Subkronik 1800 MHz elektromanyetik alan uygulanmasının sıçan tuba uterina ampullası üzerine etkileri

Amaç: Günlük yaşantımızda sık ve uzun süreli kullandığımız elektronik cihazlar elektromanyetik alana (EMA) maruz kalmamıza yol açmaktadır. Bu çalışmada EMA maruziyeti oluşturulmuş sıçanlarda tuba uterinanın ampulla bölgesinin ışık ve elektron mikroskobik olarak incelenmesi amaçlandı. Yöntem: Çalışmamızda 12 adet Wistar cinsi dişi sıçan kullanıldı. Denekler kontrol grubu (n=6) ve EMA grubu (n=6) olmak üzere iki gruba ayrıldı. Kontrol grubundaki deneklere hiçbir işlem yapılmadı. EMA grubundaki denekler 30 gün boyunca günde 1 saat 1800 MHz EMA’ya maruz bırakıldı. Tuba uterinanın ampulla bölgesinde epitel kalınlığı ölçüldü. Tuba uterinanın ampulla bölgesi ultrastrüktürel olarak incelendi ve silli epitel hücrelerinde mitokondriyal hasar skorlaması yapıldı. Bulgular: Işık mikroskobik incelemede, epitel kalınlığı açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlenmedi. Elektron mikroskobik incelemede, 1800 MHz EMA maruziyetinin, tuba uterina ampullasındaki silli epitel hücrelerinde ultrastrüktürel değişikliğe yol açtığı belirlendi. Ayrıca, bu hücrelerde mitokondriyal hasarda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir artış saptandı. Sonuç: Bu çalışmada, EMA’ya bağlı ortaya çıkan mitokondriyal hasarın mitokondriyal apoptotik yolakların aktive olmasına neden olarak hücresel apoptozisi arttırabileceği düşünüldü. Mitokondriyal membranlarının ultrastrüktürel yapısında meydana gelen değişikliklerin, oksidatif hasar ve ROS’un aşırı üretimine neden olarak reproduktif çağdaki kadınlarda infertilite gelişme olasılığını arttırabileceği kanaatine varıldı.Anahtar Sözcükler: Elektromanyetik alan, infertilite, tuba uterina, üreme sistemi

