CENGİZ DAĞCI’NIN ONLAR DA İNSANDI ADLI ROMANINDA ULUSAL ALEGORİ

Bu makalede Cengiz Dağcı’nın Onlar da İnsandı adlı romanına metin merkezli bir yakın okuma gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu metin merkezli yakın okumada kullanılması planlanan anahtar kavram Fredric Jameson tarafından ortaya atılan “ulusal alegori” olacaktır. Fredric Jameson, “Çok Uluslu Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Edebiyatı” başlıklı yazısında, Goethe’nin “dünya edebiyatı” teorisini hatırlatarak eğer dünya edebiyatı gibi bir ifadeden bahsedilecekse Üçüncü Dünya metinlerine odaklanmanın zorunluluğa değinir. Daha sonra ihmal edildiğini düşündüğü Üçüncü Dünya edebiyatlarına ilişkin gözlemlerde bulunur ve şu savı öne sürer: “Üçüncü Dünya metinleri, hatta görünürde özel alana özgü ve gerçek bir libidinal dinamikle olanları bile, ulusal alegori biçiminde bir siyasal boyutu zorunlu olarak yansıtırlar.” Jameson, Üçüncü Dünya edebiyatının “zorunlu olarak” alegorik olma durumunu ise kültürel özelliğine dayandırır. Ona göre, Batı’nın kapitalist kültürü, yani Batılı gerçekçi ve modernist roman kültürünün belirleyici ögelerinden biri, özel olan ile siyasal olan arasında belirgin bir ayrışma olmasıdır. Aynı şekilde cinselliğin ve bilinçdışının alanı olarak düşünülen alan ile sınıfların, ekonominin ve seküler siyasal iktidarın kamusal dünyasının alanı arasında radikal bir ayrışma vardır. Hâlbuki Üçüncü Dünya ülkelerinde, Batı’da var olan kamusal alan ile özel alanın bölünmesi durumu yoktur. Bu şekilde Batı’da ayrışan alanlar, Üçüncü Dünya metinlerinde analoji yoluyla özdeşleştirilir. Bu makalede, Jameson’ın bahsedilen kavramından yola çıkarak Cengiz Dağcı’nın Onlar da İnsandı adlı romanında ev, toprak ve insanların alegorik karşılıklarının ne olduğu ve bu alegorik karşılıkların ne anlama geldiği konusunda tartışma yürütülecektir.

___

  • Dağcı, Cengiz (1990), Onlar da İnsandı, Ötüken Yayınları, İstanbul. Jameson, Fredric, (2008), Modernizm İdeolojisi, Haz. Orhan Koçak, Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul. Najmabadi, Afsaneh, (2000), “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak”. A. Altınay (ed.), Vatan, Millet, Kadınlar, İletişim Yayınları, İstanbul. Spencer, Jeremy (2008). “Allegory and the Critique of the Aesthetic Ideology in Paul de Man” (http://www.essex.ac.uk/arthistory/research/pdfs/rebus_issue_1/Spencer.pdf)