Kızılviran Fayı’nın jeolojik ve morfolojik özellikleri ışığında 8 Kasım 2021 Kızılören (Meram-Konya) Depremi (Mw 5,1) kaynak fayına ilişkin değerlendirmeler

8 Kasım 2021 tarihinde Konya ili Meram ilçesinin yaklaşık 30 km batısında yer alan Kızılören’de, Mw 5,1 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. Sismoloji merkezlerinden alınan hızlı odak mekanizma çözümlerine göre kaynak fayın eğim atımlı normal karakterde olduğu anlaşılmaktadır. Arazi çalışmaları sonucunda, Kızılören Mahallesi yerleşim alanı içinden geçen ve toplam uzunluğu yaklaşık 9 km’yi bulan, K40°D genel doğrultulu 70°-80° KB’ya eğimli bir çizgisellik haritalanmıştır. Bölgede yüzlek veren Miyosen-Pliyosen yaş aralığındaki karasal kırıntılılar ve gölsel karbonatların ilksel konumlarını kaybederek deformasyona uğramaları, neotektonik dönemin genişleme rejimi ürünü olan volkanik kayaçların varlığı ve Kuvaterner yaşlı alüvyon yelpazelerinin askıda bırakılmış olmaları söz konusu çizgiselliğin aktivitesine ilişkin önemli saha bulgularıdır. Ayrıca Kızılören Mahallesi (Kızılviran) yerleşim alanı içerisinde söz konusu fay boyunca hidrotermal alterasyonlar gözlenmiştir. Sahada yapılan bu gözlemler neticesinde Kızılviran Fayı’nın aktif olduğu ve son depreme kaynaklık etmiş olabileceği değerlendirilmiştir. Jeolojik ve yapısal unsurlar dikkate alındığında Kızılviran Fayı’nın Kuvaterner döneminde yüzey yırtılmasıyla sonuçlanmış çok sayıda deprem ürettiği gözlenmektedir. Fay uzunluğu ve karakteri dikkate alındığında, görgül bağıntılara göre, Mw 6,1 büyüklüğüne ulaşabilecek deprem üretme potansiyeline sahip olduğu söylenebilmektedir. Bölgesel anlamda deprem tehlikesinin belirlenmesine yönelik çalışmalara altlık oluşturması için, Kızılviran Fayı’nın Holosen dönemi deprem aktivitesi, deprem tekrarlanma aralığı, son depremden günümüze geçen süre gibi parametrelerinin belirlenmesi amacıyla paleosismoloji çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

___

  • AFAD, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü. https://static2.emsc.eu/Images/ EVID/105/1059/1059603/1059603.MT
  • Aksoy, R. 2019. Extensional neotectonic regime in Westsouthwest Konya, Central Anatolia, Turkey. International Geology Review 61, 14, 1803-1821.
  • Aktuğ, B., Parmaksız, E., Kurt, M., Lenk, O., Kılıçoğulu, A., Gürdal, M. A., Özdemir, S. 2013. Deformation of Central Anatolia: GPS implications. Journal of Geodynamics 67, 78-96.
  • Ambraseys, N. 2009. Earthquakes in the Mediterranean and Middle East, A Multidisciplinary Study of Seismicity up to 1900. Cambridge University Press, 946 p.
  • Angelier, J., Dumont, J. F., Karamanderesi, H., Poisson, A., Şimşek, S., Uysal, S. 1981. Analysis of fault mechanisms and expansion of southwestern Anatolia since the Late Miocene. Tectonophysics 75, T1–T9.
  • Barka, A., Reilinger, R., Şaroğlu, F., Şengör, A. M. C. 1995. The Isparta Angle: its importance in the neotectonics of Eastern Mediterranean region. In: IESCA-1995 Proceedings, 13–18.
  • Barka, A., Reilinger, R., Şaroğlu, F., Şengör, A. M. C. 1997. The Isparta Angle: its importance in the neotectonics of the eastern Mediterranean region. In: Proceedings of International Earth Science Colloquium on the Aegean Region (9–14 October 1995, İzmir, Turkey), 3–17.
