Mustafa Kemal DEMİRAĞ, A. Zeki HEPÇİMEN, Fırat ÖZEL, Ömer Kemal KEMAHLIOĞLU

GIDA SEKTÖRÜNDE YÖNETİM SİSTEMİ DENETİMLERİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Güvenli gıdaya ulaşmada en temel öğe denetimdir. Gıda fabrikaları ve tedarikçileri düzenli olarak kalite yönetimi ve gıda güvenliği kapsamlarında denetimlerden geçmektedir. Bu denetimler mevcut yasal düzenlemelerin ortaya koyduğu gerekliliklerin yanı sıra gıda güvenliği standartlarının öngördüğü konuları da içermektedir. Bu yönüyle denetimlerin içeriği, temel olarak gıda güvenliği ve gıda kalitesi konularını kapsamakla birlikte iş sağlığı güvenliği, çevre, sosyal uygunluk, dini beklentiler, gıda savunması, tarımsal üretim metotları ve özel müşteri beklentileri olabilmektedir. Ürün kalite kriterleri ve uygulamaları, uluslararası standart komisyonları, üretici ve perakendeci birlikleri, ulusal ve uluslararası zincir marketler tarafından standartlar olarak yayınlanmaktadır. Bu amaçla çıkartılan standartların hedefi gıda güvenliği ve gıda kalitesi olmaktadır. Ayrıca tüketicilerin sağlığını ve beklentilerini garanti altına almak, işletme uygulamalarından ortaya çıkabilecek riskleri de ortadan kaldırmaktır. Sektör olarak çok geniş bir yapı oluşturan gıda işletmeleri, standart uygulanmalarından çok ciddi faydalar sağlamakla birlikte, denetim uygulamaları sırasında bazı zorluklar yaşayabilmektedir. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gelişebilmeleri için doğru bilgi kaynaklarına ve maddi desteklere ihtiyaçları olduğu açıktır. Bu çalışmada standartların oluşturulma amaçları, kapsamları, üreticilerin sağladığı faydalar, uygulamalarda yaşanan sorunlar ve olası çözüm önerileri ile geleceğe ilişkin beklentiler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

gıda güvenliği, Kalite yönetim sitemleri, Gıda Denetimi, Standart Denetimler, BRC IFS ISO 22000

MANAGEMENT SYSTEM AUDITS IN THE FOOD SECTOR AND ENCOUNTERED PROBLEMS

The most basic element in accessing safety food is the audit. Food factories and suppliers regularly undergo inspections within the scope of quality management and food safety. These audits include the requirements set by the current legal regulations as well as the issues stipulated by social compliance standards. In this respect, although the content of the inspections mainly covers food safety and food quality issues, there may be occupational health safety, environment, social compliance, religious expectations, food defense, agricultural production methods and special customer expectations. Product quality criteria and practices are published as standards by international standard commissions, manufacturers and retailer associations, national and international chain markets. The goal of the standards set for this purpose is to guarantee food safety, food quality and the health and expectations of consumers. In addition, it is to eliminate the risks that may arise from the management practices of the factories. Food factories, which constitute a very wide structure as a sector, provide very serious benefits from their standard implementation but may experience some difficulties during inspection practices. It is clear that especially small and medium-sized factories need the right information sources and financial support to develop. In this study, the aims of establishing standards, their scope, the benefits provided by the producers, the problems experienced in the applications and possible solution suggestions and future expectations were evaluated.

Keywords:

Food Safety, Quality Management Systems, Food Inspection, Standard Audit, BRC IFS ISO 22000,

