ÇOKKÜLTÜRLÜ EĞiTiM PERSPEKTiFiNDEN KOSOVA'DA SOSYAL BiLGiLERiN YAPILANDIRILMASI

Çağımız dünyasında meydana gelen değişme ve gelişmeler insanların birbirini daha yakından tanıması ve iletişim kurmasını sağlamıştır. Aynı sınırlar içerisinde yaşayan kültürler ve farklı coğrafyalarda yaşayan kültürler birbirlerinin kültürlerini tanıma fırsatı bulmuşlardır. Tüm bunlar çokkültürlülük kavramının ortaya çıkmasına veya günümüzde giderek ivme kazanmasına neden olmuştur. Tekkültürlülüğün aksine çokkültürlülüğün daha büyük öneme sahip olması demek, farklı kültürlere saygı duymak, onlara karşı hoşgörülü olmak, aynı sınırlar içerisinde barışçıl koşullar içinde yaşamayı daha iyi bilmek demektir. Çokkültürlü toplumlarda yaşayan bireylerin günümüz dünyasına uyum sağlayabilmek veya aktif rol alabilmek için tekkültürlü toplumda yaşayan bireylerden daha avantajlı olduğunu söylemek mümkündür. Günümüzde aranılan “etkin veya etkili vatandaş” modelini yetiştirmek için en önemli veya ilk adımın eğitimden geçtiği açıktır. Toplumda aktif rol üstlenen veya etkin bir vatandaş yetiştirmeye en uygun ders konuları da muhakkak ki sosyal bilgiler ders konuları içerisinde yer almaktadır. Sosyal bilgiler ders konularıyla yakın ve uzak çevrenin sorunları ders ortamına getirilerek işlenir. Bireylere, daha çocukluk çağından sosyal sorunlara karşı duyarlı olma, sorunlara çözüm üretebilme, karar verebilme ve en uygun çözümü uygulamaya koyabilme öğretilir. Böylece bireyler, farklı düşünme biçimleri ve becerilerini kullanarak ulusal, yerel ve dünya sorunlarına karşı duyarlı olabilme yeteneği kazanmış olurlar. Çokkültürlü bir toplum olma özelliğine sahip olan Kosovada da “etkin veya aktif vatandaş” olabilme özelliği günümüzde aranılan bir vasıf olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu vasıfın sağlanmasında en önemli ve birincil rolü çokkültürlü eğitim üstlenmiştir. Çokkültürlü eğitimle bütün topluluklar kendi dillerinde eğitim görme, kendi kültürlerini ve değerlerini tanıma fırsatı bulmuşlardır. Fakat dünya sahnesinde aktif rol alabilmek için bir adım daha öteye gitmek gerektiği açıktır. Bunun için Kosova’daki çokkültürlü eğitim sistemine sosyal bilgiler programının getirilmesi gerekliliğini vurgulamak yerinde olacaktır. Sosyal bilgiler eğitimiyle Kosova toplumunu oluşturan bütün topluluklar öncelikle kendi toplumlarındaki dil, din, değer ve inançlar hakkında bilgi sahibi olacak ve onlara karşı olumlu tutum sağlayabilecek; sonra da dünyadaki evrensel değerleri öğrenmeye ve onlara karşı tutum geliştirmeye açık olacaklardır. Farklı kültürler ve değerler hakkında eğitim almış olan ve bu konularla donatılmış olan bireyler küresel toplumda etkin veya aktif vatandaşlar olarak kendilerine yer edinebileceklerdir. Kendi toplumundaki toplulukları kabul etmemek veya toplumu oluşturan kültürleri bastırmaya çalışmak, dışardaki yani kendi toplumunun dışındaki kültürleri de öğrenmeye açık olmamayı beraberinde getirecektir. Bu durumda evrensel değerler esasına dayanan küreselleşmeye uyum sağlamak daha zor hale gelecektir.