  • Besang, C., Eckhart, F. J., Harre, W., Kreuzer, G., Muller, P. 1977. Radiometrische Alterbestimmung am neogenen Eruptivgesteinen der Türkei. Geologisches Jahrbuch 25, 3-36.
  • Blumenthal, M. M. 1963. Le systeme structural du Taurus sud Anatolies. Bull Soc Geol Fr In: Livre a Memoire de Professor P. Fallot. Mémoires de la Société géologique de France 1, 2, 611–662.
  • Boray, A., Şaroğlu, A., Emre, Ö. 1985. Isparta büklümünün kuzey kesiminde doğu-batı daralma için veriler. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 23, 9–20.
  • Bozkurt, E. 2001. Neotectonics of Turkey-a synthesis. Geodinamica Acta 14, 3–30.
  • Bull, W. B. 2007. Tectonic Geomorphology of Mountains: a new Approach to Paleoseismology. Blackwell Publishing Ltd.
  • Burbank, D., Anderson, R. A. 2001. Tectonic Geomorphology. Blackwell Science 201-231, USA.
  • CPPT, Laboratoire de Détection et de Géophysique, Pamatai, French Polynesia.
  • DDB, Deprem Dairesi Başkanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (DDB), Ankara, Türkiye.
  • Demirtaşlı, E. 1967. Pınarbaşı-Sarız-Mağara İlçeleri Arasındaki Sahanın Litostratigrafi Birimleri ve Petrol İmkanları. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 3489, Ankara (yayımlanmamış).
  • El Hamdouni, R., Irigaray, C., Fernández, T., Chacón, J., Keller, E. A. 2008. Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology 96, 1–2, 150173.
  • Elmacı, H., Doğan, A., Özalp, S. 2022. 8 Kasım 2021 Kızılören (Meram-Konya) Depremi (Mw:5,1) Kaynak Fayına İlişkin Değerlendirmeler. Uluslararası Katılımlı 74. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 11-15 Nisan 2022, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Kültür Sitesi, Bildiri Özleri, 404, Ankara.
  • Emre, Ö., Duman, T. Y., Doğan, A., Özalp, S., Tokay, F., Kuşçu, İ. 2003. Surface faulting associated with the Sultandağı earthquake (Mw 6.5) of 3 February 2002, Southwestern Turkey. Seismological Research Letters 74, 382–392.
  • Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası. Ölçek 1:1.250.000, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi-30, Ankara.
  • Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Şaroğlu, F., Olgun, Ş., Elmacı, H., Çan, T. 2018. Active fault database of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering 16, 3229-3275.
  • EMSC, European-Mediterranean Seismological Centre. https://static2.emsc.eu/Images/EVID/105/1059/1059603/1059603.MT
  • Eren, Y. 1993. Eldes-Derbent-Tepeköy-Söğütözü Arasının Jeolojisi. PhD Thesis, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Konya, Türkiye, 224.
  • Eren, Y. 2000. Konya bölgesininin depremsellik özellikleri, Geoteknik incelemelerin mühendislikteki önemi. Deprem ve zemin açısından Konya Paneli, Bildiriler, 54-65.
  • Ergen, A., Bozkurt, A., Ilgar, A., Tuncay, E., Doğan, A. 2021. Sultan Dağları’nın Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Proje Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 13958, 241 s, Ankara (yayımlanmamış).
  • GFZ, German Research Centre for Geosciences. https://static2.emsc.eu/Images/EVID/105/1059/1059603/1059603.MT
  • Glover, C., Robertson, A. H. F. 1998. Neotectonic intersection of the Aegean and Cyprus tectonic arcs: extensional and strike-slip faulting in the Isparta Angle, SW Turkey. Tectonophysics 298, 103–132.
  • Göğer, E., Kıral, K. 1969. Kızılören Dolayının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Rapor No: 5204, Ankara (yayımlanmamış).
  • Göncüoğlu, M. C. 2011. Kütahya – Bolkardağ Kuşağının Jeolojisi. Bulletin of The Mineral Research and Exploration 142, 227-282.
