Serdal ATAY, Uğur BELLİKLİ, Abdülkerim DAŞTAN

TÜRKİYE’DE FİNANSAL BİLGİ KALİTESİ İLE BANKACILIK SEKTÖRÜ MUHASEBE POLİTİKALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı, finansal bilgi kalitesi ile bankacılık sektörü muhasebe politikalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi çerçevesinde, Türkiye’de bankacılık sektöründe düzenlenen mali tablolarda bilgi manipülasyonunun olup olmadığını araştırmaktır. Araştırmada, sektörün gayrisafi yurtiçi hasılası, krediler ve kredi zarar karşılıkları verileri 2003:Q1-2020:Q4 zaman serisinde ARDL yöntemi ile analiz edilmiştir. Ayrıca, Borsa İstanbul Banka Endeksi’ndeki işletmelerin 2019-2020 finansal tablolarına ait denetim raporları içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular, beklenen kredi zarar karşılıklarının kredi hacmini negatif, büyüme tutarının ise pozitif yönde etkilediği ve BDDK’nın 2020 yılında kredi risk sınıflandırmasında müsaade ettiği değişiklikler sonucunda, sektör şirketlerinin kredi grupları arası yaptıkları değişikliklerin kar/zarar etkisine, denetim raporlarında yer verilmediği yönündedir.

Anahtar Kelimeler:

Finansal bilgi kalitesi, bankacılık sektörü muhasebe politikaları, ekonomik büyüme

THE EFFECT OF FINANCIAL INFORMATION QUALITY AND BANKING SECTOR ACCOUNTING POLICIES ON ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

The aim of this study is to investigate whether there is manipulation in the financial reports of the Turkish financial sector firms. First, the growth in the sector GDP, loans, and loan loss provisions during 2003:Q1-2020:Q4 are analyzed by ARDL method. Further, content analysis is used to examine loans and loss provisions in the 2019-2020 audit reports of sector firms. The findings indicate that loan volume has a negative, and sector growth a positive effect on loss provisions. We also find that the profit/loss effect of the changes between loan group classifications, allowed by the BDDK in 2020, is not disclosed in audit reports.

Keywords:

Finansal bilgi kalitesi, bankacılık sektörü muhasebe politikaları, ekonomik büyüme,