Anahtar Kelimeler:

Çokkültürlülük, Küreselleşme, Çokkültürlü Eğitim, Sosyal Bilgiler, Etkin Vatandaş

PDF

___

AGİT (2009). “İlkokul ve Ortaokul Eğitim Sistemleri İçinde Kosova’da Çoğunluk Toplumuna Ait Olmayan Toplulukların Konumu” İnsan Hakları ve Topluluklar Departmanı Raporu. Kosova: Yayınlanmamış belge.
Bağcı, İkram. (2013). “Çok Kültürlü Eğitim ve Önemi”. Erişim Tarihi: 5 Mart 2017, http://m.milatgazetesi.com/cok-kulturlu-egitim-ve-onemi-makale-46241
Bilgili, A. S. (2010). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Bilgili, A. S. (Editör). “Sosyal Bilgilerin Temelleri”. Ankara: Pegem Akademi.
Carlson, M. ve Rabo, A. (2011). “Giriş”, (İç.) “Çokkültürlü Toplumlarda Eğitim: Türkiye ve İsveç’ten Örnekler”. Derl. M. Carlson, A. Rabo, F. Gök. İstanbul: Bilgi Üniversitesi yayınları.
Doğanay, Ahmet. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretimi. C. Öztürk (Editör). “Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Duman, B. ve İkiel, C. (2002). “Yapıcı Öğrenme Kuramına Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Erişim Tarihi: 18 Mart 2017, http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt12/sayi2/245-262.pdf
Ergül, H. F. (2009). “Kosova’da Türkçe Eğitim ve Sınıf Öğretmeni Yetiştirme İhtiyacı”. Erişim Tarihi: 10 Mart 2017, http://www.zgefdergi.com/Makaleler/932622269_13_04_Ergul.pdf
Gökalp (2013). Kültür ve Toplum. N. Suğur (Editör). “Sosyolojiye Giriş”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Habermas, Jürgen. (2002). "Öteki" Olmak "Ötekiyle Yaşamak”, (Çev. İlknur Aka). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kongar, Emre. (2017). “Küreselleşme, Mikro Milliyetçilik, Çok Kültürlülük, Anayasal Vatandaşlık”. Erişim Tarihi: 17 Şubat 2017, https://www.kongar.org/makaleler/mak_kum.php
Modood, Tariq. (2014). “Çokkültürcülük”, (Çev. Yılmaz İsmail). Ankara: Phoenix Yayınları.
Özhan, İmran. (2006). “Farklılaşmanın Özel Görünümleri Olarak Çokkültürlülük ve Çokkültürcülük”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Öztürk, Cemil. (2011). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. C. Öztürk (Editör). “Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Ankara: Pegem Akademi.
Özyurt, Cevat. (2005). “Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma”. İstanbul: Açılımkitap.
Özyurt, Cevat. (2008). Küreselleşme, Ulusal Eğitim ve Siyasal Toplumsallaşma. M. Safran & D. Dilek (Editör). “21 Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi”. Ankara: Yeni İnsan Yayınevi.
Özyurt, Cevat. (2009). Küresel Vatandaşlığın Gelişimi, İmkanı ve Küresel Değerler Eğitimi. “I. Uluslararası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı”. Ankara: Pegem-A Yayınları. Erişim Tarihi: 3 Nisan 2017, https://s3.amazonaws.com/kaynakca/bead279e-fde1-4c41-bab0-74d39697ab78/292933.pdf
Parekh, Bhikhu. (2002). “Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek”. (Çev. Bilge Tanrısever). Ankara: Phoenix Yayınları.
Pupovci, Dukagjin. (2002). “Teacher Education System in Kosovo”. Erişim Tarihi: 10 Mart 2017, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.467.5570&rep=rep1&type=pdf
Rodoplu, U. E. (2014). “Olumlu ve Olumsuz Yönleriyle Çokkültürlülük”. Erişim Tarihi: 15 Şubat 2017, http://akademikperspektif.com/2014/12/16/olumlu-ve-olumsuz-yonleriyle-cokkulturluluk/
Topsakal, C. ve Koro, B. (2007). “Kosova’da Yaşayan Türkçe Eğitim”. Prizren: Bay Yayınları. Ulusoy, Yılmaz. (2015). “Çok Kültürlü Yaşam”. Erişim Tarihi: 14 Mart 2017, http://www.yilmazulusoy.com/tr/makaleler/cok-kulturlu-yasam
Ünal, Ç. ve Çelikkaya, T. (2009). “Yapılandırmacı Yaklaşımın Sosyal Bilgiler Öğretiminde Başarı, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi (5. Sınıf Örneği)”. Erişim Tarihi: 24 Mart 2017, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunisosbil/article/view/1020002659/1020002651