  • Görür, N., Şengör, A. M. C., Sakınç, M., Tüysüz, O., Akkök, R., Yiğitbaş, E., Oktay, F. Y., Barka, A. A., Sarıca, N., Ecevitoğlu, B., Demirbağ, E., Ersoy, Ş., Algan, O., Güneysu, C., Akyol, A. 1995. Rift formation in the Gökova region, southwest Anatolia: implications for the opening of the Aegean Sea. Geological Magazine 132, 637-650.
  • Gürbüz, A., Kazancı, N., Hakyemez, H.Y., Leroy, S.A.G., Roberts, N., Saraç, G., Ergun, Z., Boyraz-Arslan, S., Gürbüz, E., Koç, K., Yedek, Ö., Yücel, T.O. 2021. Geological evolution of a tectonic and climatic transition zone: the Beyşehir-Suğla basin, lake district of Turkey. International Journal of Earth Sciences 110, 1077–1107, doi: 10.1007/ s00531-021-02007-x.
  • Kadirioğlu, F. T., Kartal, R. F., Kılıç, T., Kalafat, D., Duman, T. Y., Eroğlu Azak, T., Özalp, S., Emre, Ö. 2018. An Improved earthquake catalogue (M≥4.0) for Turkey and its near vicinity (1900–2012). Bulletin of Earthquake Engineering 16, 3317-3338.
  • Keller, J., Jung, D., Burgath, K., Wolff, F. 1977. Geologie und Petrologie des Neogenen Kalkalkalivulkanismus von Konya (Erenler Dagi, Alacadag Massiv, Zentral Anatolian). Geologisches Jahrbuch B.25, 37-117.
  • Keller, E. A., Pinter, N. 2002. Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Upper Saddle River, New Jersey, Prentice-Hall Inc.
  • Kezer, Z. 2019. Kütahya Grabeni’nin Tektonik Jeomorfolojisi (Batı Anadolu). Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 108.
  • Kılıç, T., Kartal, R. F., Kadirioğlu, F. T., Duman, T. Y., Özalp, S. 2017. Türkiye ve yakın çevresi için düzenlenmiş moment tensor (1906-2012) kataloğu (M ≥ 4,0). In: Türkiye Sismotektonik Haritası Ölçek 1:500.000 (Ed. T.Y. Duman), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi-34, 97-106, Ankara.
  • Koç, A. 2013. Tectono-stratigraphic evolution of the continental Miocene basins in Southwest Anatolia. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Doktora Tezi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 185s.
  • Koçyiğit, A. 1983. Hoyran Gölü (Isparta Büklümü) Dolayının Tektoniği. Türkiye Jeoloji Bülteni 26, 1–10.
  • Koçyiğit, A. 1984. Güneybatı Türkiye ve Yakın dolayında levha içi yeni tektonik gelişim. Türkiye Jeoloji Bülteni 27, 1-15.
  • Koçyiğit, A. 2005. The Denizli graben–horst system and the eastern limit of the western Anatolian continental extension: basin fill, structure, deformational mode, throw amount and episodic evolutionary history, SW Turkey. Geodinamica Acta 18, 167– 208.
  • Koçyiğit, A., Özacar, A. A. 2003. Extensional neotectonic regime through the NE edge of the Outer Isparta Angle, SW Turkey: new field and seismic data. Turkish Journal of Earth Sciences 12, 67–90.
  • KRDAE, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü. https://static2.emsc.eu/Images/EVID/105/1059/1059603/1059603.MT
  • McCalpin, J. P. 2009. Paleoseismology. 2nd Edition, Academic Press, International Series 95, 615 p.
  • McClusky, S., Balassanian, S., Barka, A., Demir, C., Gergiev, I., Hamburger, M., Kahle, H., Kastens, K., Kekelidse, G., King, R., Kotzev, V., Lenk, O., Mahmoud, S., Mishin, A., Nadaria, M., Ouzounus, A., Paradisissis, D., Peter, Y., Prilepin, M., Reilinger, R., Sanlı, I., Seeger, H., Teableb, A., Toksöz, N., Veis, G. 2000. GPS constraints on crustal movements and deformations for plate dynamics. Journal of Geophysical Research 105, 5695-5720.
  • McKenzie, D. P. 1972. Active tectonics of the Mediterranean Region. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 30, 109-185.
  • McKenzie, D. P. 1978. Active tectonics of the AlpineHimalayan belt: the Aegean Sea and surrounding regions. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 55, 217-254.
