Sembolik Etkileşim Bağlamında Müzik: Barış Manço Örneği

Sembolik Etkileşimciliğe göre, bireylerin nesnelere yüklediği anlam, diğer bireylerle yaşadığı toplumsal etkileşim sonucunda şekillenmektedir. Bunlar gündelik hayattaki eylemlerden olan; sosyal medya paylaşımları, dinlediğimiz müzikler, giydiğimiz kıyafetler, saçımızın rengi ve şekli ya da yediğimiz yemeğe kadar bireysel olarak belirlediğimiz pek çok davranış ve tercih biçimi olarak karşımıza çıkar. Bireyler de bu dinamikler sayesinde birbirleriyle iletişim kurarlar. Bireylerin birbirleriyle iletişime geçtikleri ve etkileşim sağladıkları en etkili araçlardan biri de müzik ve müziğin dilidir. Yapılan pek çok çalışmada da işaret edildiği üzere müzik sadece eğlence aracı olmaktan çıkmış, başta bilim, sanat ve eğitim olmak üzere pek çok alanda önemli görevler üstlenmiştir. Bireylerin oluşturduğu kültürün en önemli unsurlarından biri olan müzik, toplumsal etkileşimlerin sonucunda ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Hatta kimi zaman toplumsal gelişmelere öncülük etmiş kimi zaman da yaşanan toplumsal olaylardan etkilenerek kendine bir yol çizmiştir. Müzik sayesinde toplumda; aşk, saygı, yardımseverlik gibi pek çok değer, sözlü olarak dile getirilmekte ve paylaşılmaktadır. İçinde bulunduğu toplumun kültürel özellikleriyle şekillenen müzik, farklı dönemlerde farklı türden eserler ile bireylerin yaşantılarına önemli vurgular yapmakta ve toplumsal yaşamın adeta aynası olmaktadır. Bu yönüyle müzik, bireylerin kendisini ifade etmek üzere kullandığı önemli sosyal araçlardan biri olarak, sosyal kimliklerin yansıdığı sosyolojik betimleme alanına dönüşmektedir. “Modern Ozan” olarak nitelendirilen Barış Manço’nun yorumladığı pek çok eseri bulunmaktadır. Bu çalışmada, farklı değerleri ve anlatım biçimini yansıttığı düşünülen Manço’ya ait üç eserin sözleri üzerinden Sembolik Etkileşime dayalı bir analiz yapılmıştır. Barış Manço, “Barış” ismi ile sanki doğumuyla bile adeta bir sembol olmuştur. Manço, müzisyen ve kültür aktarıcısı kimliğini on iki kez dolaştığı dünyadan topladığı verilerle ve her şarkısında ders niteliğinde verdiği mesajlarla günümüze kadar taşımıştır. Birçok eserini, toplumcu bir bakış açısıyla atasözü, deyim ve halk deyişlerinden beslenerek ürettiği gözlenmiştir. Barış Manço’nun şarkı sözlerinde özellikle; saygı, sevgi, duyarlılık, kanaatkâr olma, paylaşmanın önemi, vefalı olma, görgülü olma, insana değer verme, sabır, aile birliğinin önemi, bağımsızlığın birey ve toplum üzerindeki etkisi ve önemi, barışsever olma, dostluk, merhamet, affedici olma, cömertlik, çalışkanlık, dürüstlük, hoşgörü, iyi niyetli olma, misafirperverlik, sadelik gibi pek çok değer tespit edilmiştir. Kısacası şarkılarında aslında herkesin bilip de söyleyemediğini farklı semboller aracılığıyla, akıcı ve yalın bir Türkçe kullanarak müzik yoluyla mesaj olarak aktarmıştır. Kolay anlaşılırlığı sayesinde etki gücünü yükselten eserleriyle hemen her yaş grubuna hitap etmiştir. Böylece toplumsal bütünlüğün oluşmasına önemli katkılar sağlamıştır. Barış Manço şarkılarında, Orta Asya’dan günümüze uzanan birçok değeri ustaca kullanarak geçmiş ile gelecek arasında köprü vazifesi görmüştür. Barış Manço sadece ulusal değil uluslararası olarak da önemli bir sanat ve kültür elçisi olarak saygı ve minnetle anılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sembolik etkileşim, müzik, Barış Manço, kültür, sanat

Music in the Context of Symbolic Interactionism: The Case of Barış Manço

According to Symbolic Interactionism, the meaning that individuals attribute to objects is shaped as a result of social interaction with other individuals. These appear as many forms of behavior and preferences that we individually determine, from the actions of daily life to social media sharing, the music we listen to, the clothes we wear, the color and shape of our hair or the food we eat. Individuals also communicate with each other through these dynamics. Music and its language are also one of the most effective means by which individuals can interact with each other. As pointed out in many studies, music is no longer a means of entertainment; it has undertaken important tasks in many fields, especially in science, art and education. Music, one of the most important elements of the culture created by individuals, has emerged and developed as a result of social interactions. It sometimes pioneered social developments and drew a path for itself by being influenced by social events. Thanks to music, many values such as love, respect and benevolence are verbally expressed and shared in society. Music, shaped by the cultural characteristics of the society, em-phasizes the lives of individuals with different kinds of works in different periods and becomes a mirror of social life. In this respect, music, as one of the important social tools that individuals use to express them-selves, turns into a sociological description area where social identities are reflected. Described as the "Modern Poet", Barış Manço has many works. In this study, an analysis based on Symbolic Interaction has been made over the words of three works of Manço, which are thought to reflect different values and expression styles. Barış Manço was given the name “Peace”, he became a symbol even with his birth. Manço carried his identity as a musician and cultural transmitter to the present day with the data he collect-ed from the world he travelled to twelve times and the messages he gave as a lecture in each of his songs. It has been observed that he produced many of his works with a socialist point of view, based on proverbs, idioms and folk sayings. Many values such as respect, love, sensitivity, being contented, the importance of sharing, being loyal, being polite, valuing people, patience, the importance of family unity, the effect and importance of independence on the individual and society, being peace-loving, friendship, compassion, forgiveness, generosity, hard work, honesty, tolerance, benevolence, hospitality and simplicity have been identified in Barış Manço's lyrics. In short, in his songs, he conveyed what everyone knows but cannot say, through different symbols, using fluent and plain Turkish. He appealed to almost all age groups with his works that increase the power of influence thanks to their easy understanding. Thus, it has made important contributions to the formation of social cohesion. Barış Manço has acted as a bridge between the past and the future by skillfully using many values from Central Asia to the present in his songs. Barış Manço is remembered with respect and gratitude as an important art and culture ambassador internationally.

