CUMHURİYET ÖNCESİ HAKKARİ’DE EĞİTİM - EDUCATION AT PRE-REPUBLIC PERIOD İN HAKKARİ

Bu çalışmada 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başlarına kadar olan dönemde Hakkari’deki eğitim ve öğretim süreci ele alınacaktır. Bu süreçte Hakkari’deki okulların çeşidi ve sayıları ile eğitim sistemleri üzerinde durulacaktır. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda eğitim alanındaki gelişmelerin ilk basamağını 1 Eylül 1869 tarihinde uygulamaya giren Maarif-i Umumiye Nizamnamesi teşkil etmektedir. Bu nizamnameyle birlikte örgün eğitim ilk, orta ve yüksek olarak ayrılmıştır. İptidai mektepler Hakkari genelinde olmakla beraber eski usulle eğitim yapmaktaydılar. Rüşdiyeler, Çölemerik, Başkale ve Yüksekova’da bulunmaktaydı. Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı ile Osmanlı’daki gayrimüslim tebaa eğitim ve öğretimde özerk duruma kavuştular. Özellikle Ermenilerin yoğunlukta bulunduğu okullarda devlet idaresine başkaldırıların eğitimi ve provaları yapılmaktaydı.  Hakkari nüfusu itibariyle Ermenileri, Nasturileri ve Yahudileri içerisinde barındırmaktaydı. Bu ise özellikle misyonerler açısından çok cazip bir durum yaratmaktaydı. 20. yüzyılın başlangıcı olan yıllarda özellikle Amerikalı misyonerler Yahudi, Ermeni ve Nasturi okullarının sayısını artırmak için yoğun çaba sarf ettiler. 

___

  • KAYNAKÇA BOA. MF. MKT. Dosya No: 91, Gömlek Sıra No: 50. BOA. MF. MKT. Dosya No: 94, Gömlek No: 28. BOA. MF. MKT. Dosya No: 857, Gömlek No: 43. BOA. MF. MKT. Dosya No: 1058, Gömlek Sıra No: 36. BOA. Y. PRK. KOM. Dosya No: 10, Gömlek Sıra No: 73. 1288 Erzurum Vilayet Salnamesi. Erzurum: Erzurum Vilayeti Matbaası. 1289 Erzurum Vilayet Salnamesi. Erzurum: Erzurum Vilayeti Matbaası. 1290 Erzurum Vilayet Salnamesi. Erzurum: Erzurum Vilayeti Matbaası. 1291 Erzurum Vilayet Salnamesi. Erzurum: Erzurum Vilayeti Matbaası. 1292 Erzurum Vilayet Salnamesi. Erzurum: Erzurum Vilayeti Matbaası. 1316 Maarif Salnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire. 1317 Maarif Salnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire. 1318 Maarif Salnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire. 1319 Maarif Salnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire. 1321 Maarif Salnamesi. İstanbul: Asr Matbaası. Evkaf Defterleri. Kod: Ev.d, Defter No: 16257. Evkaf Defterleri. Kod: Ev.d, Defter No: 16668. Akgün, Seçil (1992), “Amerikalı Misyonerlerin Anadolu’ya Bakışları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, (1-16). Akıncı, Abdulvahap (2014), “Osmanlı Devleti’nde Milli Kimlik İnşasında Okul”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, (1-24). Akyüz, Yahya (2011), “Osmanlı Döneminden Cumhuriyete Geçilirken Eğitim-Öğretim Alanında Yaşanan Dönüşümler”, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1 (2), (9-22). Akyüz, Yahya (1970), “Abdülhamit Devrinde Protestan Okulları İle İlgili Orijinal İki Belge”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3 (1), (121-130). Alkan, Mehmet Ö (2000), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri (1839-1924). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. Altın, Hamza (2008), “1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1), (271-283). Anameriç, Hakan (2006), “Osmanlılarda Kütüphane Kültürü ve Bilimsel Yaşama Etkisi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 19, (53-78). Aslan, Erdal (2012), “İmparatorluktan Cumhuriyete Geçiş Sürecinde Ortaöğretim Tarih Programlarında Değişim I: Orta Mektep”, Turkish Studies, 7 (2), (99-128). Atay, Hüseyin (1982), “Medreselerin Islahatı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25 (1), (41-56). Aydın, Derya Uzun (2013), “Osmanlının Son Döneminde Eğitim, Kültür ve Sanat Hayatına Genel Bir Bakış”, İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, 4, (1-9). Aydın, Mithat (2006), “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Ermeniler Arasındaki Faaliyetleri ve Bunun Osmanlı-Amerikan İlişkilerine Etkisi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 19, (79-122). Berkes, Niyazi (2008), Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Birbudak, Togay Seçkin (2007), “Salnamelere Göre Sivas Vilayetinde Eğitim-Öğretim (1898-1903)”, Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), (303-316). Candan, Buket (2013), “Türk Kültüründe Kütüphaneler ve Eğitim Hayatımıza Etkileri: Cumhuriyet Öncesi Dönem”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), (105-124). Elove, Mustafa Emil (1953), “Türkiye’de Din İmtiyazları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (1), (305-368). Ergün, Mustafa (1982), “II. Meşrutiyet Döneminde Medreselerin Durumu ve Islah Çalışmaları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 30 (12), (59-89). Güran, Tevfik (1997), Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı (1897). Ankara: Devlet İstatistik Matbaası. Haydaroğlu, İlknur (2005), “Osmanlı Devleti’nde Yabancı Okullarda Denetim ve Cumhuriyet Dönemine Yansımaları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 24 (38), (149-160). “Medreselerin Islahı” (1913), İslam Dünyası, 2. Ortaylı, İlber (2010a), Tarihimiz ve Biz. İstanbul: Timaş Yayınları. Ortaylı, İlber (2010b), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları. Özdemir, Hakan (2012), “Osmanlı İdaresinin Ermeni Okullarına Yaklaşımı (1878-1900)”, Tarih Dergisi, XIII, (115-148). Saffetli, Ermenekli M. (1910), “Medreselerimiz”, Beyanülhak, IV (87), s. 1642. Sezer, Ayten (1999), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Misyonerlerin Türkiye’deki Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16 (3), (169-183). Taşkın, Ünal (2013), “Maarif Salnamelerinde Mamuratülaziz”, The Journal Academic Social Science Studies, 6 (3), (1327-1353). Yiğitoğlu, Mustafa (2012), “Geçmişten Günümüze Anadolu’da Müslüman Hıristiyan Münasebetleri”, İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (2), (100-117). Zengin, Zeki Salih (2002), “Kurtuluş Savaşı Döneminde ve Cumhuriyet’in Başlarında Türkiye’de Medreseler ve Din Eğitimi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,43 (2), (277-313). Zengin, Zeki Salih (1998), “II. Meşrutiyet Döneminde Islahat Çalışmaları Çerçevesinde Medreselerin Kuruluş Sistemi ve İdari Teşkilatı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 9, (431-449). Zürcher, Erik Jan (2005), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2009
  • Yayıncı: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN KIRILGAN YAPISI - FRAGILE STRUCTURE OF TURKISH ECONOMY

