Papa III. Aleksandr’ın II. Kılıç Arslan’a Gönderdiği Mektup ve Sultan’ın Hristiyanlığı Kabulü Meselesi: Mit mi Gerçek mi?

Haçlı seferleri ve sonrasında ortaya çıkan siyasi ortam içerisinde İslamdan Hıristiyanlığa veya Hıristiyanlıktan İslama geçen kimselerle ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Dinî doğruları bir kenara itecek olursak bu durum, iki toplum içerisinde “düşman” olarak görülen kültür ve medeniyete farklı bir perspektiften yaklaşıldığı yeni bir döneme işaret eder. Bu dönemin bir aktörü de II. Kılıç Arslan idi. Papalık makamından Türkiye Selçuklu Sultanı’na gönderilen Instructio Fidei Catholicae (Katolik inancın öğretisi) başlıklı Latince mektupta geçen ifadeler, II. Kılıç Arslan’ın Papalığa Hıristiyanlığı kabul etmek istediğine yönelik bir mektubu gönderdiğine işaret eder. Bununla birlikte Papalığın II. Kılıç Arslan’a gönderdiği cevap mektubunun aktarıldığı eserlerin hiçbirisinde II. Kılıç Arslan’ın metnine yer verilmez. Hatta bunun bir izini bile takip edebilmek mümkün değildir. Her ne kadar bazı eserlerde II. Kılıç Arslan’ın Hıristiyanlığı kabul ettiğine ilişkin pek çok yorum ve değerlendirme yapılmışsa da, bunların hemen hemen tamamının Papalık mektubundaki ifadelerin gölgesinde şekillendiği anlaşılmaktadır. Buna karşın II. Kılıç Arslan’ın Alman İmparatoru Frederik Barbarossa ile münasebetlerinde de Hıristiyanlığı kabul etme meselesinin dile getirilmesi ilgi çekicidir. Papalık ile ilişkilerden bağımsız bir şekilde gelişen bu temasta ortak bir temanın bulunması, Papalığa gönderilen mektubun gerçek olup olmadığı sorununu daha da derinleştirmektedir. Bu çalışmamızda, daha önce üzerinde yeterli seviyede durulmamış bu vesika ele alınacak ve II. Kılıç Arslan’ın Papalık ile münasebet kurup kurmadığı veya bu münasebetin onun Hıristiyanlığı kabul etmek niyeti üzerinde şekillenip şekillenmediği sorgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

II. Kılıç Arslan, Papalık, III. Aleksandr

The Letter of Pope Alexander III to Kilij Arslan II and the Issue of Sultan’s Conversion to Christianity: a Myth or Truth?

There have been a number of studies about people changing their religion both from Islam to Christianity and from Christianity to Islam in the political environment that appeared during the Crusades and the following period. Regardless of religious truths, this condition indicates a new period in which culture and civilazation seen as "enemy" and thus approached from a different perspective by the two communities. Kilij Arslan II was one of the most important figure of that period. The statements in the Latin letter named Instructio Fidei Catholicae (Doktrine of Catholic Faith) which was sent to Sultan Kilij Arslan II by Papacy indicates that the Sultan wanted to accept Christianity as his religion by sending a letter to Papacy even before. In spite of existence of this answering letter sent by Papacy to Kilij Arslan II, there is no any mention of the Kilij Arslan II’ text regarding Papacy’s letters. In fact, it is impossible the fallow it’s trace. Although there has been many comments and evaluations regarding Sultan Kilij Arslan’s adoption of Christianity, it seems that, almost all of these comments and evaluations have been shaped under the shadow of the statements in the Papacies letter. Nevertheless, it is still interesting that the issue related to Kilij Arslan II’s adoption of Christianity is mentioned in the context of his relations with the German Empreror Frederik Barborossa. The existence of a common theme in this relationship, developed independent of Papacy, between the Sultan and Frederik makes the issue more complicated in terms of whether Kilij Arslan II sent the letter to Papacy or not. In this study, the document in question which has not been focused on sufficiently will be handled and, in this context, whether Kilij Arslan II had a relation with Papacy or not will be discussed. And, if he had such a relationship with Papacy, the impact of this relationship on his intention to accept Christianity will also be questioned.

