TÜRKİYE’DE KANONİK ROMAN: YABAN VE BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE İSİMLİ ESERLERDE KÖYLÜ SORUNU
Bu makale kanonik romanda köylü temasına odaklanmakta olup Türkiye bağlamında bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Makale bu minvalde Kemalist/Ulusalcı kanonik roman ile Marksist kanonik roman anlatılarını “Yaban” ve “Bereketli Topraklar Üzerinde” eserleri aracılığıyla incelemektedir. Her iki eser de yayımlandıkları tarihler itibarıyla Türk siyasal hayatındaki önemli dönemlerin ürünleridirler. “Yaban” (1932), Cumhuriyetin ideolojik muhtevasının şekillendiği yılların ürünüyken “Bereketli Topraklar Üzerinde” (1954), çok partili hayata geçişin kültürel alanda da bir çeşitlenmeyi beraberinde getirdiği yılların ürünüdür. Bu eserler, yayımlandıkları dönemler ve sundukları anlatılar dikkate alındığında, Türkiye bağlamında edebiyat-siyaset ilişkisinin roman türündeki özgün örneklerini teşkil ederler. Bu nedenle ilgili eserlerden “Yaban”, Kemalist/Ulusalcı roman kanonunu temsilen seçilmiştir. Öte yandan “Bereketli Topraklar Üzerinde” isimli roman ise Marksist roman kanonuna örnek olarak seçilmiştir. Köylü temasının işlendiği bu iki romanda, Türk köylüsü üzerine iki farklı ideolojik görüşün bakışı yansıtılmaktadır. Bu bakış açılarından birisinde ulusal bilincin geliştirilmesi gerekliliğine dikkat çekilirken diğerinde sınıf bilincinin yokluğu üzerinden bir anlatı sunulmaktadır. Çalışma nihai olarak her iki anlatıda da köylünün dönüştürülmesi gereken bir özne olarak konumlandırıldığına dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Marksist Roman, Kemalist/Ulusalcı Roman, Köylü Üzerine Görüşler, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Orhan Kemal.
CANONIC NOVEL IN TURKEY: THE PEASANT PROBLEM IN THE TITLED WORKS ON “YABAN” AND “BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE”
This article focuses on the peasant theme in the canon of the novel. It aims to evaluate it in the context of Turkey. In this way, the article examines the Kemalist/Nationalist canon of the novel and the Marxist canon of the novel through the works “Yaban” and “Bereketli Topraklar Üzerinde”. Both works are the products of important periods in Turkish political life as of their publication dates. While “Yaban” (1932) was the product of the years when the ideological content of the republic was shaped, “Bereketli Topraklar Üzerinde” (1954) was the product of the years when the transition to multiparty life brought about diversification in the cultural field. Considering the periods in which they were published and the narratives they presented, these works constitute original examples of the literature-politics relationship in the Turkish context. For this reason, one of the related works, “Yaban” was chosen to represent the Kemalist/Nationalist canon of the novel. On the other hand, the novel named “Bereketli Topraklar Üzerinde” was chosen as an example of the Marxist canon of the novel. In these two novels, in which the peasant theme is handled, two different ideological views on the Turkish peasant are reflected. While one of these perspectives drawn attention to the need to develop national consciousness, the other presented a narrative through the absence of class consciousness. The study ultimately aims to draw attention to the fact that the villager is positioned as a subject that needs to be transformed in both narratives.
Keywords:
Marxist Novel, Kemalist/Nationalist Novel, Perspectives on the Peasant, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Orhan Kemal.,
___
- Althusser, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul: Metis Yayınları.
- Berkes, N. (2019). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bilgin, O. (2017). “Bereketli Topraklar Üzerinde İşçi Sınıfının Oluşum Sorunları ve Orhan Kemal”. 3. Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.17.05.686.
- Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Connolly, W. E. (2004). The Ethos of Pluralization. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Çıkla, S. (2007). “Türk Edebiyatında Kanon ve İnkılâp Kanonu”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 4 (13-14): 25-46.
- Çiftçi, A. (2020). “Türkiye’de Çok Partili Siyasal Hayatın Yerleşmesinde ‘12 Temmuz Beyannamesi’nin Yeri”. İktisadi ve İdari Bilimler: Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler. (2): 1-23.
- Demirci, F. (2006). “Kadro Hareketi ve Kadrocular”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (15): 35-54.
