PATLATMALARDA ORTAYA ÇIKAN HAVA ŞOKU’NUN ÇEVRESEL ETKİLERİ

Patlatmanın sebep olduğu hava şoku, patlayıcı yük miktarı, patlama ve sismograf arasındaki yatay mesafe ve hava koşulları gibi çeşitli parametrelere bağlı olarak, taş ocağında veya ocağın çevresinde önemli ölçüde farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle, bir taş ocağında veya çevresinde bir hava şoku durumunun değerlendirilmesi gereklidir. Bu çalışmada, Çorum Votorantim Çimento fabrikasının kalker ocağında patlatma çalışmalarından kaynaklanan hava şoku, işletmenin yakınında bulunan şantiye binalarına ve daha uzakta olan konutlara bir zarar verip vermeyeceği araştırılmıştır. Saha çalışması kapsamında 18 adet patlatmanın 25 farklı hava şoku ölçümü değişik mesafelerden alınarak sahanın ölçekli mesafe hava şoku - ilişkisi araştırılmıştır. İstatistiksel analiz sonuçlarına göre, taş ocağında patlatılma sonucu elde edilen hava şoku değerleri ile ölçekli mesafeler ve atış noktası ile ölçüm noktası arasındaki yatay mesafeler arasındaki ilişkilerden sırasıyla 0.82 ve 0.78 üzeri iyi korelasyon katsayıları ile hava şoku denklemleri elde edildi.

Anahtar Kelimeler:

Patlatma, Çevresel etki, Hava şoku, Yerleşim alanı

THE ENVIRONMENTAL EFFECTS OF THE AIR SHOCK GENERATED BY BLASTING

The air shock induced by blasting may vary significantly at or around a quarry depending on several parameters such as the amount of explosive charge, the horizontal distance between the blast and the seismograph and the weather conditions. Therefore, evaluation of air shock condition at or around a quarry is necessary. In this study, whether the relationship between the air shock and the horizontal distance, towards the settlement areas due to blasting operations in a quarry belongs to Çorum Votorantim Cement Plant, has been investigated. The method of study is to perform in-situ air shock measurements in order to investigate the effect of the blast induced air shocks from different distances. Eighteen (18) different shots were organized in separate parts of the quarry and air shock values were taken as twenty five (25) different events from various distances. From the results of the statistical analysis, the air shock equations were obtained from scaled distances and the horizontal distance between the shot point and the measurement point from the blasting in the quarry with good coefficients of correlation as 0.82 and 0.78, respectively.

Keywords:

Blasting, Environmental effect, Air shock, Residential area,

PDF

___

[1] Deniz, V. ve Deniz, O.T. “Çorum çimento taş ocağında yapılan patlatmaların çevresel etkiler açısından değerlendirilmesi”, 5. Madencilik ve Sempozyumu, Antalya, 2015a, 144-158,.
[2] Deniz, V. ve Deniz, O.T. Çorum Belediyesinin taş ocağında patlatma kaynaklı titreşimlerin yönsel açıdan değerlendirilmesi, 5. Madencilik ve Sempozyumu, Antalya, 2015b, 159-174.
[3] Deniz, V. “Çorum Belediyesinin taş ocağında elektronik ve elektriksiz patlatma sistemlerinin hava şoku ve yer sarsıntısı açısından karşılaştırması”, 8. Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, Kütahya, 2016a, 186-194.
[4] Uyar, G.G., Erkoç, Ö.Y. ve İpek, T. “Patlatmalar sonucu çevreye verilen sarsıntılar üzerinde bir yorum”, 2. Ulusal Kırmataş Sempozyumu, İstanbul,1999, 255-260.
[5] Dowding C.H. Blast Vibration Monitoring and Control, Prentice-Hall, USA, 1985.
[6] Erkoç, Ö.Y., “Patlama ile çevreye verilen sarsıntılar ve hasar kriteri üzerine bir araştırma”, 3. Delme-Patlama Sempozyumu, , Ankara,1998, 129-139.
[7] Deniz, V. “Geleneksel ve elektronik ateşleme sistemlerinin karşılaştırması”, 8. Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, Kütahya, 2016b, 195-207.
[8] Siskind, D.E., Stagg, M.S., Kopp, J.W. and Dowding, C.H., Structure response and damage produced by ground vibration from surface mine blasting, RI 8507, Bureu of Mines Report of Investigations, USA, 1980.
[9] Anderson, D.A. ,Winzer, S.R. and Ritter, A.P. “Blast design for optimizing fragmentation while controlling frequency of ground vibration”, 8th Conference on Explosives and Blasting Technique, New Orleans/USA, 1982, 69–89.
[10] Bilgikoçin, O. ve Bilgin, H.A., “Uşak Kışladağ altın madeninde ön-kesme patlatmasından kaynaklanan hava şoku basıncı analizi”, V. Delme Patlatma Sempozyumu, Ankara, 2007, 189-196.
[11] Kahriman, A., Çeltikçi, A., Bağdatlı, S., Ocak, İ., Özdemir, A., Sefer, İ. ve Sağlam, R., “Kuzey Marmara Otoyolu Projesi Odayeri-Paşaköy (3. Boğaz Köprüsü Dahil) Kesimi” Ömerli Köyü kalker ocağında yapılan açık ocak patlatmalarının çevresel hasar riski açısından analizi”, 8. Delme Patlatma Sempozyumu, İstanbul, 2015, 277-284.
[12] Duwall, W.I and, Fogleson, D.E. Review of criteria for estimating damage to residences from blasting vibration, USBM-I 5968, USA, 1962.