Yasemin KARATAŞ ELÇİÇEK, Koray KAYALIDERE

VİOP 30 Vadeli İşlem Sözleşmesi ile Çeşitli Makroekonomik Faktörler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Vadeli işlem piyasasında yatırımcıların işlem yapabilecekleri sözleşmelerden birisi de futures sözleşmeleridir. Bu piyasalarda yatırımcılar portföy çeşitlendirme, hedging ve arbitraj seçeneklerinden herhangi birini kullanarak işlemlerini gerçekleştirebilmektedir. Dolayısıyla gerek portföy çeşitlendirme gerekse hedging ve arbitraj seçenekleri için işlem yapacakları sözleşmenin getirisini, işlem hacmini ve volatilitesini etkileyen faktörler yatırımcılar açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada VİOP 30 vadeli işlem sözleşmesinin getiri, işlem hacmi ve volatilite bazındaki dinamikleri ortaya çıkarılarak portföy yöneticilerinin performanslarını artırmalarına, riskten kaçınmak isteyen yatırımcıların risklerini yönetebilmelerine katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı, vadeli işlem ve opsiyon piyasasında işlem gören VİOP 30 vadeli işlem sözleşme getirisine, işlem hacmine ve volatilitesine etki eden makroekonomik faktörlerin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda ilgili literatürden hareketle getiri, işlem hacmi ve volatiliteye etki etmesi beklenen 11 makroekonomik göstergenin aylık frekansta verileri kullanılmıştır. Çok sayıda makroekonomik değişkenin tek bir çalışmada yer alması hem çalışmayı literatürdeki diğer çalışmalardan farklılaştırmakta hem de çalışma sonuçlarından faydalanacak olan bilgi kullanıcılarına önemli kolaylık sağlamaktadır. Bununla birlikte daha önce vadeli işlem sözleşmeleri ile volatilite endeksi(VIX) ilişkisinin incelenmemiş olması ve özellikle yerli literatürde vadeli işlem sözleşmeleri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışma sayısının sınırlı sayıda olması nedeniyle çalışmanın literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Çalışmanın veri seti, Ocak 2013 —Aralık 2017 dönemi aylık verilerinden oluşmaktadır. Çalışmada, ileriye geriye dönük adımsal regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularında bazı makroekonomik değişkenlerin VİOP 30 vadeli işlem sözleşme getirisini, işlem hacmini ve volatilitesini etkilediğine dair istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Çalışma sonuçlarının ileride yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Getiri, İşlem Hacmi, Volatilite