PDF

___

Anonim, 2010. Tarım ve Orman Bakanlığı, TOB. Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik. Resmî Gazete Tarihi ve Sayısı: 18.08.2010; 27676. Ankara
Anonim, 2019a. Türkiye Akreditasyon Kurumu. Erişim adresi: https://turkak.org.tr [Erişim: 09.09.2021].
Anonim, 2019b. Toplam Kalite Yönetimi. MEGEP. Erişim adresi: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Toplam%20Kalite%20Y%C3%B6netimi.pdf [Erişim: 15.11.2021].
Anonim, 2019c. Türk Standartları Enstitüsü. TS OIC/SMIIC 1: Helal Gıda için Genel Kurallar. 32s.
Anonim, 2019d. International Organization for Standardization. All about us. Erişim adresi: https://www.iso.org/about-us.html [Erişim: 12.08.2021]
Anonim, 2019e. International Organization for Standardization. ISO 26000 Social Responsibility. Erişim adresi: https://www.iso.org/iso-26000-social-responsibility.html [Erişim: 04.09.2021]
Anonim, 2019f. Halal Malaysia Official Portal, HALAL. Malaysian Standard MS 1500:2009 (second revısıon) Halal Food - Production, Preparation, Handling and Storage - General Guidelines. Erişim adresi: http://www.halal.gov.my/v4/ [Erişim: 04.09.2021]
Anonim, 2019g. European Union. List of Organic Regulation. Erişim adresi: https://www.ifoam-eu.org/en/organic-regulations/list-eu-organic-regulations [Erişim: 04.09.2021]
Anonim, 2019h. Ministry of Agriculture, Foresty and Fisheries, MAFF. Organic Foods. Erişim adresi: http://www.maff.go.jp/e/policies/standard/jas/specific/organic.html [Erişim: 04.09.2021]
Anonim, 2019i. United States Department of Agriculture, USDA. National Organic Program. Erişim adresi: https://www.ams.usda.gov/about-ams/programs-offices/national-organic-program [Erişim: 04.09.2021].
Anonim, 2019j. Global Food Safety Initiative, GFSI. Harmonisation: One World, One Safe Food Supply. Erişim adresi: https://mygfsi.com/what-we-do/harmonisation/ [Erişim: 11.01.2022]
Anonim, 2020a. Türk Standartları Enstitüsü. https://tse.org.tr/IcerikDetay?ID=2438&ParentID=62 [Erişim: 5.11.2021]
Anonim, 2020b Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. Resmî Gazete Sayı: 31044. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/02/20200219-4.htm [Erişim: 04.10.2021]
Anonim, 2020c. Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalama Araştırmaları Derneği, GİMDES. Erişim adresi: http://www.gimdes.org/kurumsal Erişim: 08/01/2022]
Çetin, S.A. ve Şahin, B., 2017. Gıda güvenliğinde risk faktörleri ve hijyenin önemi. Journal of Tourism and Gastronomi Studies, (52) 310-321. DOI: 10.21325/jotags.2017.133
Dalgıç, A.C. ve Belibağlı K.B., 2006. Gıda güvenliği ve kalite yönetim sistemleri entegrasyonu: ISO 22000:2005 gıda güvenliği yönetim sistemi ve ISO 9000:2000 kalite yönetim sistemi uygulamaları. Türkiye 9. Gıda Kongresi, 24-26 Mayıs 2006, Bolu, Kongre Kitabı, 7-10.
Demi̇rağ M.K., Özel, F., Kemahlıoğlu, Ö.K., Hepçi̇men, A.Z., 2019. Mevcut gıda güvenliği sistemleri ve kalite denetleme ile ilgili yaşanan sorunlar. 2nd International Agriculture And Forest Congress, November 8-9, 2019. Izmir, Türkiye. Proceeding Book, 272-284p.
Hammoudi, A., Grazia, C., Surry, Y., Traversac, J.B., 2015. Food Safety, Market Organization, Trade and Development. Springer International Publishing, Switzerland. 254p.
Kill, R., 2012. The BRC Global Standard for Food Safety: A Guide to a Successful Audit. Second Edition. Wiley-Blackwell. Erişim adresi: https://www.wiley.com/en-us/The+BRC+Global+Standard+for+Food+Safety%3A+A+Guide+to+a+Successful+Audit%2C+2nd+Edition-p-9781118373842
Koç, G. ve Uzmay, A., 2015. Gıda güvencesi ve gıda güvenliği: Kavramsal çerçeve, gelişmeler ve Türkiye. Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1) 39-48.