PDF

___

Acar, M. (2020). Finansal Raporlama Kalitesi ile Denetim Kalitesi Arasındaki İlişkinin Türk Bankacılık Sektörü Çerçevesinde İncelenmesi. Journal of Accounting and Finance, 88, 125–154. https://doi.org/10.25095/mufad.801375
Acar, M. & Gürol. B. (2017). Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile Türk Bankacılık Sektörü Kâr Kalitesi Arasındaki İlişkiye Bir Bakış. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 76, 173–200. https://doi.org/10.25095/mufad.400230
Adiloğlu, B. (2020). Muhasebe Hileleri – Ortaya Çıkarılması ve Raporlanması, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
Ağır Ekonomi (103): Büyümenin Maliyeti. (2021) [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=ydgxr3shGWo
Akdoğan, H., Hiçyorulmaz, E. & Çelik, K. (2020). Muhasebe ve Etik – Finansal Tablolar Analizi ve Bilgi Manipülasyonu. Gözden Geçirilmiş, 2. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Akgün, A. İ. (2018). Muhasebe Standartları Bankalarda İşletme Performansını ve Finansal Tablo Manipülasyonunu Etkiler mi?. Business and Economics Research Journal, 9(3), 589–603. https://doi.org/10.20409/berj.2018.125
Akman, H. & Bitlisli, F. (2021). Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Yaratıcı Muhasebeye İlişkin Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 28(1), 103–124. https://doi.org/10.18657/yonveek.868281
Akpınar, S. & Kara M. (2021). Bankacılık Sektörü Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 8(18), 66–86.
Ashbaugh, H. & Pincus, M. (2001). Domestic Accounting Standards, International Accounting Standards, and the Predictability of Earnings. Journal of Accounting Research, 39(3), 417–434. https://doi.org/10.1111/1475-679X.00020
Aytürk, Y. (2016). UFRS 9 Finansal Araçlar Kapsamında Yeni Değer Düşüklüğü Modeli ve Bankacılık Sektörüne Etkileri. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 113-143.
Bahmani-Oskooee, M. & Wing, R. C. (2002). Long-Run Demand for Money in Hong Kong: An Application of the ARDL Model. International Journal of Business and Economics, 1(2), 147–155.
Balsarı, Ç. K. & Dalkılıç, F. (2007). Kural Bazlı ve İlke Bazlı Finansal Raporlama Standartlarının Karşılaştırılması. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 22, 105–117.
Barth, M. E., Landsman W. R., & Lang, M.H. (2008). International Accounting Standards and Accounting Quality. Journal of Accounting Research, 46, 467–498. https://doi.org/10.1111/j.1475-679X.2008.00287.x
BDDK (2021). Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararları. https: //www.bddk.org.tr/ Mevzuat/Liste/56 (06.07.2021).
Box, G. & Jenkins, G. (1970). Time Series Analysis: Forecasting and Control. Holden-Day, San Francisco.
Camus, A. (1991). The Myth of Sisyphus and Other Essays (Justin O’Brien, Trans.). Vintage Books, New York.
Chen, H., Tang, Q., Jiang, Y. & Lin, Z. (2010). The Role of International Financial Reporting Standards in Accounting Quality: Evidence from the European Union. Journal of International Financial Management & Accounting, 21(3), 220–278. https://doi.org/10.1111/j.1467-646X.2010.01041.x
Çankaya, F., Karakaya, A. & Keleş, N. (2019). Muhasebe Bilgi Kalitesinin Boyutlarının İncelenmesi: Bir Uygulama. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 8(16), 161–182. Demir, V. & Bahadır, O. (2007). Muhasebe Manipülasyonu. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 84, 103–119.
Demir, Z. (2021). Türkiye’de Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Devredilen Bankalardaki Mevzuata Aykırı İşlemler, Muhasebe Hileleri ve Denetim. Journal of International Social Research, 14(76), 616–632. http://doi.org/10.17719/jisr.11473
Ding, Y., Hope, O. K., Jeanjean, T., & Stolowy, H. (2007). Differences between domestic accounting standards and IAS: Measurement, determinants and implications. Journal of Accounting and Public Policy, 26(1), 1–38. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.869844
Eğilmez, M. (2021). Büyüme Üzerine Bazı Gözlemler. Kendime Yazılar. https://www.mahfiegilmez.com/2021/03/buyume-uzerine-baz-gozlemler.html (03 Mart 2021).
Elitaş, B. L. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Muhasebe Bilgi Kalitesine Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 41–54.
Holt, A. & Eccles, T. (2003). Accounting Practice in the Post‐Enron Era: The Implications for Financial Statements in the Property Industry. Briefings in Real Estate Finance: An International Journal, 2(4), 326–340. https://doi.org/10.1002/bref.80
Houqe, N. & Monem, R. (2013). Corruption, Political Institutions, and Accounting Environment: A Cross-Country Study. International Journal of Accounting Symposium.
Kandemir, C. (2016). Muhasebenin Yolsuzluk Amaçlı Kötüye Kullanımı: 2000 Sonrası Banka İflaslarında Türkiye Deneyimi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(45), 235–286. Doi:10.14783/od.v12i45.1000020012