PDF

___

Aktaş, Metin - Akdağ, Saffet (2013), “Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları İle İlişkilerinin Araştırılması, International Journal of Social Science Research, 2(1), ss. 50-67.
Albeni, Mesut – Demir, Yusuf (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İmkb Uygulamalı)”. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), ss. 1-18.
Al-Khazali, Osamah. M (2003), “Stock Prices, Inflation, and Output: Evidence From The Emerging Markets”. Journal of Emerging Market Finance, 2(3), ss. 287-314.
Alpar, Reha (2003). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlere Giriş 1, Cilt: 2, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Andersson, Magnus - Hansen, Lars J - Sebestyén, Szabolcs (2006), Which News Moves The Euro Area Bond Market, ECB Working Paper, No. 631, European Central Bank (ECB), Frankfurt.
Basher, Syed A. - Sardorsky, Perry (2006), Oil Price And Emerging Stock Markets. Global Financejournal, 17(2), ss. 224 – 251.
Batten, Jonathan A - Ciner, Çetin - Lucey, Brian. M. (2010), “The Macroeconomic Determinants Of Volatility İn Precious Metals Markets”, Resources Policy, 35(2), ss.65-71.
Bollerslev, Tim (1986), “Generalized Autoregressive Conditional Heteroscedasticity”, Journal of Econometrics. 1(31), ss. 307-327.
Brigham, Eugene. F. (2006), Finansal Yönetimin Temelleri (Çev. Ö. Akmut ve H. Sarıaslan). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara.
Ceylan, Ali - Korkmaz, Turhan (2008), Finansal Teknikler, Ekin Yayınevi, Bursa.
Chance, Don. M. - Brooks, Robert (2010), Introduction to Derivatives and Risk Management, Cengage Learning, USA.
Cihangir, Mehmet - Kandemir, Tuğrul (2010), “Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma (Kasım 2000 Ve Şubat 2001 Finansal Krizleri Üzerine Değerlendirme Ve Gö¬zlemler)”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilim¬ler Fakültesi Dergisi, 5(1), ss. 257-296.
Chevallier, Julien (2009), “Carbon Futures and Macroeconomic Risk Factors: A View From The EU ETS”, Energy Economics, 31(4), ss. 614-625.
Chia, Ricky. C. J. - Lim, Shiok. Y (2015), “Malaysian Stock Price And Macroeconomic Variables: Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Bounds Test. Journal of Malaysian Studies”, 33(1), ss. 85-103.
Clare, Andrew - Courtenay, Roger (2001), “What Can We Learn About Monetary Policy Transparency From Financial Market Data?”, Discussion paper 06/01 Economic Research Centre of the Deutsche Bundesbank.
Coşkun, Metin - Kiracı, Kasım - Muhammed, Usman (2016), “Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 24 (616), ss. 61-74.
Çelik, İsmail (2012), Vadeli İşlem Piyasasında Fiyat Keşfi: İzmir Vadeli İşlem Ve Opsiyon Borsasında Ampirik Bir Uygulama, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul.
Çetin Demir, Gizem (2015), Endeks Vadeli İşlem Sözleşmelerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Analizi: Türkiye Uygulaması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Durmuş, Savaş - Yılmaz, Tuncer - Şahin, Dilek (2019), “Makro Ekonomik Göstergelerin Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: Bist Örneği”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), ss. 870-886.
Ederington, Louis. H. - Lee, Jae. H. (1993), “How Markets Process İnformation: News Releases And Volatility”, The Journal of Finance, 48(4), ss.1161-1191.
Kırbaş-Kasman, Saadet (2006), “Hisse Senetlerinin Fiyatları Ve Makroekonomik Değişkenler Arasında Bir İlişki Var Mı?” İktisat İşletme ve Finans. 21(238), ss. 88-99.
Kocabıyık, Turan – Fattah, Aram S. (2020), “Makroekonomik Değişkenlerin Borsa Endeksleri Üzerine Etkisi: Türkiye ve ABD Karşılaştırması”. Finansal Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi, 12 (22), ss. 116-151.
Pen, Yannick - Sévi, Benoît (2011), Macro Factors İn Oil Futures Returns, International Economics, (126), ss. 13-38.
Perçin, Merve (2019), Türkiye’de Hisse Senedi Piyasasını Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Analizi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Liu, Shouwei - Tse, Yiu K. (2013), “Estimation Of Monthly Volatility: An Empirical Comparison Of Realized Volatility, GARCH And ACD-ICV Methods”. “www. ink.library.smu.edu.sg.” (Erisim Tarihi:25.01.2019).
Özdemir, Letife. (2017, September), “Vadeli İşlem Piyasası İle Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye’de Bir Uygulama”, In Proceedings of 2 nd International Conference on Scientific Cooperation for the Future in the Economics and Administrative Sciences.
Özgümüş, Hasibe - Korkmaz, Turhan - Çevik, E. İ. (2013), “Makroekonomik Faktörlerin Vadeli İşlem (Futures) Sözleşmelerine Etkisi: Vob’ta Bir Uygulama”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 7(1), ss. 103-136.
Tarı, Recep (2012), Ekonometri, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
Vrugt, Evert B (2010), “Asymmetries in The Reaction of Treasury Bond Futures Returns to Macroeconomic News,” http://www.evertvrugt.com, (Erisim Tarihi:25.01.2019).
Zügül, Muhittin - Şahin, Cumhur. (2009), “İMKB 100 Endeksi İle Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama”, Akademik Bakış, 16, ss. 1-16.