Batı ve Doğu Kültüründe Hapishane

Tarihi bir hakikattir ki bütün toplumlarda suç işleyenler olmuştur. Aynı şekilde suç işleyenlerin çeşitli cezalara çarptırılması söz konusudur. Tarihte suçluya verilen cezalardan biri de hapistir. Hapis, kadim bir ceza olunca hapis mekânları da tarihin en eski devirlerine kadar uzanmakta ve günümüzde de gerek Doğu gerekse Batı dünyasında başta olmak üzere bütün kültürlerde varlığını önemli bir şekilde sürdürmektedir. Bu makalede, Batı ve Doğu kültüründe hapishanenin geçmişi, değişimi, şimdiki halini ve bu toplumların hapis mekânları hususunda birbirini etkilemesi ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ceza, Hapishane, Mahkûm, Batı, Doğu

Prison in Western and Eastern Culture

It is a historical fact that there have been criminals in all societies and they have been punished in different ways. Imprisonment is an old penalty, and prisons as places where prisoners are placed go back to old times. Imprisonment places being as old as human history continue to exist until now and are important. Prison culture exists in Eastern and Western culture and continues to exist. In this article we handle the history of imprisonment in the Western and Eastern world, its change, its present situation, and how these societies influence each other concerning the places of imprisonment.

Keywords:

