A.PUŞKİN VE P.ÇAADAYEV: YIKINTILARINA MUTLAKIYETİN YAZACAKLAR ADLARIMIZI

Aleksandr Puşkin ve Pyotr Çaadayev, 19.yüzyılın ilk yarısı Rus edebiyatı ve düşüncesinin başlıca isimleri arasında yer alırlar. Puşkin’in lise yıllarında başlayan dostlukları, şairin erken ölümü nedeniyle kısa sürse de Puşkin’in Çaadayev’e yazdığı ilk şiirinde mutlakıyetin yıkıntılarına adlarının yazılacağından söz etmesiyle Çaadayev’e verdiği önemi görürüz. Edebi ve düşünsel yollarına Dekabrist harekete yakın iki isim olarak çıkan Puşkin ve Çaadayev, birbiri ardı sıra düşünsel evrim sürecine girerler. Puşkin, ilk sürgünü ile ruhsal bir kırılma yaşarken, Çaadayev, yurtdışından döndükten sonra yeni bir düşünsel arayış dönemine girer. İkili arasındaki yakınlık, özellikle Çaadayev’in Felsefi Mektuplar’ının yayınlanmasından önceki süreçte biçimlenir. Çaadayev, Rus düşüncesinde bir kurşun sesi olarak değerlendirilen eserini Puşkin’e gönderir ve Puşkin’in esere dair değerlendirmelerinden oluşan yazışmalarla ikilinin Rusya tarihine dair düşünceleri biçimlenir. Felsefi Mektuplar’da Rusya’ya dair oldukça keskin eleştirilerde bulunan Çaadayev, medeniyet tarihinde bir yeri olmayan, geçmişinin önemsizliğiyle varlık gösteren bir Rusya imgesi çizerken, Puşkin ise Çaadayev’le bütünsel bir karşıtlık içinde Rusya tarihinin önemini belirtir. Çaadayev, düşüncelerini Rusya’nın Bizans Ortodoksluğunu kabul etmesi ile temellendirip, kiliseler arasındaki bölünmenin Rusya tarihinde kötü bir kader yarattığını söyler. Puşkin ise bölünmenin Rusya’yı Avrupa’dan ayırdığı noktasında Çaadayev ile birleşse de bu durumun Rusya’ya özgün bir misyon yüklediğini savunur. Çaadayev, Bizans Ortodoksluğuna eleştirel yaklaşırken; Puşkin, Rus kültünü oluşturan temel değer olarak Ortodoksluğa büyük önem atfeder. Bu karşıtlıklar içinde Çaadayev, keskin bir Batıcı olarak kabul edilirken, Puşkin’in Çaadayev’le yürüttüğü tartışmanın Slavcı bir çizgide olduğu düşünülür. Bu çerçevede çalışmamızda disiplinlerarası yöntem çerçevesinde Çaadayev’in Felsefi Mektuplar’ı temel alınarak ikili arasında geçen yazışmalar ve Puşkin’in edebi eserleri kullanmış, Çaadayev ve Puşkin’in Slavcı ve Batıcı öğreti içindeki konumuna dair bir değerlendirme yapılmıştır.

A. PUSHKIN AND P. CHAADAYEV: OUR NAMES WILL BE WRITTEN ON THE RUINS OF AUTOCRACY

Aleksandr Pushkin and Pyotr Chaadayev, prominent figures in 19th-century Russian literature and thought, shared a brief yet profound friendship cut short by Pushkin's untimely death. Despite its brevity, Pushkin held Chaadayev in high regard, expressing the significance of their connection by stating that "our names will be written on the ruins of autocracy" in his first poem dedicated to Chaadayev. Initially associated with the Dekabrist movement, both Pushkin and Chaadayev's intellectual journeys evolved in parallel. Pushkin experienced a spiritual break during his first exile, while Chaadayev embarked on a new period of intellectual exploration after returning from abroad. The closest affinity between the two emerged before the publication of Chaadayev's influential work, the Philosophical Letters. Chaadayev shared his work, and Pushkin's evaluations of it shaped their thoughts on the history of Russia. Chaadayev's Philosophical Letters included scathing criticisms of Russia, portraying it as having no significant place in the history of civilization due to its acceptance of Byzantine Orthodoxy. In contrast, Pushkin emphasized the importance of Russian history, presenting it as a unique mission rather than mere insignificance. Both acknowledged that the schism between churches separated Russia from Europe, with Chaadayev seen as a keen Westerner and Pushkin holding a Slavic perspective. Chaadayev's criticism of Byzantine Orthodoxy contrasted with Pushkin's strong emphasis on Orthodoxy as the foundation of Russian culture. Among these contrasts, while Chaadaev is considered a staunch Westerner, it is believed that Pushkin's debate with Chaadaev followed a Slavic trajectory. This study employs an interdisciplinary approach, analyzing Chaadayev's Philosophical Letters, their correspondence, and Pushkin's literary works to assess their positions within Slavic and Westernist doctrines.

___

  • Çaadayev, P. Ya. (1991a). Polnoye sobraniye soçinenii i izbrannıye pisma, Tom I, Moskova: Nauka.
  • Çaadayev, P. Ya. (1991b). Polnoye sobraniye soçinenii i izbrannıye pisma, Tom II, Moskva: Nauka
  • Frank, S. (1990). Puşkin v russkoy filosofskoy kritike konets XIX-pervaya polovina XX veka, Moskova: Kniga.
  • Hertsen, A.İ. (1956). Sobraniye soçinenii v tridtsati tomah, Tom IX, Moskova: Akademiya nauk.
  • İnanır, E. (2022). Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, 19.yüzyıl Rus edebiyatı altın kalemler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Kojinov, V. (2017). Pobedıy i bedıy Rossii .Uroki istorii, Алисторус.
  • Kuleşov, V.İ. (2000). Puşkin yaşamı ve sanatı.(çev.: Birsen Karaca), İstanbul: Multilingual.
  • Lotman, Yu. (1995). Puşkin, Biografiya pisatelya. Stati i zametki. 1960-1990. (Yevgeni Onegin). Kommentariy, Peterburg: İskustvo.
  • Puşkin, A.S. (1951a). Polnoye sobraniye soçinenii v destayi tomah, Tom VII, Moskova: Akademiya Nauk.
  • Puşkin, A.S. (1951b). Polnoye sobraniye soçinenii v desyati tomah, Tom VIII, Moskva: Akdemiya Nauk.
  • Puşkin, A.S. (1951c). Polnoye sobraniye v desyati tomah, Tom X, Moskva: Akademiya Nauk.
  • Puşkin, A. (2011). Boris Godunov. (çev.: Özcan Özer), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Puşkin, A. (2006). “Seviyordum sizi…” seçme şiirler, (çev.: Ataol Behramoğlu), İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Tarasov, B. (2001). “Hıristiyanskiye aspektıy istoriosofskogo spora A.S.Puşkina c P.Ya.Çaadayevıym”, Problemıy istoriçeskoy poetiki, , 116-129.
  • Tomaşevski B. (1956). Puşkin kniga pervaya (1813-1824),Moskva: Akademiya Nauk.
  • Zavarzin A. Vd. (1995). Puşkin otveçayet Çaadayevu. Diss. Slav.: Hist. Litt. XXI. Szeged, 107-125.