Keywords:

Symbolic Interactionism, music, Barış Manço, culture, art,

PDF

___

Aktulum, Kubilay. Müzik ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
Alişar, Fahrettin. “Bayramlar ve İçel’de Dini Bayram Gelenekleri”. Millî Folklor, 1992. (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
Artun, Erman. “Çukurova Halk Kültüründe Törenler, Bayramlar, Şenlikler”. III. Uluslararası Türk Kültür Kurultayı, Fethiye-Muğla. 2011.
Çağlar, Birsel. “Türk Mitolojisinde Dört Unsur ve Simgeler Üzerine Bir İnceleme”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kocaeli Üniversitesi, 2008.
Çelikelden, Günay. “Teşbihe Felsefî Bir Bakış”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, “Prof. Dr. İbrahim Kavaz Özel Sayısı”. 4/24 (2016): 277-297.
Demirel, Şener. “Sembol, Sembolik Dil ve Bu Bağlamda Mesnevi’nin İlk 18 Beytindeki Sembolik Unsurlar”. Turkish Studies, VII/3 (2012), 915-947.
Düzgün, Dilaver. “Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu”. Millî Folk-lor, 21(84). 2009.
Erdoğan, Göktürk. “Orta Asya’dan Anadolu’ya Uzanan Bir Köprü: Barış Manço ve Türk Kültür Tarihi”. I. Uluslararası Develi-Âşık Seyrani ve Türk Kültürü Kongresi, Kayseri/Develi, 2018.
Filiz, Mustafa. “Barış Manço Şarkılarında Metinlerarasılık”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çağ Üniversitesi, Mersin, 2019.
Günay, Umay. Cumhuriyet Terkibi ve Barış Manço, Millî Folklor. 13 (2-3). 1992. (Erişim Tarihi: 31.10.2022).
Güngör, Erol. Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2003.
Koca, S. Kürşad. “Genel Hatları ile Kültür ve Sembol İlişkisi”. 2010.
Leslie White’den aktaran Güvenç, B. İnsan ve Kültür. İstanbul, Remzi Kitabevi, 2003.
Millî Folklor. “Barış Manço’ya Doktor Unvanı Verildi”. Millî Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, s. 13, 1992.
Özkarabekir, Cengiz. (Yönetmen). “Barış Manço Belgeseli - Hayatım Roman”. TRT. 2011. (Erişim Tarihi: 13.06.2022).
Platon (Eflatun). “Devlet”. (çev. Sabahattin Eyuboğlu, M. Ali Cimcoz), 8. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004.
Polama, Margaret. “Çağdaş Sosyoloji Kuramları”. Gündoğan Yayınları, 1993.
Ritzer, George. Modern Sosyoloji Kuramları (çev. H. Hülür). Ankara: De ki Basım Yayım Ltd. Şti., 2012.
Sarpkaya, Seçkin. “Türk Dünyası Efsanelerinde Ayı Tasavvurunun Değişim ve Dönüşümü”. Millî Folk-lor, 26 (2014), 149-161.
Şahin, Tamer. Hâlâ Yazıp Çizecek Birkaç Satırım Kaldı. İstanbul: Truva Yayınları, 2005.
Şenol, Dolunay. Sembolik Etkileşim. 2. Baskı. Ankara: Net Kitaplık Yayıncılık, 2021.
Tatar, Mustafa. “Aziz Nesin’in “Bizim Hemşeri” İsimli Hikâyesinin Sembolik Etkileşim Kuramı Açısından Değerlendirilmesi”. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi. 15/11 (2018), 1419-1433. (Erişim Tarihi: 12.06.2022).
Tunca, Hulûsi. Barış Manço: Uzun Saçlı Dev Adam. İstanbul: Epsilon Yayıncılık, 2005.
Wallace, R.A. ve Wolf, A. Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Geliştirilmesi. (çev. Mehmet Rami Ayas, Leyla Elburuz). Ankara: Doğu Batı Yayınları. 2012.
Yangın, Birgül. Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço. Ankara: Akçağ Yayınları. 2002.
Yıldırım, Ali. ve Şimşek, Hasan. Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Sistem Yayıncılık, 2011.
Yüksel, Gülşah. “Kastamonu’da Dini Bayramları Kutlama Gelenekleri ve Bu Geleneklerin İnsan İlişkileri-ne Etkisi”. Akademı̇k Bakış Dergı̇sı̇, 26 (2011), 1-26.
İnternet Erişim Linkleri
Erişim 1: Ali Yazar, Veli Bozar: (Erişim Tarihi: 21.02.2023)
Erişim 2: Ayı: (Erişim Tarihi: 21.02.2023)
Erişim 3: Bugün Bayram: (Erişim Tarihi: 21.02.2023)