Özlem EREN AKAYDIN, Çiğdem CANBAY TÜRKYILMAZ

İŞLEVSEL DÖNÜŞÜME UĞRAMIŞ YAPILARDA ERGONOMİ KAVRAMI; ÜSKÜDAR NEVMEKAN ÖRNEK İNCELEMESİ

Toplumlarda ve kentlerde meydana gelen değişimler sonucunda, insanların ihtiyaçları değişmekte, mekansal gereklilikler farklılaşmakta ve yapılı çevre de çeşitli dönüşüm süreçlerine maruz kalmaktadır. Bu değişim ve dönüşüm süreçleri sonucunda, günümüz kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayamayan ve mevcut işlevini yitirmiş olan yapıların yeniden işlevlendirilerek kent yaşamına katılması, tekrar kullanıcı deneyimine sunulması, önemli bir mimari müdahale olarak tanımlı olmaktadır. Özellikle hızlı kentleşmeyle gündeme gelen tarihi yapıların işlevsel dönüşüm süreçlerinde, insan faktörü daha da önem kazanmaktadır. Bu kapsamda geliştirilen çalışmada işlevsel dönüşüme uğramış yapıların yeni mekan tasarımlarındaki müdahaleler irdelenerek, insan ve insan ile ilişkili olan tüm faktörlerle ilgilenen ergonomi kavramının önemine dair çeşitli sorgulamalar yapılmıştır. İşlevsel dönüşüme uğramış bir yapı olan Üsküdar Nevmekan Kitap-Kafe’nin ergonomik ölçütler bağlamında incelemesi gerçekleştirilmiş, yerinde gözlem ve kullanıcı memnuniyetlerine dair anket çalışmaları yapılmıştır. Gözlem süreci, mekanın fiziksel durumunun incelenmesi ve kullanıcı davranışlarının değerlendirilmesi olarak iki kapsamda gerçekleştirilmiştir. Devamında mekan kullanıcılarına sorular yöneltilmiş ve gözlem sürecini destekleyecek yönde verilerin edinilmesi hedeflenmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, yapı antropometrik, fizyolojik ve güvenlik boyutları açısından yüksek oranda uygun olarak değerlendirilmiş, psikolojik ve enformatik boyutları açıdan da yeterli donanımlara sahip olduğu yönündeki bulgular üzerinden çeşitli yorumlar geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ergonomi, İşlevsel Dönüşüm, Mekan, Tasarım, Birey

ERGONOMICS OF FUNCTIONAL TRANSFORMED BUILDINGS, ANALYSING USKUDAR NEVMEKAN AS AN EXAMPLE

As a result of cities and societies’ development, human being’s needs and space-place necessities change; built environment has several functional transformations. After all these conversion-transformation processes, making the buildings which have had functional transformation and became suitable for user’s experience again, be sited in the city life, is defined as an important architectural intervention. Especially during the functional transformation processes which came to order by cities’ fast developments, human factors get more important. In this context, interventions of functional transformation processes are analysed and importance of ergonomy ,which interest human being needs, is paraphrased. After defining ergonomic factors, Nevmekan – Uskudar which has had functional transformation, is observed, analysed as an example building by questionnaries. The observation process is developed through two contex dimensions; first is investing physical conditions of Nevmekan and second is considering about user behaviours. After these two contexed process, some specific questiones are asked to several users and having informations which support the observation process, is aimed. Through the gained data, Nevmekan is highly valued on anthropometric, physiological, security analyses and in the perspective of psychological, informatic side; general comments are developed over the data that improves the efficient qualifications of space.

Keywords:

Ergonomy, Functional Transformation, Place, Design, User,

PDF

___

Bayık, A., 1992. Çalışma Alanlarının Belirlenmesinde Antropometrik Bir Yaklaşım. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bridger, R.S., 2003. Introduction to Ergonomics. Routledge (e-book)
Çekim, S., 1990. Ergonomi ve Çalışma Yerlerinin Düzenlenmesi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çelenk, H., 2000. Ergonominin Verimliliğe ve Motivasyona Etkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Drucker, Peter. The Beste of Peter Drucker on Management, Harper& Row Publishers, Inc., New York, 1977, Aktaran: ÖGE Serdar, Örgütsel Etkinliğin Sağlanmasında İşgören-İş Uyumunun Ergonomik Analizi, S.Ü. S.B.E. Doktora Tezi, Konya, 2000.
Dul, J., Weerdmeester, B. 2001. Ergonomics for Beginners: A Quick Reference Guide. Taylor & Francis (ebook)
Gazi, A., 2015. İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri ‘’Alsancak Levanten Evleri Örneği’’, Megaron Dergisi, Cilt 10, s.57-69
Hasol, D., 2005. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yapı Yayın.
Kuban, D., 1998. Mimarlık Kavramları, Tarihsel Perspektif İçinde Mimarlığın Kuramsal Sözlüğüne Giriş. İstanbul: YEM Yayınları.
Küçükerman, Ö., 1978. Kisi-Çevre İlişkilerinde Çağdaş Gelişimler ve Oturma Eylemi. Doktora Tezi, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayını No:54. İstanbul
Özkul, A., 1996 Ergonomi. Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:973, 138 s.
Sartre, J.P., 2006. İmgelem, Çev. Alp Tümertekin, İthaki Yayınları, İstanbul.
Toka, C., 1978. İnsan-Araç Bağıntısında Ergonomik Tasarım İlkeleri, Doktora Tezi, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayını No:73. İstanbul
Uğursal, S., 2011. “Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: “İzmir Sümerbank Basma Sanayi Yerleşkesi Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
http://www.tamsanat.net