İBRAHİM MÜTEFERRİKANIN BASTIĞI SON ESER: TÜRKÇE – FARSÇA SÖZLÜK; FERHENG-İ ŞUURİ (LİSAN-ÜL ACEM)

Yazının keşfi insanlık tarihi açısından çok önemlidir. Yazılan eserlerin çoğaltımı farklı tekniklerle yapılsa da matbaanın icadı bu keşfin daha fazla önem kazanmasını sağlamıştır. 15. yüzyılda Gutenberg tarafından icat edilmesinden sonra Osmanlı Devleti’nde ilk matbaa 1490’lı yıllarda azınlıklar; ilk Türk matbaası ise 1728 yılında İbrahim Müteferrika tarafından kurulmuştur. Kurulduğu yıldan 1745’e kadar çok önemli eserler bu matbaada basılmıştır. Basılan kitaplar farklı alanlarda olmakla beraber üç tanesi dil ve gramerle ilgili kitaplardır. Bu kitaplardan biri de Hasan Şuûri'nin hazırladığı Farsça-Türkçe sözlük; Ferheng-i Şuuri (Lisan-ül Acem)’dir. Kelime öğreniminin dil öğreniminde oldukça önemli bir husus olduğu ve kelime öğrenmenin bir yolunun da sözlük kullanmak olduğu düşünülürse Ferhenge-i Suûri, dil öğretimi açısından değerli bir eserdir. Yöntem olarak nitel yöntem, veri toplama yöntemi olarak da doküman analizi (incelemesi) deseni kullanılan bu çalışmanın amacı; eseri bilim dünyasına tanıtmaktır.

___

  • Adıvar, A. (1982). Osmanlı Türklerinde İlim, İstanbul: Remzi Yaynevi.Altuner, N. (1989). Safâî ve Tezkiresi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı.Altuntek, S. (1993). İlk Türk Matbaasının Kuruluşu ve İbrahim Müteferrika, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10/1 s. 191-204.Büyüköztürk, Ş., vd. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Ersoy, O. (1959). Türkiye’ye Matbaanın Girişi ve İlk Basılan Eserler, Ankara: DTCF.İskit S. R. (1939). Türkiye’de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir Bakış, İstanbul Maarif Vekilliği. Küçükcan, B. (2006) Dünden Bugüne Matbaanın Serüveni, Leman Şenalp’e Armağan. TKD, s.158-172, İstanbul. ISBN: 9756351136Maden, S. (1980). İbrahim Müteferrika İçin Bir Yeniden Değerlendirme, Milliyet Sanat Dergisi, 1, s.86-91.Şuuri, H. (1742). Ferheng-i Şuuri. İstanbul: Darü’t-Tıbaatü’l-âmire, 2 cilt.Turabi, A. H. (2011). Hekim Şuûrî Hasan Efendi ve Ta‘dîlü’l-Emzice Adlı Eserinde Müzikle Tedavi Bölümü, M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 40/1, s.153-166.Watson, W. J. "Ibrahim Müteferrika and Turkish Incunabula" Journal of the American Oriental Society, vol. 88, no. 3. 1968 436. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.