Alacak hakkı yaratan avans hesapları ve şüpheli hale gelen avansların muhasebeleştirilmesi üzerine bir öneri

Ön ödeme anlamına gelen avans uygulaması isletmeler arasında kullanılan bir ödeme seklidir. Avans veren isletme açısından beklenti, teslim edilmesi gereken mal veya hizmetin anlasılan zamanda teslim edilmesidir. Ancak bazen teslimatta aksamalar yasanabilmektedir. Bu aksamanın nedenlerinden birisi isletmenin ekonomik bir sıkıntı içine girmesidir. Ekonomik sıkıntı içine giren isletme teslimatı yerine getiremedigi gibi aldıgı avansı iade etme konusunda da bir tereddüt yasayabilmektedir. Bu durumda avans veren isletme açısından avansın süpheli hale gelmesi söz konusudur. Süpheli hale gelen avans için uygun tutarda karsılık ayrılması kaçınılmazdır. Konu vergi mevzuatı açısından incelendiginde, böyle bir olasılıgın vergi mevzuatında yer almaması nedeniyle ayrılacak karsılık kanun tarafından kabul edilmemektedir. Dolayısıyla ticari kâr/zarar ile mali kâr/zarar arasında farklılık ortaya çıkmaktadır. Ancak vergi mevzuatı geregince geri alınamayacagı kesinlesen ve belgelenebilen avanslar zarar olarak tanınmaktadır. Bu da TMS 12 Gelir Vergileri Standardında yapılan tanım geregi, geçici bir fark yaratmaktadır. Söz konusu geçici fark ertelenmis vergi varlıgı olarak ifade edilmektedir. Bu çalısma, tekdüzen muhasebe sisteminde yer alan verilen avans hesaplarından yola çıkarak, avansların süpheli duruma gelmesi durumunda eksikligi duyulan bazı hesapların açılmasını öneri olarak sunmaktadır. Çalısmada konunun uluslararası muhasebe standartları ile baglantısı da ele alınmaktadır

A proposal upon accounting of advance accounts which create chose in action and debatable advances

Advance application that means up-front payment is a form of payment among entities. The expectation from the perspective of who is granting the advance is, delivering the goods and services on compromised time. But sometimes delays can occur in delivery. One reason of this delivery is the the economic distress of the entity. The entity which is in the situation of economic distress can hesitate in refunding of the advance such as can not manage the delivery. In this situation, the subject of debatable advance arises, from the perspective of the entity which grants the advance. It is inevitable to make provisions for the debatable advance in convenient amount. When the subject is investigated in terms of tax legislation, it can be seen that because such a probability does not take place in tax legislation, the provision which will be made is not allowed by law. Consequently, the discrepancy between commercial profit/loss and fiscal profit/loss appears. But, the advances whose irrecoverability become definit and to be documented can be defined as loss according to tax legislation. This, in accordance with the definition of the IAS 12 Income Taxes, causes a provisional difference. Point at issue provisional difference is denoted as deferred tax assets. This study presents, opening the accounts whose deficiency is noticeable in the situation of becoming debatable, come into being from advances given which take places in Uniform Chart of Accounts, as a proposal. The connection of the subject with the International Accounting Standards is also handled in this study.

PDF

___

Akdogan, Nalan ve Sevilengül, Orhan, Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, 12.B., Gazi Kitabevi, Fersa Matbaacılık, Ankara, 2007.

Arpacı, Altar Ömer, “Avansların Süpheli Alacak Boyutuna Maliye Bakanlıgınca Yapılan Son Düzenlemenin Etkisi”, Vergi Sorunları Dergisi, Ocak 2005, Yıl 28, Sayı 196, ss.65-73.

Canpolat, Mehmet, “Yabancı Para Olarak Alınan Siparis Avansları Degerleme Konusu Yapılabilir mi?”, Vergi Dünyası, Temmuz 2000, Sayı: 227, ss.115-120.

Delice, Mehmet “Dövizli Avansların Degerlemesi ve Avanslar Için Süpheli Alacak Karsılıgı Ayrılıp Ayrılmayacagı” Vergi Dünyası, Aralık 2004, Sayı 280, ss.81-88.

Güzel, Ahmet, “Avanslar Süpheli Alacak Karsılıgı Yazılmak Suretiyle Zarar Yazılabilir mi?”, http://www.alomaliye. com/haziran_06/ahmet_guzel_avanslar.htm#_ftnref2, Erisim Tarihi 10.12.2011.

Kocahanoglu, Osman Selim, Gerekçeli Türk Vergi Kanunları, 6.B., Temel Matbaası, Istanbul, 1992.

Sevilengül, Orhan, Genel Muhasebe, 13.B., Gazi Kitabevi, Özkan Matbaacılık, Ankara, 2007.

Sevig, Veysi, “Avanslar Için Süpheli Alacak Karsılıgı Ayrılabilir mi?” Dünya, 20.12.2004.

Tas, Suat, “Süpheli Alacaklar Karsılıgı Uygulaması”, Vergi Dünyası, Aralık 2004, Sayı 280, ss.89-100.

Gücenme, Ümit ve Poroy, Aylin, ”Vergilerin Muhasebelestirilmesi, Ertelenen Vergi Varlıkları ve Yükümlülükleri,” Muhasebe ve Denetime Bakıs, Yıl:6 Sayı:21, 2007.

Vergi Usul Kanunu, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1028, Erisim Tarihi 18.12.2011.

2365 Sayılı, 4/1/1961 Gün ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanununda Degisiklik Yapılmasına Iliskin Kanun, 31.12.1980 tarih ve 17207 sayılı Mükerrer Resmi Gazete.

1 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebligi, 26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Mükerrer Resmi Gazete.

334 numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi, 5 Mayıs 2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi Gazete.