Penalty, Prison, Prisoner, East, West,

PDF

___

Akın, Hatice. “Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatına Dair 1893 Tarihli Bir Nizamname Önerisi.” History Studies, 3, Sayı: 3, (2011): 23-36.
Alan, Hayrunnisa. “Timurlu Döneminde Hukuk ve Uygulanması.” Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi Hapishaneler Sempozyumu, 4-5, (Aralık 2003): 1-9.
Âmir, Abdûlaziz. et-Ta‘zîr fi’ş-şerî‘ati’l-İslâmiyye. Kahire: Darü'l-Fikri'l-Arabi, 2007. AnaBritanica. İstanbul: Ana Yayıncılık, 1992, I-XXII, 489-491.
Artuk, Mehmet Emin. Ahmet Gökcen ve Ahmet Caner Yenidünya. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2007.
Atar, Fahreddin. İslam Adliye Teşkilatı. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
Atar, Fahreddin. İslam İcra ve İflas Hukuku. İstanbul: Marmara Üniv. İlahiyat Fak. Yayınları, 1990.
Avcı, Mustafa. Hukuk Tarihimizde Hapis. Ankara: Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, 2014.
Avcı, Mustafa. Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler. Konya: Mimoza Yayınları, 2014.
Bardakoğlu, Ali. “Hapis.” TDV İslam Ansiklopedisi, XVI, 54-64. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
Beccaria, Cesare. Suçlar ve Cezalar Hakkında. Çev. Sami Selçuk. Ankara: İmge Kitabevi, 2004.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu. I-VIII. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1968.
Bozkurt, Nurgül. “XX. Yüzyıl Başlarında Kütahya Hapishanesinin Genel Durumu.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, V, Sayı: 21, (2012): 261-277.
Canel, Pınar. “Türkiye’de Cezaevleri ve F Tipi Uygulaması.” Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, 2003. Cornel, Heinz. Die Entstehung des Jugendstrafvollzugs: Bedingungen und Faktoren einer historischen Entwicklung. Frankfurt: Vs Verlag Yayınları,1979. Cumhuriyet Ansiklopedisi. I-XI, İstanbul: Arkın Kitabevi, 1996. Çubukçu, Asri. “Sümâme b. Üsâl.” TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVIII, 131-132. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010. Çubukçu, Asri. “Ebû Lübâbe el-Ensari.” TDV İslam Ansiklopedisi, X, 179. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. Demir, Abdullah. Günümüze Mesajlarıyla Osmanlı Adaleti: Karınca Hakkını Arayınca. İzmir: Yitik Hazine Yayınları, 2011. Demirbaş, Timur. “Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların ve Cezaevlerinin Evrimi,” Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun, Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. 2010. Doğan, Fatma Karakaş. “Cezanın Amacı ve Hapis Cezası.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2009. Daşçıoğlu, Kemal. “Osmanlı Arşivlerine Göre Sinop Hapishanesinin Durumu.” Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 51 (2008): 53-76. Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku. I-III. İstanbul: Der Yayınları, 1997. Ebû Gudde, Hasan Abdulğani. Ahkamü’s-Sicn. Riyad: Mektebetü'r-Rüşd, 2006. Ebû Yûsuf, Yakûb b. İbrahim. Kitabü’l-Harâc. Umman: Daru Kunuzi’l-Marife, 2009. el-Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cabir. Futûhü’l-Büldân. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1978. el-Ferrâ, Ebû Ya‘lâ. el-Ahkâmü’s-Sultaniyye. Beyrut: Darü'l-Fikr, 2000. “el-Habs”, el-Mevsûatü’l-Fıkhıyye, XVI, 282-330. Kuveyt: Vizaretü'l-Evkaf ve'ş-Şuuni'l-İslamiyye, 1983. el-Makrizi, Takiyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdillah. Kitabu’l-Mevâ‘iz ve’l-i‘tibar bi zikri’l-hitati ve’l-âsâr. I-II. Kahire: Mektebet'u Medbul, t.y. Erdem, Mustafa Ruhan ve Bahri Öztürk. Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2006. Eren, Mustafa. “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye Hapishanelerinin Üç Dönemi.” Toplum ve Kuram, 8 (2013): 93-110. Erim, Neşe. “Osmanlı İmparatorluğunda Kalebentlik Cezası ve Suçların Sınıflandırılması Üzerine Bir Deneme.” Osmanlı Araştırmaları, IV (1984): 79-88. es-Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü't Tefasir. I-III. Beyrut: Mektebetü'l-Asriyye, 2006. et-Taberi, Ahmed b. Ahmed İbnü’l- Kâs. Edebu’l- Kâdi. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2007. Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi, 2015. Gazel, Ahmet Ali. “Tanin Muhabiri Ahmet Şerif Beyin Notlarında Osmanlı Hapishaneleri.” Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun. Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010. Gökcen, Ahmet. Tanzimat Devri Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri. İstanbul: Kendi Yayınevi, 1989. Gölcüklü, Feyyaz. Türk Ceza Sistemi (Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar). Ankara: Sevinç Matbaası, 1966. Gönen, Yasemin Saner. “Osmanlı İmparatorluğunda Hapishaneleri İyileştirme Girişimi 1917 Yılı.” Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun. Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010. Gülşen, Recep. “Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazında Çağdaş Tutum.