Keywords:

Kilij Aslan II Papacy, Alexander III, Conversion,

PDF

___

“Alexander III Vita, A Bosone cardinali conscripta”, Pontificum Romanorum qui Fuerunt inde ab Exeunte Saeculo IX usque ad finem saeculi XIII Vitae ab Aequalibus Conscriptae, edidit I.M. Watterich, Tom II (Lipsiae: 1862), 377-451.
Caesaris S.R.E. Card. Baronii, Annales Ecclesiastici, Tomus Nonusdecimus, ed. Theiner (Parisiis: Ex Typis Consociationis Sancti Pauli 1880).“Chronica Regia Coloniensis”, Scriptores Rerum Germanicarum in Usum Scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis Recusa, Vol. XVIII, Recensuit G. Waitz (Hannoverae: 1880).
Chronique de Michel le Syrien Patriarche Jacobite D’Antioche, (1166–1199), par J.-B. Chabot, Tome III (Paris: 1905).
Die Schriften Des Kölner Domscholasters, Spateren Bischofs von Paderborn und Kardinal Bischofs von S. Sabina Oliverus, Herausgeben von Dr. Hoogeveg, (Tubingen: 1894).
Gregory Ebu’l-Farac, Abu’l-Farac Tarihi, C.II, Süryanice’den İngilizce’ye Çeviren E.A. Wallis Budge, Türkçe’ye Çeviren Ö.R. Doğrul (Ankara: TTK yay. 1999).
Helmoldi Presbyteri, “Chronica Slavorum”, Monumenta Germaniae Historica, Scriptorum, Tomus XXI, ed. G.H. Pertz (Hannoverae: 1869).
Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), yayına hazırlayan I. Demirkent (Ankara: TTK yay. 2001).
Matthaei Parisiensis, Chronica Maiora, edited by H.R. Luard, Vol.II (London: Kraus Reprint Ltd. 1964).
Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. F. Işıltan (Ankara: TTK yay. 1995).
“Ottonis de Sancto Blasio Chronica”, Scriptores Rerum Germanicarum in Usum Scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis Recusa, Vol. XLVII, edidit A. Hofmeister (Hannoverae et Lipsiae: 1912).
Patrologiae Cursus Completus, accurante J.P. Migne, Tomus CCVII (Parisina: 1855).
Petri Blesensis Opera Omnia, Vol. II, edidit I.A. Giles (Oxonii: 1847), (ad finem) XXI-XXXII.
Roberto Bellarmino, Operum, Tomus Septimus (Venetiis: 1738).
Roger of Wendover’s Flowers of History, translated from Latin by J.A. Giles, Vol.I (London: 1849).
Turgenev, A.J., Historica Russiae Monimenta, Tomus I (Petropoli: 1841).
Urfalı Mateos Vekayinâmesi (952–1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136–1162), çev. Y.D. Andreasyan (Ankara: TTK yay. 1987).
Cohn, E.S., “The Manuscript Evidence for the Letters of Peter of Blois”, The English Historical Review, 41/161, 1926: 43-60.
Doran, J., “’At last we reached the port of salvation’ The Roman Contest of the Schism of 1159”, Pope Alexander III (1159–1181) the Art of Survival, eds. P.D. Clarke and A.J. Duggan, (Burlington: Ashgate Publishing 2012): 51-98.
Duggan, A.J., “Alexander ille meus: The Papacy of Alexander III”, Pope Alexander III (1159–1181) the Art of Survival, eds. P.D. Clarke and A.J. Duggan, (Burlington: Ashgate Publishing 2012): 13-49.
Fonnesberg-Schmidt, I., The Popes and the Baltic Crusades 1147–1254 (Leiden: Brill Publishing 2007).
Goguel, M., “Les Nicolaites”, Revue de l’histoire des religions, 115/1937: 5-36.