Kandemir, C. & Kandemir, Ş. (2017). Bankacılık Hileleri: Sınıflandırılması, Saptanması ve Önlenmesi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 629, 19–50.
Karaarslan, S. & Gülhan, O. (2020). TFRS 9’a Geçişin Türkiye’de Halka Açık Bankaların Finansal Durum Tablolarına Etkileri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 86, 111–124. https://doi.org/10.25095/mufad.710248
Kershaw, D. (2005). Evading Enron: Taking Principles Too Seriously In Accounting Regulation. The Modern Law Review, 68(4), 594–625.
Kimbro, M. B. (2002). A Cross-Country Empirical Investigation of Corruption and its Relationship to Economic, Cultural, and Monitoring Institutions: An Examination of the Role of Accounting and Financial Statements Quality. Journal of Accounting, Auditing and Finance, 17(4), 325–350. https://doi.org/10.1177/0148558X0201700403
Li, M., Ning, X., Li, M. & Xu, Y. (2017). An Approach to the Evaluation of the Quality of Accounting Information Based on Relative Entropy in Fuzzy Linguistic Environments. Entropy, 19(4), 1–17. https://doi.org/10.3390/e19040152
Magnis, C. & Iatridis, E, G. (2017). The Relation between Auditor Reputation, Earnings and Capital Management in the Banking Sector: An International Investigation. Research in International Business and Finance, 39, 338–357. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2016.09.006
MHUD (Maliye Hesap Uzmanları Derneği) 2004. Denetim İlke ve Esasları, Acar Matbaası, İstanbul.
Nazlıoğlu, B. & Gürdal, K. (2020). Yaratıcı Muhasebe ve Bankalar Üzerinde Bir Uygulama. Third Sector Social Economic Review, 55(2), 1040–1059. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1372
Nusair, S. A. (2017). The J-Curve Phenomenon in European Transition Economies: A Nonlinear ARDL Approach. International Review of Applied Economics, 31(1), 1–27. https://doi.org/10.1080/02692171.2016.1214109
Özçelik, H. (2018). Kurumsal Yönetim Temelinde Muhasebe Bilgi Kalitesinin Geliştirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 532–547. https://doi.org/10.29067/muvu.341191
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289–326. https://doi.org/10.1002/jae.616
Platikanova, P. & Perramon, J. (2012). Economic Consequences of the First-Time IFRS Introduction in Europe. Spanish Journal of Finance and Accounting/Revista Española de Financiación y Contabilidad, 41(156), 497–519. https://doi.org/10.1080/02102412.2012.10779733
Rezaee, Z. (2005). Causes, Consequences, and Deterrence of Financial Statement Fraud. Critical Perspectives on Accounting, 16(3), 277–298. https://doi.org/10.1016/S1045-2354(03)00072-8
Savram, M. & Karakoç, A. (2012). Bankacılık Sektöründe İtibar Riskinin Önemi. İçinde International Conference on Euroasian Economies, Almaata, Kazakistan, Bildiriler Kitabı, 328-332.
Schipper, K. (2003). Principles-Based Accounting Standards. Accounting Horizons, 17(1), 61–72. https://doi.org/10.2308/acch.2003.17.1.61
Sertkaya, B. & Baş, S. (2021). COVID-19 Salgınının Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri: Riskler ve Olası Senaryolar. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 147–167. https://doi.org/10.53092/duiibfd.911378
Stolowy, H. & Breton, G. (2004). Accounts Manipulation: A Literature Review and Proposed Conceptual Framework. Review of Accounting and Finance, 3(1), 5–92. https://doi.org/10.1108/eb043395
Sürmen Y. & Bayraktar Y. (2015). Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Mesleki Yargı Kullanımı Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul (BİST) 100 Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9(9), 108-152.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. Strateji ve Bütçe Daire Başkanlığı. (2020). Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler Bülteni. Ekonomik Modelleme ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü. Konjonktür Değerlendirme Daire Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/03/Dunya_Ekonomisinde_Son_Gelismeler-2020_Yili_4_Ceyrek.pdf
TÜİK. (2021). Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim-Aralik,-2020-37180
Türkiye Finansal Raporlama Standardı 9 - Finansal Araçlar. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads /files/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2021/Mavi_Kitap/TFRS%209(1).pdf
Us, V. (2020). TFRS 9 Uygulamasının Seçilmiş Bankalar Bazında Kredi Sınıflandırması ve Karşılıkları Üzerindeki Etkisi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 297–314. https://doi.org/10.14784/marufacd.688408
www.tdk.gov.tr (06.07.2021)
Xiuxia, Y. & Zhongwen, S. (2007). A Study on Information Quality Maturity Model in Enterprise. 2007 IEEE International Conference on Service Operations and Logistics, and Informatics, 1- 6. Doi:10.1109/SOLI.2007.4383864
Yazıcı, M. (2017). Bankacılık Sektöründe Artan Etik İhlaller. Maliye ve Finans Yazıları, 1(107), 109–128. https://doi.org/10.33203/mfy.307176