  • Okay, A. I., Tüysüz, O. 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. Geological Society London Special Publications 156, 1, 475-515.
  • Oral, B., Reilinger, E., Toksöz, M.N., King, R. W., Barka, A., Kınık, I. 1995. Global positioning system (GPS) offers evidence of plate motions in eastern Mediterranean. EOS, Transactions American Geophysical Union 76, 9–11.
  • Över, S., Pınar, A., Özden, S., Yılmaz, H., Can, U., Kamacı, Z. 2010. Late Cenozoic stress field in the Cameli Basin, SW Turkey. Tectonophysics 492, 1–4, 60–72.
  • Özalp, S., Emre, Ö. 2010. Konya Fayı’nın KuvaternerHolosen aktivitesi ve 10-11 Eylül 2009 Konya depremleri. Aktif Tektonik Araştırma Grubu Ondördüncü Çalıştayı (ATAG-14), 3-6 Kasım 2010, Adıyaman Üniversitesi, Bildiri Özleri Kitabı, 41-42, Adıyaman.
  • Özalp, S., Emre, Ö, Duman, T. Y., Törk, K. 2011. Karapınar (Konya) yöresindeki çizgisel uzanımlı yer çatlaklarının kökeni üzerine paleosismolojik bulgular. Aktif Tektonik Araştırma Grubu Onbeşinci Çalıştayı (ATAG-15), 19–22 Ekim 2011, Çukurova Üniversitesi, Bildiri Özleri Kitabı, 20-21, Karataş-Adana.
  • Özcan, A., Göncüoğlu, M. C., Turhan, N. 1989. Kütahya - Çifteler - Bayat - İhsaniye Yöresinin Temel Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 8974, Ankara (yayımlanmamış).
  • Özcan, A., Göncüoglu, M. C., Turhan, N., Sentürk, K., Uysal, S., Isik, A. 1990. Konya-Kadınhanı- Ilgın Dolayının Temel Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 9535, Ankara (yayımlanmamış).
  • Özgül, N. 1997. Bozkır‐Hadim‐Taşkent (Orta Toroslar’ın kuzey kesimi) dolayında yer alan tektonostratigrafik birliklerin stratigrafisi. Bulletin of Mineral Research and Exploration 119, 113‐174.
  • Özkan, M. A. 2017. Küçükmuhsine-Sulutaş (Konya batısı, Türkiye) Çevresindeki Karasal Neojen Çökellerinin (Geç Miyosen-Erken Pliyosen) Stratigrafisi. El-Cezerî Jounal of Science and Engineering 4, 3, 382-410.
  • Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., Geçievi, M. O., Tiryakioğlu, İ. 2019. Late Holocene coseismic rupture and aseismic creep on the Bolvadin Fault, Afyon Akşehir Graben, western Anatolia. Turkish Journal of Earth Sciences 28, 6, 787-804.
  • Pérez-Peña, J. V., Azor, A., Azañón, J. M., Keller, E. A. 2010. Active tectonics in the Sierra Nevada (Betic Cordillera, SE Spain): Insights from geomorphic indexes and drainage pattern analysis. Geomorphology 119, 1-2, 74-87.
  • Price, S. P., Scott, B. 1994. Fault-block rotations at the edge of a zone of continental extension, southwest Turkey. Journal of Structural Geology 16, 381392.
  • Reilinger, R. E., McClusky, S. C., Oral, M. B., King, W., Toksöz, M. N. 1997. Global Positioning System measurements of present-day crustal movements in the Arabian–Africa-Eurasia plate collision zone. Journal of Geophysical Research 102, 9983-9999.
  • Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Cakmak, R., Ozener, H., Kadirov, F., Guliev, I., Stepanyan, R., Nadariya, M., Hahubia, G., Mahmoud, S., Sakr, K., ArRajehi, A., Paradissis, D., Al-Aydrus, A., Prilepin, M., Guseva, T., Evren, E., Dmitrotsa, A., Filikov, S. V., Gomez, F., Al-Ghazzi, R., Karam, G. 2006. GPS constraints on continental deformation in the Africa-Arabia-Eurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. Journal of Geophysical Research 111, B05411.
