “Safety Analysis Principles and Practice in Occupational Safety”, Second Edition, Tailor and Francis, London Newyork 2001.
Lee, W.S., Grosh, D.L., Tillman, F.A., Lie, C.H., 1985. Fault Tree Analysis, Methods, and Applications – A Review. IEEE Transactions on Reliability, vol. R-34, no. 3, pp. 121–123.
Lojistik Hizmetlerinin Geliştirilmesi Özel İhtisas Komisyon Raporu, 2014. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018).
Menteş, A. & Helvacıoğlu, İ., 2010. Çok Noktadan Bağlı Tanker-Şamandıra Bağlama Sistemlerinde Hata Ağacı Tabanlı Risk Analizi. Gemi ve Deniz Teknolojisi, Sayı: 182, Şubat 2010.
Özdikmen, T., 2016. Karayolu İle Tehlikeli Madde Taşımacılığı ve Nakliye Acil Durum Yönetimi. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Özer, B.B., 2011. Türkiye’de Karayolu İLE Tehlikeli Madde Taşımacılığının Avrupa Anlaşması (ADR)’na Geçiş Kapsamında Analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İşletme Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
Özkılıç, Ö., 2005. “İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri Ve Risk Değerlendirme Metodolojileri”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, 27-140.
Resmi Gazete, 2019. Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik. 24.04.2019 tarihli ve 30754 sayılı Resmi Gazete.
Shi, J., Chang, Y., Khan, F., Zhu, Y., Chen, G., 2020. Methodological Improvements in the Risk Analysis of an Urban Hydrogen Fueling Station. Journal of Cleaner Production Volume 257, 1 June 2020, 120545.
Şenel, B., Şenel, M., 2013. Risk Analizi: Türkiye’de Gerçekleşen Trafik Kazaları Üzerine Hata Ağacı Analizi Uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 13- Sayı/No: 3 (65-84).
TGD Bulletin, 2018. Dangerous Goods Safety Marks. Transportation of Dangerous Goods, Transport Canada.
WHSQ, 2012. Managing the Risks from Dangerous Goods. Queensland Government, Workplace Health and Safety Queenland.