___

  • Agarwal A. Cell phones and male ınfertility: dissecting the relationship. Reprod Biomed Online 2007;15(3):266-270.
  • Özen Ş. Mikrodalga frekanslı EM radyasyona maruz kalan biyolojik dokularda oluşan ısıl etkinin teorik ve deneysel incelenmesi. Doktora Tezi, Yayınlanmamış Tezi, Sakarya, 2003.
  • Hossmann KA, Hermann DM. Effects of electromagnetic radiation of mobile phones on the central nervous system. Bioelectromagnetics 2003;24:49-62.
  • Bortkiewicz A. A study on the biological effects of exposure mobile-phone frequency EMF. Med Pr 2001;52:101-106.
  • Yasser M, Randa MM, Belacy SH, Abou-El-Ela Fadel MA. Effects of acute exposure to the radiofrequency fields of cellular phones on plasma lipid peroxide and antioxidase activities in human erythrocytes. J Pharma Biom Analysis 2001;26:605-608.
  • Kierszenbaum AL, Histoloji ve Hücre Biyolojisi. 2. Baskı, Ankara, Türkiye, Palme Yayınevi, 2006:212-217.
  • Hagiwara H, Ohwada N, Aoki T, Suzuki T, Takata K. Immunohistochemical and electron microscopic observations of stromal cells in the human oviduct mucosa. Med Mol Morphol 2008;41:221-226.
  • Shao R, Weijdega B, Fernandez-Rodriguez J, Egecioglu E, Zhu C, Andersson N, Thurin-Kjellberg A, Bergh C, Billig H. Ciliated epithelial-specific and regional-specific expression and regulation of the estrogen receptor-β2 in the fallopian tubes of immature rats: a possible mechanism for estrogen-mediated transport process in vivo. Am J Physiol Endocrinol Metab 2007;293:147-158.
  • Briceag I, Costache A, Purcarea VL, Cergan R, Dumitru M, Briceag I, Sajin M, Ispas AT. Fallopian tubes--literature review of anatomy and etiology in female infertility. J Med Life 2015;8(2):129-31.
  • Lyons RA, Saridogan E, Djahanbakhch O. The reproductive significance of human Fallopian tube cilia. Hum Reprod Update 2006;12:363–372.
  • Bahathiq AOS, Ledger WL. Historical background and functional anatomy. Cambridge University Press 2010;1-7.
  • Tay JI, Moore J, Walker JJ. Ectopic pregnancy. West J Med 2000;173:131–134.
  • Gul A, Celebi H, Uğraş S. The effects of microwave emitted by cellular phones on ovarian follicles in rats. Arch Gynecol Obstet 2009;280(5):729-33.
  • Wolf F, Torsello A, Tedesco B, Fasanella S, Boninsegna A, D’Ascenzo M, Grassi C, Azzena GB, Cittadini A. 50-Hz extremely low frequency electromagnetic fields enhance cell proliferation and DNA damage: possible involvement of a redox mechanism. Biochim Biophys Acta 2005;1743:120-129.
  • Canseven AG, Coşkun S, Seyhan N. Effects of various extremely low frequency magnetic fields on the free radical processes, natural antioxidant system and respiretory burst system activities in the heart and liver tissues. Indian J Biochem Biophys 2008;45(5):326-331.
  • Bernabo N, Tettamanti E, Russo V, Martelli A, Turriani M, Mattoli M, Barboni B. Extremely low frequency electromagnetic field exposure affects fertilization outcome in swine animal model. Theriogenology 2010;73:1293–1305.
  • Gye MC, Park CJ. Effect of electromagnetic field exposure on the reproductive system. Cerm 2012;39(1):1-9.
  • Lee JS, Ahn SS, Jung KC, et al. Effects of 60 HZ electromagnetic field exposure on testicular germ cell apoptosis in mice. Asian J Androl 2004;6:29-34.
  • Khaki AA, Tubbs RS, Shoja MM, Rad JS, Khaki A, Farahani RM, Zarrintan S, Nag TC. The effects of an electromagnetic field on the boundary tissue of the seminiferous tubules of the rat: a light and transmission electron microscope study. Folia Morphol 2006;65:105-110.
  • Behari J, Rajamani P. Electromagnetic Field Exposure Effects (ELF-EMF and RFR) on Fertility and Reproduction. Bioelectromagnetics Laboratory 2012:1-37.
  • Roshangar L, Soleimani Rad J. Ultrastructural alterations and occurrence of apoptosis in developing follicles exposed to low frequency electromagnetic field in rat ovary. Pakistan Journal of Biological Sciences 2007;10(24):4413-4419.
  • Lahijani MS, Nojooshi SE, Siadat SF. Light and electron microscopic studies of effect of 50 HZ electromagnetic fields on preincubated chick embryo. Electromag Biol Med 2007;26:83-89.
  • Chiang H, Wu RY, Shao BJ, Fu YD, Yao GD, and Lu DJ. Pulsed magnetic field from video display terminals enhances teratogenic effects of cytosine arabinoside in mice. Bioelectromagnetics 1995;16:70-74.
  • Rodriguez M, Petitclerc D, Burchard JF, Nguyen DH, Block E, Downey BR. Responses of the estrous cycle in dairy cows exposed to electric and magnetic fields (60 Hz) during 8-h photoperiods. Anim Reprod Sci 2003;15;77(1-2):11-20.
  • Alchalabi ASH, Aklilu E, Aziz AR, Malek F, Ronald SH, Khan MA. Exposure to 1800 MHz GSM-like radiofrquency electromagnetic field reduces follicular development and overall fertility of female rats. Asian Pacific Journal of Reproduction 2015;4(3):1-8.
  • Crouser ED, Julian MW, Dorinsky PM. Ileal VO2-DO2 alterations induced by endotoxin correlate with the severity of mitochondrial injury. Am J Respir Crit Care Med 1999;160:1347–1353.
  • Williams JM. Biological Effects of Microwaves: Thermal and Nonthermal Mechanisms. Biological Thermal and Nonthermal Mechanisms 2013;4.4:1-48.
  • Guney M, Ozguner F, Oral B, Karahan N, Mungan T. 900 MHz ra- diofrequency-induced histopathologic changes and oxidative stress in rat endometrium: protection by vitamins E and C. Toxicol Ind Health 2007;23:411-420.
  • Alchalabi ASH, Rahim H, Aklilu E, Al-Sultan II, Aziz AR, Malek MF, Ronald SH, Khan MA. Histopathological changes associated with oxidative stress induced by electromagnetic waves in rats' ovarian and uterine tissues. Asian Pacific Journal of Reproduction 2016;5(4):301–310.
  • Yamashita H, Hata K, Yamaguchi H, Tsurita G, Wake K, Watanabe S, Taki M, Ueno S, Nagawa H. Short-term exposure to a 1439-MHz TDMA signal exerts no estrogenic effect in rats. Bioelectromagnetics 2010;31(7):573-575.
  • Rajaei F, Borhani N, Sabbagh-Ziarani F, Mashayekhi F. Effects of extremely low-frequency electromagnetic field on fertility and heights of epithelial cells in pre-implantation stage endometrium and fallopian tube in mice. Journal of Chinese Integrative Medicine. 2010;8(1):56-60.
  • Hafizi L, Gholizadeh M, Karimi M, Hosseini G, Mostafavi-Toroghi H, Haddadi M, Rezaiean A, Ebrahimi M, Meibodi NE. Effects of magnetized water on ovary, preimplantation stage endometrial and fallopian tube epithelial cells in mice. Iran J Reprod Med 2014;12(4):243-248.
  • Cervellati F, Franceschetti G, Lunghi L, Franzellitti S, Valbonesi P, Fabbri E, Biondi C, Vesce F. Effect of high-frequency electromagnetic fields on trophoblastic connexins. Reproductive Toxicology 2009;28:59–65.
  • Raju P, Wadhwan V, Chaudhary MS. Desmosomes: A light microscopic and ultrastructural analysis of desmosomes in odontogenic cysts. J Oral Maxillofac Pathol 2014;18(3):336–340.
  • Roshangar L, Rad JS. Environmental Electromagnetic Field and. Female Fertility. From Preconception to Postpartum, Dr. Stavros Sifakis (Ed.), Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran, 2012:57-86.
  • Roushangar L, Rad JS. Ultrastructural alterations and occurrence of apoptosis in developing follicles exposed to low frequency electromagnetic field in rat ovary. Pak J Biol Sci 2007;10(24):4413-4419.
  • Topal Z, Hancı H, Mercantepe T, Erol HS, Keleş ON, Kaya H, Mungan S, Odacı E. Effects of prenatal long-duration exposure to 900-MHz electromagnetic field on the 21-day-old newborn male rat liver. Turk J Med Sci 2015;45:291-297.
  • Turedi S, Hancı H, Topal Z, Unal D, Mercantep T, Bozkurt I, Kaya H, Odacı E. The effects of prenatal exposure to a 900-MHz electromagnetic field on the 21-day-old male rat heart. Electromagn Biol Med 2015;34(4):390-397.
  • Hughes CM, Lewis SE, Mckelvey-Martin VJ, Thompson W. A comparison of baseline and induced DNA damage in human spermatozoa from fertile and infertile men, using a modified comet assay. Mol Hum Reprod 1996;13:1240-1247.
  • Iwasaki A, Gagon C. Formation of reactive oxygen species in spermatozoa of infertile patients. Fertil Steril 1992;57:409-416.
Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2008
  • Yayıncı: Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler

Pentraksinler

Nilay GÜNAŞTI, Şenay BALCI, Lülüfer TAMER

Servis sorumlu hemşirelerinin yönetsel yeterlik düzeylerinin belirlenmesi: Balıkesir ve Sakarya örnekleri

Ayşe KARADAŞ, Songül DURAN, Özlem DOĞU

Birinci derece sağ diz medial kollateral bağ zedelenmesinin tercih edilen yürüme hızına ve yürüme elektromiyografi genliğine etkisi

Berrin MARAŞLIĞİL, Ayhan Taner Erdoğan, Figen Dağ, Uğur Dal

Subkronik 1800 MHz elektromanyetik alan uygulanmasının sıçan tuba uterina ampullası üzerine etkileri

Meryem İlkay KARAGÜL, Ayla BATU, Savaş AKTAŞ, Tülay ÖZKAYA, Didem OVLA, Ayşegül AKAR, Ülkü ÇÖMELEKOĞLU

Tüberküloz olgularında doğrudan gözetimli tedavi uygulamalarına retrospektif bakış

Müzeyyen CÖMERT AKSU, Altan TOGAY, Tuba Duygu YILMAZ

Sınır ili Kilis’te öğrenci hemşirenin yaşadığı supraventriküler taşikardi ve panik atak ikilemi

Serap Özdemir

Dergimiz ULAKBİM Tıp Veri Tabanında

Caferi Tayyar ŞAŞMAZ

Bir vakıf üniversitesindeki öğrencilere meme kanseri hakkında verilen eğitiminin etkinliği

Fatma KARASU, Aysun GÖLLÜCE, Elif GÜVENÇ, Filiz POLAT, Leyla DELİBAŞ, Berna BAYIR, Emral GÜLÇEK, Ümmü GÖKDOĞAN

Sınır ili Kilis'te öğrenci hemşirenin yaşadığı supraventriküler taşikardi ve panik atak ikilemi

Serap ÖZDEMİR

Annelerin yenidoğan tarama testlerine ilişkin görüşlerinin ve tarama programlarına katılma durumlarının belirlenmesi

Funda EVCİLİ, Büşra CESUR, Burcu YURTSAL, Nurdan KAYA