Emek Aslı CİNEL

İNFORMAL ÖĞRENME ORTAMLARININ ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK TUTUMUNA ETKİSİ - THE EFFECT OF THE MATHEMATICAL LEARNING AREAS TO THE ATTITUDES TOWARDS MATHEMATICS

Sezgin ÇAĞLAR, Yusuf ÜNAL, Büşra ÇALIŞKAN, Ramazan GÜREL, Burcu DURMAZ

BANKALARIN GRUP BAZLI KARLILIKLARININ GRİ TAHMİN YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ - EVALUATION OF GROUP BASED BANK PROFITS BY THE GREY ESTIMATION METHOD

Vesile ÖMÜRBEK, Esra AKSOY, Özen AKÇAKANAT

KLASİK MÜZİK DİNLEMENİN RESİM-İŞ ÖĞRETMENLİĞİ 1. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN TASARIM BECERİLERİNE ETKİSİ - EFFECTS OF LISTENING TO CLASSICAL MUSIC ON THE DESIGN SKILLS OF FIRST YEAR STUDENTS OF ART TEACHING DEPARTMENT

Armağan KONAK, Elvan GÜN DURU, Elmas GÜN

İSTANBUL’DA BİR “YABANCI”: AYLAK ADAM’IN C.’Sİ - A “STRANGER” IN ISTANBUL: C. OF AYLAK ADAM

Gökhan TUNÇ

ŞİDDET MAĞDURU KADINLARIN ERKEKLİK TANIMLAMALARI: BURDUR İLİ ÖZELİNDE BİR ÇALIŞMA - MASCULINITY DEFINITION OF WOMEN VICTIMS OF VIOLENCE: A CASE STUDY IN BURDUR, TURKEY

Gönül DEMEZ, Hale Nur SEVAL

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MÜZİK EĞİTİMİ DERSLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ - OPINIONS OF PRESCHOOL TEACHER CANDIDATES ABOUT MUSIC EDUCATION LESSONS

Gökay YILDIZ

DEPREM ZARARLARININ EN AZA İNDİRİLMESİNE YARDIMCI OLMADA, ÖN LİSANS DÜZEYİNDE ELEMAN YETİŞTİREREK YENİ BİR YAKLAŞIM GELİŞTİRME: AMPİRİK BİR ÇALIŞMA - DEVELOPING A NEW APPROACH HELPING TO REDUCE EARTHQUAKE DAMAGES TO ITS MINIMUM THROUGH EDUCATING PERSONNEL ON AN ASSOCIATE DEGREE LEVEL: AN EMPIRICAL S

Bilge DOĞANLI, Osman BAYRİ

CUMHURİYET ÖNCESİ HAKKARİ’DE EĞİTİM - EDUCATION AT PRE-REPUBLIC PERIOD İN HAKKARİ

Özden ÖZGEN