  • Robertson, A. H. F. 1998. Mesozoic–Tertiary tectonic evolution of the easternmost Mediterranean area: integration of marine and land evidence. In: Robertson AHF, Emeis K-C, Richter C (eds) Proceedings of ODP, Sci. Results 160. College Station, TX, 723-782.
  • Strahler, A. 1952. Dynamic Basis of Geomorphology. Geological Society of America Bulletin 63, 923938.
  • Şaroğlu, F., Yılmaz, Y. 1986. Doğu Anadolu’da Neotektonik Dönemdeki Jeolojik Evrim ve Havza Modelleri. Bulletin of The Mineral Research and Exploration 107, 73-94, Ankara.
  • Şaroğlu, F., Emre, Ö., Kuşçu, İ. 1992. Türkiye Diri Fay Haritası. Ölçek 1:2.000.000, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Şenel, M. 1997. 1:100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Isparta J12 (M26) Paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, No:15, Ankara.
  • Şenel, M. Dalkılıç, H. 2016. 1/100 000 Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Konya-M 27 Paftası No:227, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara
  • Şenel, M. Pehlivan, N. 2016. 1/100 000 Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Konya-M 28 Paftası No:228, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Şenel, M., Akdeniz, N., Öztürk, E. M., Özdemir, T., Kadınkız, G., Metin, Y., Öcal, H., Serdaroğlu, M., Örçen, S. 1994. Fethiye (Muğla) – Kalkan (Antalya) ve kuzeyinin jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 9761, Ankara (yayımlanmamış).
  • Şengör, A. M. C. 1980. Türkiye’nin neotektoniğinin esasları. Türkiye Jeoloji Kurumu Yayınları, 40s.
  • Şengör, A. M. C., Yılmaz, Y. 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics 75, 181-241.
  • Şengör, A. M. C., Yılmaz, Y. 1983. Türkiye’de Tetis’in Evrimi: Levha Tektoniği Açısından bir Yaklaşım. TJK Yerbilimleri Özel Dizisi, No. 1, İstanbul.
  • Şengör, A. M. C., Görür, N., Şaroğlu, F. 1985. Strike-slip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape: Turkey as a case study. In: Biddle, K.T., Christie-Blick, N. (Eds.), Strikeslip Faulting and Basin Formation. Special Publication-Society of Economic Paleontologists and Mineralogists 37, 227–264.
  • Tan, O., Tapırdamaz, C., Yörük, A. 2008. The earthquake catalogues for Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 17, 405-418.
  • Taymaz, T., Price, S. 1992. The 1971 May 12 Burdur earthquake sequence, SW Turkey: a synthesis of seismological and geological observations. Geophysical Journal International 108, 589–603.
  • Taymaz, T., Jackson, J., McKenzie, D. 1991. Active tectonics of the north and central Aegean Sea. Geophysical Journal International 106, 433-490.
  • Temel, A., Gündogdu, M. N., Gourgaud, A. 1998. Petrological and geochemical characteristic of Cenozoic high-K calcalkaline volcanism in Konya, Central Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 327354.
  • Umut, M. 2009. 1/100.000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Ilgın- L27 paftası. No:120, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Yayını. 22 s. Ankara.
  • USGS, U.S. Geological Survey National Earthquake Information Center. https://static2.emsc.eu/ Images/EVID/105/1059/1059603/1059603.MT
  • Wells, D., Coppersmith, K. 1994. New empirical relationships among magnitude, rupture length, rupture width, rupture area and surface displacement. Bulletin of the Seismological Society of America 84, 974-1002
  • Westaway, R. 1990. Present-day kinematics of the plate boundary zone between Africa and Europe, from the Azores to the Aegean. Earth and Planetary Science Letters 96, 393-406.
  • Westaway, R. 2003. Kinematics of the Middle East and eastern mediterranean updated. Turkish Journal of Earth Sciences 12, 5-46.
  • Yerli, B., Softa, M., Sözbilir, H. 2021. Gümüldür Fayının Morfometrik ve Kinematik Analizi ve Batı Anadolu’daki Sismotektonik Anlamı. Türkiye Jeoloji Bülteni 64, 3, 349-382.