AHMET PAŞA’NIN ŞİİRLERİNDE “BAYRAM”

İslâm dünyasında dinî bayramlar hem ramazan ayını ibadetle geçiren Müslümanlar için bir şölen hem Hz. İbrahim’in adanmışlığını anmadır. İslami geleneğe dayanan klasik Türk edebiyatı, bayramı sahip olduğu bu özellikleriyle şiirin muhtevasına dâhil eder. Sevgilinin merkezde olduğu bu edebiyatta bayram, taşıdığı dinî özelliklerle birlikte sevgiliye yaklaşma veya onun güzelliğini dile getirme vasıtası olarak da işlenir. Bunun yanı sıra şairler, bayram günlerinde devletin ileri gelenlerine bayramı konu edinen kasideler sunarak caize almayı amaç edinirler. Ahmet Paşa, Fatih döneminin önemli şairlerindendir. Hayattayken sultanü’ş-şuara unvanını alır. 15. yüzyılda Anadolu sahasının Şeyhî’den sonraki en büyük şairi olarak kabul edilir. Yaşadığı yüzyılın en büyük kaside şairlerindendir. O, kasidelerinde ve diğer şiirlerinde bayram (ıyd) imgesine yer verir. Kaside, gazel, kıt’a ve müfretlerinde bayramı işlediği; bir gazelinde ve ıydiyye türünde yazdığı kasidesinde ıyd redifini kullandığı görülür. Bu çalışmada Ahmet Paşa’nın bayramı konu edinen şiir ve beyitleri ele alınmış, bayram etrafında söyledikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

klasik Türk şiiri, Ahmet Paşa, bayram, ıyd, kaside

“FEAST” IN AHMET PASHA'S POEMS

Religious feasts in the Islamic world are a feast for Muslims who spend the month of Ramadan with worship. At the same time, St. It is a commemoration of Abraham's dedication Classical Turkish literature, based on the Islamic tradition, includes the holiday with these features in the content of the poem. In this literature, where the lover is at the center, the feast is also treated as a means of approaching the lover or expressing her beauty, together with its religious characteristics. In addition to this, poets aim to make it permissible by presenting eulogies about the feast to the notables of the state on feast days. Ahmet Pasha is one of the important poets of the Fatih period. He received the title of sultanü'ş-suara while he was alive. In the 15th century, he is considered the greatest poet of the Anatolian field after Şeyhî. He is one of the greatest ode poets of his century. He includes the image of feast (ıyd) in his odes and other poems. He mentions the eid in his ode, ghazal, kıt'a and mufret; it is seen that he used the ıyd redif in one of his ghazals and in his odes that he wrote in the ıydiyye style. In this study, Ahmet Pasha's poems and couplets about the eid were discussed and it was tried to determine what he said around the holiday.

Keywords:

classical Turkish poetry, Ahmet Pasha, feast, ıyd, qasida,

PDF

___

Bayraktar, İ. (1992). Bayram. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/bayram
Bozkurt, N. (1992). Bayram. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/bayram
Canım, R. (2011). Divan edebiyatında türler (2. baskı). Grafiker Yayınları.
Canım, R. (2018). Lâtîfî tezkiretü’ş-şu’arâ ve tabsıratü’n-nuzamâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-216998/latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzama.html
Erbay, N. (2016). Saraydan sürgüne: Osmanlı şairinin psikolojisi. Bizim Külliye, (66), 93-100.
Erdem, S. (1992). Bayram. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/bayram
Eyduran, A. (2008). Klâsik Türk edebiyatında idiyye şiirleri (Bayram şiirleri). Erdem, (52), 125-136. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/670813
İpekten, H., Kut, G., İsen, M., Ayan, H., Karabey, T. (2017). Sehî Beg heşt-bihişt. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=2F88846727E3118F21430AA632BB20249DB73730D504072295A7FD39551B5592
Karabey, T. (2014). Ahmed, Veliyyüddîn Ahmed Paşa. Türk edebiyatı isimler sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmed-veliyyuddinzade-ahmed-pasa
Kâşgarlı Mahmûd. (2005). Divânü lugâti’t-Türk. Kabalcı Yayınevi.
Kılıç, F. (2018). Âşık Çelebi meşâ’irü’ş-şu’arâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html
Kut, G. (1989). Ahmed Paşa, Bursalı. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-pasa-bursali
Nutku, Ö. (1992). Bayram. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/bayram
Öntürk, T. (2017). Ahmed Paşa’nın yayımlanmış divanında yer almayan şiirleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 121-125. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175434578
Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü (Cilt: 2). MEB Yayınları.
Pala, İ. (2002). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü (9. baskı). L&M Yayınları.
Poyraz, Y. (2014). Pervâne Bey nazire mecmuası’na göre Ahmed Paşa’nın yayımlanmış divanı’nda yer almayan şiirleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 700-712. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/ahmed-pashas-unpublished-poems-in-his-published-divan-according-to-pervane-beys-macmua-of-nazeerah.pdf
Şentürk, A. A. (1994). Ahmed Paşa’nın Güneş Kasidesi üzerine düşünceler. Enderun Kitabevi.
Şentürk, A. A. (2014). Osmanlı şiiri antolojisi (7. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
Şentürk, A. A. (2017). Osmanlı şiiri kılavuzu 2. OSEDAM, DBY Yayınları.
Şentürk, A. A. (2019). Klasik şiir estetiği. T. S. Halman (Eds.) içinde, Türk edebiyatı tarihi (Cilt: 1, 3. baskı, ss. 443-488). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Şentürk, A. A. (2020). Osmanlı şiiri kılavuzu 4. Dün Bugün Yarın(DBY) Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2007). XIX. asır Türk edebiyatı tarihi (2. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
Tarlan, A. N. (1992). Ahmet Paşa divanı. Akçağ Yayınları.
Tolasa, H. (2001). Ahmed Paşa’nın şiir dünyası (2. baskı). Akçağ Yayınları.
Uzun, M. İ. (1999). Iydiyye. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/iydiyye