ÇEKYAT: GÖÇEBE HAYATTAN YERLEŞİK HAYATA GEÇİŞİN TÜRK MOBİLYA ENDÜSTRİSİNE ETKİSİ

Türklerde mobilya kullanımının yaygınlaşması II. Abdülmecit zamanında batılılaşma politikası ile ortaya çıkmıştır. Bunun en bariz örneğini de Dolmabahçe Saray’ındaki mekan düzenlemesinde ve mobilya seçimlerinde görebiliriz. Topkapı Saray’ı ne kadar doğudaki geleneksel göçebe kültürüne benziyorsa, Dolmabahçe o kadar rokoko ve barok esintili batı kültürüne benzemektedir. Osmanlı mekan geleneği zamanla değişip, yerini mobilyalı yaşam almaya başlasa da halk, bu değişime tam olarak adapte olamamıştır. Göçebe kültür alışkanlığı olan yerde oturma, yerde yeme ve yerde yatma bunun en büyük sebeplerinden biridir. Mobilya olarak çekyat, göçebe kültürüne yakınlığından dolayı halk tarafından kabul görmüştür. Bu noktada çekyat ve göçebe kavramı arasındaki bağ incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Göçebe Hayat, Yerleşik Hayat, Mobilya, Çekyat

HIDE-A-BED SOFA: THE EFFECTS OF TRANSITION FROM NOMADIC TO SETTLED LIFE ON TURKISH FURNITURE INDUSTRY

The furniture used by Turks started to become widespread during the period of Abdulmecid II with the help of Westernization policies. The most obvious evidence of this situation can be seen in the planning and furniture selection in Dolmabahçe Palace. While the Topkapı Palace represents the nomadic culture in East, Dolmabahçe Palace reflects the Western culture including rococo and baroque. Although the Ottoman space tradition gave way to a life with furniture over time, the people weren’t able to adapt to this change completely. The most crucial reasons of this situation were sitting, eating and resting on the floor, which were the habits originated from the nomadic culture. Hide-a-bed sofa as furniture was accepted by the society because of its familiar to nomadic culture. In this point, the relationship between the concepts of hide-a-bed sofa and nomadism was evaluated within the study.

Keywords:

Nomadic Life, Settled Life, Furniture, Hide-a-Bed Sofa,

PDF

___

Andrianou, D., The Furniture and Furnishings of Ancient Greek Houses and Tombs, Cambridge University Press, England, 2009.
Ayata, S., “Kentsel orta sınıf ailelerde statü yarışması ve salon kullanımı”, Toplum ve Bilim Dergisi, 42., 5-25, 1998.
Bachelard, G., The Poetics of Space, Beacon Press, Boston, 1969.
Çelikoğlu, Ö., Çekyatın Öyküsü: Türkiye’de Toplumsal Değişime Tanıklık Eden Bir Mobilya, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2011.
Emiroğlu, K., Gündelik Hayatımızın Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011.
Erdem, T., Mobilya Tarihine Genel Bakış ve Art Deco, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007.
Erdoğan, N., Yüksek, İ., “Kırıklareli Geleneksel Konut Penceresi Ebatlarının Standartlaşması Potansiyeli”, ICONARP, 2013, 92-100.
Eruzun, C., “Kültürel Süreklilik İçinde Türk Evi”, Mimarlık Dergisi, 6(4), 68-71, 1989.
Göker, M., “Türklerde Oturma Elemanlarının Tarihsel Gelişimi Süreci”, ZFWT, 1(1), 163-169, 2009.
Gürtekin, F.B., Mobilya Mekan Kapsamında Karavan-Treyler Tasarımının İç Mekan Organizasyonu Yönünden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2011.
Hasol, D., Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, 2014.
Kuban, D., Türk Hayatlı Ev, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1995.
Küçükerman, Ö., Kendi Mekanın Arayışı İçinde Türk Evi, Apa Ofset Basımevi San. Ve Tic. A.Ş., İstanbul, 1998.
Küçükerman, Ö., “Osmanlı’da Mobilya”, Tombak Antina Kültürü Koleksiyon ve Sanat Dergisi, 22, 1998.
Öğel, B., Türk Kültür Tarihine Giriş 1, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985.
Özkaraman, S. M., Türkiye’de 1800-2004 Yılları Arasındaki Değişen Süreci İçinde Tasarımı Etkileyen Faktörler ve Bir Örnek Olarak Mobilya Üretimi Modeli, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimeleri Enstitüsü, İstanbul, 2004.
Özakbaş, D., Cumhuriyet Dönemi (1923-1940) İstanbul Konut Mimarisi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, TDK, Ankara, 2005.
TDK,, alındığı tarih 10.06.2015.
Tuncel, A. Mobil Konutlarda İç Mekan Organizasyonu ve Mobil Mekanların Tarihsel Gelişim Süreci, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 2007.
Pina, L., Furniture in History 3000 B.C. – 2000 A.D. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, 2002.
Özakbaş, D., Cumhuriyet Dönemi (1923-1940) İstanbul Konut Mimarisi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
Kuban, D., Türk Hayatlı Ev, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1995.
Çelikoğlu, Ö., Çekyatın Öyküsü: Türkiye’de Toplumsal Değişime Tanıklık Eden Bir Mobilya, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2011.