Gottschalk, H.L., “Die Friedensangebote al-Kamils von Egypten an die Kreuzfahrer”, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 51/1948-1952: 64-82.
Harnack, A. von, “The Sect of the Nicolaitans and Nicolaus, the Deacon in Jerusalem”, The Journal of Religion, 3/4, 1923. 413-422.
Harris J. and Tolstoy, D., “Alexander III and Byzantium”, Pope Alexander III (1159–1181) the Art of Survival, eds. P.D. Clarke and A.J. Duggan, (Burlington: Ashgate Publishing 2012): 301-313.
Hei, J. D., Pope Alexander III and the East, Doktora Tezi (New York: New York University 1969).
Jackson, P., “The Letter of Prester John”, Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History, Vol. IV, eds. D. Thomas and A. Mallett (Leiden: Brill Publishing 2012) 118-123.
Johrendt, J., “The Empire and the Schism”, Pope Alexander III (1159–1181) the Art of Survival, eds. P.D. Clarke and A.J. Duggan, (Burlington: Ashgate Publishing 2012): 99-126.
Joranson, E., “The Palestine Pilgrimage of Henry the Lion”, Medieval and Historiographical Essays in Honor of James Westfall Thompson, Eds. J.L. Cate and E.N. Anderson (Chicago-Illionis: University of Chicago Press 1938): 146-225.
Kedar, B.Z., Crusade and Mission European Approaches Toward the Muslims, (Princeton: Princeton University Press 1988).
Manitius, M. Geschichte der Lateinischen Literatur des Mittelalters, Dritter Band, Verlag C.H. Beck (München: 2005).
Mayorov, A., “Pis’mo Rimskogo Papı İnnokentiya IV Zolotoordınskomu Udel’nomu Pravitelyu Sartaku”, Gasırlar Abazı/Eho Vekov, 1/2, 2012. (Makale internet ortamında yayınlandığından sayfa numaraları belirtilmemiştir. Bk.http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2012_1_2/02/03/. Erişim tarihi 18.03.2016.)
Özcan, A.T., “Lübeckli Arnold’un Chronica Slavorum Adlı Eserinde Arslan Heinrich’in II. Kılıç Arslan’ı Ziyareti (1173) Bahsi ve Kayıtlarının Bazı Sorunları Üzerine”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 1/ 2016: 191-216.
Özcan, A.T., “Sartak Han”, Tarihin ve Tarihçinin İzinden Kazım Yaşar Kopraman Armağanı, ed. Ç. Altan (Ankara: TKAE yay. 2014): 172-190.
Petkov, K., “England and the Balkan Slavs 1354–1583: An Outline of a Late-Medieval and Renaissance Image”, The Slavonic and East European Review, 75/1, 1997: 86-117.
Tate, J.C., “The Third Lateran Council and the Ius Patronatus in England”, Procedeedings of the Thirteenth International Congress of Medieval Canon Law, eds. P Erdö and Sz. Anzelm Szuromi (Vaticano: Bibliotheca Apostolica Vaticana 2010), 589-600.
Tessera, M.R., “Alessandro III e l’Enigma della Instructio Fidei al Sultano di Iconio”, Fedi a confranto: Ebrei, Christiani e musulmani fra X e XIII secolo, ed. S. Ensini, (Florance: 2006), s.177-192.
Turan, O., Selçuklular Zamanında Türkiye (İstanbul: Ötüken yay. 2011).
Uyumaz, E., “Türkiye Selçuklu Devlet Eyyubi Münasebetleri” Türkler, C.V, ed. H.C. Güzel vd. (Ankara: Yeni Türkiye yay. 2002): 86-96.
Zarncke, F., Der Priester Johannes (Leipzig: 1879).