BODRUM- ÖREN -AKYAKA SAHİL ŞERİDİNDE TORYUM KONSANTRASYON DAĞILIMININ İNCELENMESİ

Gama- ışını spektrometresi, radyonükleidlerin konsantrasyon dağılımlarının (Uranyum- 238U, Toryum - 232Th, Potasyum - 40K) belirlenmesinde, yüzey jeoloji haritalarının çizdirilmesinde, metalik maden yataklarının aranmasında kullanılan en etkili yöntemlerden birisidir. Bu çalışmada taşınabilir gama ışını spektrometresi kullanılarak Bodrum-Ören-Akyaka sahil şeridindeki çeşitli volkanik, metamorfik ve tortul kayaç örnekleri üzerinde 140 noktada Toryum dağılımları ölçülmüştür. Elde edilen ölçümler ile bölgedeki Toryum dağılım haritası ve eşdeğer Toryum dağılımına göre görüntü haritası çizdirilmiş, Toryum konsantrasyon dağılımlarının 0.2-103.8 Bq/kg aralığında değiştiği ve yüksek Toryum değerlerinin volkanik ve metamorfik kayaçlara karşılık geldiği belirlenmiştir. Görüntü haritası üzerinde ise KD-GB uzanımlı, 565-605 km boylamları ile 4100-4110 km enlemleri arasında belirgin bir Toryum zenginleşmesi gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Toryum, Radyoaktivite, Ternary görüntü haritası

INVESTIGATION OF THORIUM CONCENTRATION DISTRIBUTION IN BODRUM-AKYAKA-OREN COASTLINE

Gamma-ray spectrometry is one of the most effective methods that allows the measurement of concentrations of radionuclide elements (Uranium - 238U, Thorium - 232Th, Potassium - 40K), mapping of the geological units and investigating metallic mineral deposits. In this study, measurements of Thorium were taken for different samples of igneous, metamorphic and sedimentary rocks in the Bodrum-Oren-Akyaka coastline at a total number of 140 sites measured by using multi- channel gamma-ray spectrometer. With the obtained measurements, distribution of Thorium concentrations map and distribution of equivalent Thorium image map were generated, it has been determined that Thorium concentration distributions vary between 0.2-103.8 Bq/ kg and high Thorium values correspond to volcanic and metamorphic rocks. Also, it has been observed that distinctive enriched Thorium concentrations with trending NE- SW in longitudes of 565-605 km and latitudes of 4100-4110 km on image map.

Keywords:

Thorium, Radioactivity, Ternary image map,

PDF

___

Aydın, İ. 2004. Jeofizikte Radyometrik Yöntem ve Gama Işın Spektrometrisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta, 49.
Aydın, I., Aydogan, M.S., Oksum, E,. Koçak, A., 2006. An Attempt to Use Aerial Gamma-ray Spectrometry Results in Petrochemical Assessments of The Volcanic and Plutonic Associations of Central Anatolia (Turkey), Geophysical Journal International, 167, 1044-1052.
Charbonneau, B.W., Holman, P.B., Hetu, R.J., 1997. Airborne Gamma Spectrometer Magnetic-VLF Survey of Northeastern Alberta. In: MacQueen (Ed.), Exploring for Minerals in Alberta: Geological Survey of Canada Geoscience Contributions, Canada-Alberta Agreement on Mineral Development. Geological Survey of Canada Bulletin 500, 107–132.
El-Sadek, M.A., 2009. Radiospectrometric and Magnetic Signatures of A Gold Mine in Egypt, Jo- urnal of Applied Geophysics, 67, 34–43.
Ercan, T., Günay, E., Türkecan, A., 1984. Bodrum Yarımadasındaki Magmatik Kayaçların Petrolojisi ve Kökensel Yorumu, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 27, 85- 98.
Görür, Ö. F., Özburan, M., Sanğu, E., Gürbüz, A., 2011. Muğla-Yatağan Havzası ve Çevresinin Neotektonik İncelemesi, Tubitak, Proje No: 108Y277.
Graham, D.F., Bonham-Carter, G.F., 1993. Airborne Radiometric Data: A Tool for Reconnais- Sance Geological Mapping Using a GIS. Photogramm. Eng. Remote. Sens. 58 (8), 1243–1249.
Grasty, R.L., Shives, R.B.K., 1997. Applications of Gamma Ray Spectrometry to Mineral Explo- ration and Geological Mapping, Workshop Presented at Exploration 97: Fourth Decennial Conference on Mineral Exploration.
Jackson, J. A., Mckenzie, D., 1984. Active Tectonics of The Alpine-Himalayan Belt Between Western Turkey and Pakistan, Geophysical Journal Royal Astronomy Society, 77, 185-264.
Kalyoncuoğlu, U.Y., 2014. In Situ Gama Source Radioactivity Measurement in Isparta Plain, Turkey. Environmental Earth Science, 73(7), 3159-3175.
Karahan, G., 1997. İstanbul’un Çevresel Doğal Radyoaktivitesinin Tayini ve Doğal Radyasyonların Yıllık Etkin Doz Eşdeğeri,Doktora Tezi, 118, İstanbul.
Maden, N., Yiğit, Y., 2017. Kaletaș (Gümüșhane) Au Madeninde Cevher Yerleșimine Bağlı Gelișen Alterasyon Zonlarının Gamma Ișın Spekrometresi ile Belirlenmesi: Örnek Bir Çalıșma, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araștırma Merkezi Bülteni, 38 (1), 1-14.
Shives, R.B.K., Charbonneau, B.W., ve Ford, K.L., 2000. The Detection of Potassic Alteration by Gamma-ray Spectrometry Recognition of Alteration Related to Mineralization, Geophysics, 65(6), 2001–2011.
TAEK, 2009. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, http://www.taek.gov.tr (Erişim Tarihi : 13.07.2017)
UNSCEAR United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation, 2000. Sources and Effects of Ionizing Radiation, United Nations, 659 s, New York.
Uyanık, N.A., Akkurt, İ., 2010. Alkali Volkanitler Yönünden Zengin Olan Isparta-Çünür Tepesinde Doğal Radyoaktivite Tayini. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, Cilt 9, Sayı 2.
Wallin, B., 1984. A pilot airbone gama ray survey in Yozgat and Bayburt areas, Anatolia, Turkey. Riso National Laboratory, DK – 400, roskilde, Denmark.