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1993. Günay, H. Mehmet. “İslam Hukuk Doktrininde Hapis Müessesesi ve Mahpuslara Yapılacak Muamele.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2000): 35-62. Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. I-II. Çev. Salih Tuğ. Ankara: İmaj Yayınevi, 2003. Hülagu, Metin. İslam Hukukunda Hapis Cezası. Kayseri: Rey Yayıncılık, 1996. http://www.cte.adalet.gov.tr. Işık, Harun ve Abdullah Demir, Ceza İnfaz Kurumları Din Hizmetleri Rehberi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012. İbn Âbidîn, Muhammed Emin Alauddin. Reddu’l-Muhtar. I-XIV. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2003. İbn Ferhûn, Burhânüddin İbrahim b. Ali b. Ebi’l-Kasım b. Muhammed. Tabsiratü’l-hükkâm fi usuli’l-akdiyye ve menâhicü’l-ahkâm. I-II. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-'ilmiyye, 2007. İbn Hacer el-Askalânî. el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe. Beyrut: Darul-Ceyl, t.y. İbn Hacer el-Askalânî. Fethu’l- Bârî. I-XIII. Beyrut: Darüsselam, 1379. İbn Hişâm, Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. Beyrut: Darü'n-Nefais, 1411. İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ İmâdüddin İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. I-XXI. Kahire: 1997. İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa‘d ez-Zührî. et-Tabakatü’l-kübrâ. I-VIII. Beyrut: Darus-Sadr, t.y. İçel, Kayıhan vd. Yaptırım Teorisi. İstanbul: Beta Yayınları, 1993. Kettânî, Muhammed el-Haseni el-İdrisi. et-Terâtîbü'l-İdâriyye. I-II. Beyrut: Dar’ül-Erkam, t.y. Kortantamer, Samira. Memlûklerde Hapishaneler. Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun. Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010. Krohne, Karl. Lehrbuch Der Gefängniskunde Unter Berücktichtigung Der Kriminalstatistik Und Kriminalpolitik. Stuttgart: Harvard University, 1889. Kurt, Mehmet. “Türkiye’de Ceza İnfaz Kurumlarının Sorunları.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006. Menekşe, Ömer. “XVII ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Hırsızlık Suçu ve Cezası.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1998. Mete, Teoman. İnfaz Hukuku. Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları, 1987. Nursal, Necati. Uluslararası Cezaevi Standartları. Ankara: Adalet Bakanlığı, 2006. Orat, Jülide A. ve Fadimane Çelik. “Diyarbakır Vilayeti Hapishaneleri.” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2011): 73-95. Önkal, Ahmet ve Nebi Bozkurt. “Cami.” TDV İslam Ansiklopedisi, VII, 46-92. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993. Önder, Ayhan. Ceza Hukuku Dersleri. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992. Özdemir, Şuayip. “İslam’ın İlk Dönemlerinde Hapishanelerin Doğuşu Kurumsallaşması ve İşlevleri.” Tabula Rasa-Felsefe Teoloji, 3 (2001): 97-107. Özkul, Ali Efdal. “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kıbrısta Kalebentler ve Cezirebentler. Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun. Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010. Parlatır, İsmail, Nevzat Gözaydın ve Hamza Zülfikar. Türkçe Sözlük. I-II. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1998. Rahbi, Abdulaziz B. Muhammed el-Hanefi. Fıkhu'l-Mulûk ve Miftahu'r-Ritâc el-Mursad alâ Hızâneti Kitâbi'l-Harâc. I-II. Bağdad: Matbaatü'l-İrşad, 1973. Riemschneider, Kapsar. Eski Anadolu'da Hapishane ve Ceza. Çev. Turgut Yiğit. Tarih Araştırmaları Dergisi, 26 (1990-1991): 341-351. Sadrüşşehîd, Ömer b. Abdilazîz b. Mâze el-Buhârî. Şerhu Edebi’l-kâdî. I-IV. Bağdat: Matbaatül-İrşad, 1977. Savcı, İlkay. “Cezaevi İş Yurtları.” Ed. Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun. Hapishane Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010. Saygılı, Abdurrahman. “Mikro-İktidarın Bir Fiziği Hapishane.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LIII, 2 (2004): 177-196. Serahsî, Şemsü’l-Eimme Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. I-XXX. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2001. Sıcak, Ahmet Sait. “Kur'ân Tefsirinde Öznellik.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013. Şen, Ömer. Osmanlıda Mahkûm Olmak. İstanbul: Kapı Yayınları, 2007. Şevkânî, Muhammed b. Ali. Neylü’l-evtâr. I-VIII. Kahire: el-Matbatü’l-Munir, 1993. Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân. I-XXIV. Riyad: Müessesetü'r-Risale, 2000. Temel, Mehmet. “XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı Hapishaneleri.” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 26 (2009): 109-135. Yakut el-Hamevi. Mu’cemu’l-Buldan. I-V. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, t.y. Yıldız, Gültekin. Mapusâne. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2012. Koçu, Reşad Ekrem. “Baba Cafer Zindanı.” Hayat Tarih Mecmuası, 6 (1974): 10-13. Yılmaz, Metin. “İslâm Tarihinin İlk Üç Asrında Hapishanelere ve Mahkûmların Durumlarına İnsan Hakları Bağlamında Genel Bir Bakış.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12-13 (2001): 539-581.