Nilüfer EMRE, Mehmet ARSLAN, Tamer EDİRNE, Aysun ÖZŞAHİN, Aylin ÇİĞDEM

Bir Üniversite Hastanesindeki Aile Hekimliği Poliklinik Hastalarının Sağlık Okuryazarlık Düzeyleri ve İlişkili Etkenler

Amaç: Çalışmada, aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların sağlık okuryazarlığı seviyelerini ve etkileyen durumları değerlendirmek planlanmıştır.Yöntem: Bu tanımlayıcı-kesitsel çalışma Mart-Haziran 2020 arasında gerçekleştirildi. Çalışma grubunu, Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi aile hekimliği polikliniğine başvuran 18 yaş üstü, okuryazar, iletişim kurulabilen ve çalışmaya katılmaya onay veren kişiler oluşturmaktadır. Anket formu 15 soruluk demografik özellikler ile sağlık okuryazarlığını değerlendirmek için Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32’den oluşmaktadır.Bulgular: Çalışmaya katılan 211 kişinin %55,5’i (n=117) kadın ve yaş ortalamaları 31,9±10,4 idi. Katılımcıların %17,1’i (n=36) yetersiz, %28,9’u (n=61) ise sorunlu-sınırlı sağlık okuryazarlığına sahipti. Yetersiz sağlık okuryazarlık düzeyi lise altı eğitimi olanlarda, evlilerde, fazla kilolu ve obezlerde anlamlı olarak daha yüksek saptandı (sırasıyla p=0,003; p=0,011; p=0,042). Sağlık okuryazarlık ortalama puanı ve alt grup puanlarında ile yaş ve beden kitle indeksi (BKİ) arasında negatif yönde zayıf düzeyde ilişki bulundu (sağlık okuryazarlık toplam puanı sırasıyla r=-0,291 p=<0,001; r=-0,194 p=0,005).Sonuç: Sağlık okuryazarlık düzeyi medeni durum, eğitim durumu, BKİ düzeyinden etkilenmekteydi. Ayrıca genç yaş grubu ve düşük BKİ ile sağlık okuryazarlık ortalama puanı ve alt grup puanları ilişkiliydi.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık okuryazarlığı, Aile hekimliği, Hastalar, Türkiye Sağlık Okuryazarlık Ölçeği

Health literacy levels of family medicine outpatients in a university hospital and related factors

Objective: In the study, it was planned to evaluate the health literacy levels of patients who applied to the family medicine outpatient clinic and the affecting conditions. Methods: This descriptive-cross-sectional study was performed between March and June 2020. The study group consists of individuals over the age of 18 who applied to the Pamukkale University faculty of medicine, family medicine outpatient clinic, who are literate, able to communicate and persons who consented to participate in the study. The questionnaire form consists of 15-question on demographic characteristics and Turkey Health Literacy Scale-32 to evaluate health literacy.Results: Of the 211 people participating in the study, 55.5% (n = 117) were women and their mean age was 31.9 ± 10.4. 17.1% (n = 36) of the participants had insufficient and 28.9% (n = 61) had problematic/limited health literacy. Insufficient health literacy level was found to be significantly higher in those with less than high school education, married, overweight and obese (p = 0.003; p = 0.011; p = 0.042, respectively). A weak negative correlation was found between health literacy mean score and subgroup scores and age and body mass index (BMI) (health literacy total score, respectively, r =-0.291 p = <0.001; r=-0.194 p = 0.005).Conclusion: Health literacy level was affected by marital status, educational status, and BMI level. Additionally, the young age group and low BMI were correlated with the mean health literacy score and subgroup scores.

Keywords:

Health Literacy, Primary Health Care, Patients, Turkish Health Literacy Scale,

PDF

___

1. Network of the National Library of Medicine (NNLM) [internet] Health Literacy [cited 2021 May 5]. Available from: https://nnlm.gov/initiatives/topics/health-literacy.
2. World Health Organization. [internet] Health Literacy [cited 2021 May 5]. Available from: https://www.who.int/healthpromotion/health-literacy/en/.
3. Madeeha M, Rubab Z Z, Azhar H. Health Literacy as a Global Public Health Concern: A Systematic Review. J of Pharmacol & Clin Res 2017; 4(2): 555632.
4. Sağlık Bakanlığı [Internet]. Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörlerin araştırılması [cited 2021 May 1] Available from: https://sggm.saglik.gov.tr/Eklenti/39699/0/soya-rapor-1pdf.pdf
5. Kickbusch I. Health literacy: an essential skill for the twenty‐first century. Health Educ 2008;108:101–104.
6. Tözün M, Sözmen MK. Halk sağlığı bakışı ile sağlık okuryazarlığı health Literacy with Perspective of Public Health. Smyrna Tıp Dergisi 2015;2:48-54.
7. Okyay P, Abacıgil F. Türkiye sağlik okuryazarliği ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. T.C. Sağlık Bakanlığı [internet] [cited 2021 May 1] Available from: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Okur%20Yazarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.pdf
8. İkiışık H, et al. Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuran Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2020;73(3):247–52.
9.Yakar B, Gömleksiz M, Pirinççi E. Bir Üniversite Hastanesi Polikliniğine Başvuran Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Euras J Fam Med 2019;8(1):27-35.
10. Berberoğlu U, et al. Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı 18-65 Yaş Grubu Bireylerdeki Sağlık Okuryazarlığı Durumunun Değerlendirilmesi. Sakarya Med J 2018;8(3):575–81.
11. Bakan AB, Yildiz M. 21-64 Yaş Grubundaki Bireylerin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma. Sağlık ve Toplum 2019;8 33-44.
12. Sørensen K, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). Eur J Public Health 2015;25(6):1053–8.
13. Svendsen MT, et al. Associations of health literacy with socioeconomic position, health risk behavior, and health status: A large national population-based survey among Danish adults. BMC Public Health 2020;20:1-12.
14. Ozdemir H, et al. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Educ Res 2010;25(3):464-77.
15. Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 2018; 6(15): 467-488.
16. Heide IVD, et al. Health literacy of Dutch adults: a cross sectional survey. BMC Public Health 2013;13:179.
17. Michou M, Panagiotakos DB, Costarelli V. Low health literacy and excess body weight: a systematic review. Cent Eur J Public Health 2018;26(3):234-241.
18. Chrissini MK, Panagiotakos DB. Health literacy as a determinant of childhood and adult obesity: a systematic review. Int J Adolesc Med Health 2021;33(3):9-39.
19. Takcı MA, Yıldırım G. Diyabet Hastalarına Sağlık İnanç Modeli Doğrultusunda Verilen Eğitimin Sağlık İnancına, Öz Etkililik Algısına ve Karar Verme Düzeyine Etkisi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2021;11(1): 73-82.
20. Gücük S, Dilekçi E, Kayhan M. Kas iskelet sistemi şikayetleriyle yatan hastaların sağlık okuryazarlığı ve birinci basamak sağlık hizmetlerini kullanma durumları. Euras J Fam Med 2020;9(3):131-8.