AÇIK OCAK PATLATMASINDA GECİKME ZAMANININ ÇEVRESEL ETKİSİ

Bu çalışmada, Çorum Votorantim Çimento A.Ş. ait kalker ocağındaki patlatma çalışmalarında delikler arası iki farklı yüzey gecikme süresinin (17 ms ve 25 ms’lik) ortaya çıkan yer sarsıntısı değerleri üzerinde etkisi araştırılmıştır. Her iki yüzey gecikme aralığında yapılan atımların titreşim ölçümleri değişik mesafelerden kayıt altına alınarak sahanın ölçekli mesafe (SD) ve maksimum parçacık hızları (PPV) ilişkileri araştırılmıştır. İki farklı yüzey gecikme aralığı için yapılan test sonuçlarından; hem titreşim frekansı, genliği ve sürelerinde farklı sonuçlar elde edilirken, hem de ölçekli mesafeler ve maksimum parçacık hızları arasında farklı ilişkiler elde edilmiştir. Patlatma testlerinin sonuçlarından, 25 ms’lik yüzey gecikmesi kullanımı sırasında elde edilen titreşim genliği, 17 ms’lik yüzey gecikmesinden daha yüksektir ve bu ocak için 25 ms’lik yüzey gecikmesi kullanımıyla daha az hasar potansiyeline sahip olacağı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Patlatma, çevresel etki, gecikme aralığı, titreşim, maksimum parçacık hızı

ENVIRONMENTAL EFFECT OF DELAY TIME IN OPEN PIT BLASTING

In this study, the effect on the ground vibration values of two different surface delay times (17 ms and 25 ms) in between holes in the blasting operations in the quarry belong to the Çorum Votorantim Cement Corporation were investigated. The vibration measurements of the blasting in both surface delay times have been taken from different distances, and the relationship between the scale distance (SD) and the peak particle velocity (PPV) was investigated. From the test results of the two different surface delay times, not only have there been different results obtained in the relationship between the scale distance and the peak particle velocity but also different results on the frequency have been obtained, the amplitude and the duration of the vibration.

Keywords:

Blasting, environmental effect, delay time, vibration,

PDF

___

Deniz, V. ve Deniz, O.T. “Çorum çimento taş ocağında yapılan patlatmaların çevresel etkiler açısından değerlendirilmesi”, 5. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, Antalya, 2015, 144-158.
Deniz, V. and Deniz, O.T. “The environmental effects of the air shock generated by blasting”, Mugla Journal of Science and Technology, Vol 3(2), 166-170, 2017.
Dowding C.H. Blast Vibration Monitoring and Control, Prentice-Hall, USA, 1985.
Bilgin, H.A., Esen, S. ve Kılıç M. “Patlatma kaynaklı yer sarsıntılarının binalar üzerindeki etkisi ve büyütme faktörünün önemi”, Türkiye 16. Madencilik Kongresi, Ankara, 1999, 25-32.
Siskind, D.E., Stagg, M.S., Kopp, J.W. and Dowding, C.H., Structure response and damage produced by ground vibration from surface mine blasting, RI 8507, Bureu of Mines Report of Investigations, USA, 1980.
Kahriman, A., Karadoğan, A.K., Görgün, S. ve Tuncer, G. “Taşocaklarında patlatmadan kaynaklanan yer sarsıntısının ölçülmesi ve analizi”, 2. Ulusal Kırmataş Sempozyumu, İstanbul, 1999, 129-142.
Jimeno, C.L., Jimeno, E.L. and Carcendo, F.J.A., Drilling and Blasting of Rocks, AABalkema, Rotterdam, Brookfield, 1995.
Kahriman, A., Karadoğan, A.K., Görgün S. ve Tuncer, G. “Açık ocak basamak patlatmalarından kaynaklanan yer sarsıntısı hızının tahmini: Çan linyit isletmesinde örnek bir çalışma”, Türkiye 17. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi-TUMAKS 2001, Ankara, 2001, 29-37.
Howkins, L.V. “The reciprocal method of routine shallow seismic refraction investigations”, Geophysics, Vol. 26, 809-819, 1961.
Cook, N.G.W. “Natural joints in rock: mechanical, hydraulic and seismic behaviour and properties under normal stres”, Int. J. Rock. Min. Sci. Geomech., Vol. 29, 198–223, 1992.
Bohloli, B. “Effect of the geological parameters on rock blasting using the Hopkinson split bar”, Int. J. Rock. Min. Sci., Vol.34(3-4), 032e1-032e9, 1997.
Uyar Aldaş, G.G. and Bilgin, H.A. “Effect of some rock mass properties on blasting-induced ground vibration wave characteristics”, CIM Bulletin, Vol. 97, 52-59, 2004.
Karakuş, D. “Patlatmadan kaynaklanan titreşimlerin yönsel değişiminin araştırılması”, Mühendislik Bilimler Dergisi, DEÜ Mühendislik Fakültesi, 12(2), 30-43, 2010.
Deniz, V. ve Deniz, O.T. “Çorum Belediyesinin taş ocağında patlatma kaynaklı titreşimlerin yönsel açıdan değerlendirilmesi”, 5. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, Antalya, 2015, 159-174.
Mingsheng, Z. and Jianhua, Z. “Changping Y. Time–frequency characteristics of blasting vibration signals measured in milliseconds”, Mining Science and Technology, Vol. 21, 349–352, 2011.
Shi, X.Z. and Chen, SH.R. “Delay time optimization in blasting operations for mitigating the vibration-effects on final pit walls’ stability”, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, Vol. 31, 1154–1158, 2011.
Duwall, W.I and, Fogleson, D.E. Review of criteria for estimating damage to residences from blasting vibration, USBM-I 5968, USA, 1962.
Ambraseys, N.R. ve Hendron, A.J. “Dynamic behavior of rock masses”, Rock Mechanics in Engineering Practice, Stagg, K.G. and O.C. Zeinkiewicz. Wiley, London, 1968, 203-227.
Langefors, U. and Kihlstrom, B. The Modern Technique of Rock Blasting, Wiley Publisher, New York,USA, 1973.
Birch, W.J. and Chaffer, R. “Prediction of ground vibrations from blasting on opencast sites”, Trans. Inst. Min. Metallurgy, Vol.4, 103-107, 1983.
DIN 4150, “Structural vibration in buildings. Part 3: Effects on structures”, German Standards Organization (GSO), Berlin, Germany, 1999.
OSM (OSMRE), Rules and Regulations, Use of Explosives, Federal Register, Vol. 48(46), March 8, 9788-981146, USA, 1983.
USBM RI 8507, Structure response and damage produced by ground vibration from surface mine blasting, Report No. RI 8507, Washington, USA, 2009.
ÇSB, “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara, 2010.