- Eagleton, T. (2009). Eleştiri ve İdeoloji: Marksist Edebiyat Teorisi Üzerine Bir Çalışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Heywood, A. (2014). Siyaset. Ankara: Adres Yayınları.
- Heywood, A. (2020). Siyaset. Ankara: Felix Kitap.
- Karaosmanoğlu, Y. K. (1990). Yaban. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karpat, K. H. (1960). “Social Themes in Contemporary Turkish Literature: Part I”. Middle East Journal. 14 (1): 29-44.
- Karpat, K. H. (2019a). “Çağdaş Türk Edebiyatı”. Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum içinde. 145-68. İstanbul: Timaş yayınları.
- Karpat, K. H. (2019b). “Türk Sosyal Edebiyatının Gelişimi”. Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum içinde. 169-204. İstanbul: Timaş yayınları.
- Kemal, O. (1980). Bereketli Topraklar Üzerinde. İstanbul: Cem Yayınevi.
- Kili, S. (1980). “Kemalism in Contemporary Turkey”. International Political Science Review / Revue internationale de science politique. 1 (3): 381-404.
- Lewis, B. (2018). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Arkadaş Yayınları.
- Lukács, G. (2003). Roman Kuramı. İstanbul: Metis Yayınları.
- Metinsoy, Murat. 2006. “Gündelik Yaşam’da Sınıf Mücadelesi ve Direniş: Türkiye’de İkinci Dünya Savaşı Sonrası Sosyal Politika Alanındaki Gelişmelerde İşçi Sınıfı’nın Rolü”. İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar: Prof. Dr. Kemâli Saybaşılı’ya Armağan içinde. Editörler: B. Ülman ve İ. Akça, 67-106. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Moran, B. (2001). Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış 2: Sabahattin Ali’den Yusuf Atılgan’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Narlı, M. (2013). “Romanlar ve Taşralar: Türk Romanında Taşra Algıları Üzerine Bir Değerlendirme”. Bilig. (64): 285-316.
- Nas, A. (2008). “Kadro ve Kadrocular: Marksizmden Kemaliz-me”. Birikim. Geliş tarihi 08 Eylül 2022 (https://birikimdergisi.com/guncel/237/kadro-ve-kadrocular-marksizmden-kemalizme).
- Öğütçü, I. (2021). “‘Bereketli Topraklar Üzerinde’nin yazı yolculuğu...Işık Öğütçü’nün yazısı...”. Cumhuriyet. Geliş tarihi 05 Ekim 2022 (https://www.cumhuriyet.com.tr/kitap/bereketli-topraklar-uzerindenin-yazi-yolculugu-isik-ogutcunun-yazisi-1884039).
- Özkazanç, A. (2020). “Devletin Örgütlenmesi”. Siyaset: Kavram-lar, Kurumlar, Süreçler içinde. Editör: Y. Taşkın, 139-170. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sunar, L. (2004). “Kadro Dergisi/Hareketi ve Etkileri: Türk Devlet İdeolojisi ve Sol Kemalizmin Oluşumu Bağlamında Bir Analiz”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. (3): 511-526.
- Ünser, H. İ. (2021). “Toplumcu Gerçekçi Türk Romanında Komünist Propaganda (1950-1960)”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. 13 (25): 117-142
- ISSN: 2667-4459
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Haluk KAYICI
Sayıdaki Diğer Makaleler
XIX. YÜZYILDA DOĞU AVRUPA’NIN BESARABYA BÖLGESİNDE GAGAUZ TÜRKLERİ
KARADAĞ’DA ULUS-DEVLET İNŞASI: ETNOGRAFİ, KÜLTÜR VE SEMBOLLER ÜZERİNDEN YORUMLAMA
Ali ASKER, Neslihan KİBAR ÖNDER
DERGÂH MECMUASI’NDA ROMANTİZMİN İZDÜŞÜMÜ: YAHYA KEMAL’İN MUSÂHABELERİ (1921-1923)
MİLLİYETÇİ BİR SİYASİ YAYIN ORGANI OLARAK DEVLET GAZETESİ: SÖYLEMLER VE AKTÖRLER (1969-1978)
TÜRKİYE’DE KANONİK ROMAN: YABAN VE BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE İSİMLİ ESERLERDE KÖYLÜ SORUNU