Enflasyon Düzeltmesinde Net Parasal Pozisyondaki Kâr veya Zararın Hesaplanması: Türk Bankacılık Sektörüne Yönelik Bir Araştırma

TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama standardının amaçlarından birisi, işletmelerin gerek Finansal Durum Tablosu ve gerekse Kâr-Zarar Tablosu üzerindeki enflasyon etkisinin giderilerek işletmelerin gerçek durumunun belirlenmesi ve performanslarının daha doğru ölçülmesinin sağlanmasıdır. Finansal durum tablosunun düzeltilmesinde, parasal olmayan kalemlerin işletmeye giriş tarihleri esas alınarak fiyat hareketlerini yansıtan endekslerle düzeltilmesi ayrıca karşılaştırmalı tabloların sunumu için finansal tabloların aynı satın alma gücüne göre sunulması önem taşımaktadır. İşletmelerin parasal aktif ve parasal pasif kalemlerinin dağılımına göre satınalma gücü kazanç ve kayıpları ortaya çıkmakta ve tutarlar kâr-zarar tablosunda enflasyon kârı veya zararı olarak sunulmaktadır. Bu çalışmada parasal kalemlerin neden olduğu satın alma gücü kazanç ve kayıplarının nasıl hesaplanması gerektiği açıklanmıştır. Araştırmada, bankacılık sektöründe faaliyet gösteren 38 bankaya ait 2022 yılı dönembaşı ve dönemsonu verileri kullanılarak bankaların satın alma gücü kazanç ve kayıpları hesaplanmıştır. Araştırma bulgularına göre, bankaların parasal aktifi, parasal pasiflerinden çok olduğu için inceleme kapsamına alınan bankaların neredeyse tamamında satın alma gücü kaybı çıkmıştır. Özellikle kamu bankalarının aktif büyüklüklerinin diğer bankalara göre fazla olması satın alma gücü kaybının da bu bankalarda yüksek çıkmasına neden olmuştur. Ekonomik hayat içerisinde bankaların temel fonksiyonlarından biri de ekonominin fonlanmasıdır. Bu nedenle bankaların kullandırdığı krediler ve finansal yatırımlarının fazla olması nedeniyle aktifteki parasal kalemleri, pasifteki parasal kalemlerden daha çok olduğu için satın alma gücü kaybı çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Enflasyon, Finansal Tablolarda Enflasyon Etkisi, Net Parasal Pozisyon, Parasal Kazançlar, Parasal Kayıplar (Satın Alma Gücü Kazanç/Kayıp).

Calculation of Profit or Loss in Net Monetary Position in Inflation Adjustment: A Research on the Turkish Banking Sector

One of the purposes of IAS 29 Financial Reporting Standards in Hyperinflationary Economies is to eliminate the effects of inflation on both the statement of financial position (balance sheet) and the statement of profit or loss and then determine the real situation of companies and measure their performances more accurately. While adjusting statement of financial position, it is important to adjust non-monetary items with indices reflecting price movements based on company entry dates and present financial statements according to the same purchase power for the presentation of comparative statements. According to the distribution of the company’s monetary assets and liabilities, their purchase power and profits and losses occur and the sum is presented as inflation profit or loss in the profit-loss statement. In this research, it was aimed to explain how to calculate purchase power profit and loss caused by monetary items. Purchase power profits and losses of banks were calculated using the data at the beginning and end of the year belonging to 38 banks operating in the banking sector in 2022. According to research findings, purchase power loss occurred in almost all banks included in the study as banks’ monetary assets were higher than monetary liabilities. The purchase power loss of public banks was higher because of their higher assets compared to others. One of the main functions of banks in economic life is the financing of the economy, therefore purchase power loss is high due to higher monetary assets than liabilities related to higher loans and financial investments provided by banks.

Keywords:

Inflation, The Effect Of Inflation On Financial Statement, Net Monetary Position, Monetary Profits, Monetary Losses (Purchase Power Profit/Loss).,

PDF

___

Açık, S. (2010). Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerini Giderici Bir Tedbir Olarak Enflasyon Muhasebesi ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345-360
Akdoğan, N. (2004). Enflasyon Muhasebesi Kuramsal Yaklaşımlar ve Türkiye Uygulaması. Gazi Kitabevi, 2.Baskı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu. Erişim Adresi: https://www.bddk.org.tr/Kurulus/ Erişim Tarihi: 07.03.2023.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Muhasebe Uygulama Yönetmeliği 14 Sayılı Tebliğ. Mali Tabloların Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Düzenlenmesine ilişkin Muhasebe Standardı. Erişim Adresi: https://www.verginet.net/dtt/ . Erişim Tarihi: 16.03.2023
Deaconu, S. C. (2012). The net monetary statement" and" the net non-monetary statement"–assessment indicators for the financial position of the entity. Annals of the University of Petroşani. Economics, 12, 49-56. Ilter, C. (2012). Exploring the effects of inflation on financial statements through ratio analysis. Available at SSRN 2186707.
Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, TMS 29 “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama”. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_29_2018.pdf. Erişim Tarihi: 12.03.2023
Karasioğlu, F.ve Erdemir, A. G. N. K. (2005). Enflasyon Muhasebesi Uygulamalarında Temel İşlemler Üzerine Bir Çalışma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2005(2), 145-167.
Matofalı, V. (2022). Comparison of IAS/IFRS and OHADA standards in terms of taking inflation into account in financial accounting, Revue du contrôle, de la comptabilité et de l’audit, 6(2)2, pp: 205-224
Öztürk, V. (2006). Enflasyon Muhasebesi ve Banka Kârlarina Etkisi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
PWC (2018). In depth a look at current financial reporting issues. Erişim Adresi: https://www.pwc.com/gx/en/audit-services/ifrs/publications/pwc-in-depth-ias-29-becomes.pdf. Erişim Tarihi: 02.04.2023.
Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/. Erişim Tarihi: 12.03.2023.
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ, 5024 Sayılı Vergi Usul Kanunu. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/. Erişim Tarihi: 03.04.2023.