Kızılçam ve Karaçam Tohum Bahçelerinde Gen Çeşitliliği

Bu çalışma, Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ve Karaçam (Pinus nigra Arnold.)’ın 2003 yılı öncesinde tesis edilen, günümüzde 20’si iptal edilen olmak üzere 113 klonal tohum bahçesi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nden sağlanan veriler ışığında, çalışmaya konu tohum bahçelerinde, etkili klon sayıları hesaplanmış ve bu parametre yardımıyla, gen çeşitliliği tahmin edilerek, tesis edilen ve edilecek tohum bahçelerinin bakım, idare ve diğer uygulamalarına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda, bahçeler arası geniş farklılık bulunmakla birlikte, aktif Kızılçam tohum bahçelerinde ortalama klon sayısı 40,7, etkili klon sayısı 32,0 (etkili klon yüzdesi %85,1) ve gen çeşitliği 0,982 tahmin edilmiştir. Bu tahminler Karaçam’da sırasıyla 32,3, 28,2 (%89,6) ve 0,981’dir. İptal edilen tohum bahçeleri ise aktif tohum bahçelerinden daha düşük ortalama klon ve etkili klon sayısı ile gen çeşitliği değerlerine sahiptir. Buna bağlı olarak, tohum bahçesinin tesisinde kullanılan ramet sayısına ilişkin varyasyon katsayısı ise iptal edilen tohum bahçelerinde, aktif tohum bahçelerine oranla daha yüksektir. Çalışma sonuçları, tohum bahçelerinin tesis, ıslah ve bakım çalışmaları bağlamında tartışılarak, tohum bahçelerinin idaresine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Genetik, Islah, Klon, Ramet, Varyasyon

Gene Diversity in Seed Orchards of Brutian Pine and Black Pine

This study was carried out on 113 seed orchards which of removed 20 orchards established before 2003 of Brutian pine (Pinus brutia Ten.) and Black Pine (Pinus nigra Arnold.) by collected data from The Research Directorate of Forest Tree Seeds and Tree Breeding of Turkey. Effective number of clones and gene diversity were estimated in the orchards to contribute tending and other management practices of present seed orchards and establishment of the future orchards. While there were large differences among orchards and within species, averages were 40.7 for clone numbers, 32.0 (85.1% of clone number) for effective number of clone, and 0.982 for gene diversity in active seed orchards of Brutian pine. They were 32.3, 28.2 (89.6%) and 0.981 in in active seed orchards of Black pine, respectively. Removed seed orchards had lower averages of clone number, effective number of clone and gene diversity than active seed orchards in the both species opposite to coefficient of variation of ramet numbers used in establishment. Results of the study were discussed for establishment, breeding and tending practices of seed orchards to contribute management of the seed orchards.

Keywords:

Genetic, breeding, clone, ramet, variation,

PDF

___

Ayan, S., Yer, E.N., Gülseven, O. (2017). Türkiye’deki Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Ağaçlandırma Sahalarının İklim Tipi Açısından Değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18(2):152-161.
Bilir, N., Kang, K. S., Zang, D., Lindgren, D. (2004). Fertility Variation and Status Number Between a Base Population and a Seed Orchard of Pinus brutia. Silvae Genetica, 53(1-6):161-163.
Bilir, N., Ulusan, M.D. (2007). Seed Orchards and Seed Collection Stands of Scots Pine in Turkey. International Seed Orchard Conference, 26-28 September, 25-36, Umea, Sweden.
Bilir, N., Ayan, S. 2005. Doğu Ladini Tohum Bahçelerinde Etkili Klon Sayısı. Ladin Sempozyumu, 20-22 Ekim, Cilt I, 457-464, Trabzon.
FAO (2015). Global Forest Resources Assessment 2015. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy.
Kang, K.S., Harju, A.M., Lindgren, D., Nikkanen, T., Almqvist, C., Suh, G.U. (2001). Variation in Effective Number of Clones in Seed Orchards. New Forests, 21(1):17-33.
Kang, K.S., Lindgren, D. (1998). Fertility Variation and Its Effect on the Relatedness of Seeds in Pinus densiflora, Pinus thunbergii and Pinus koraiensis Clonal Seed Orchards. Silvae Genetica, 47(4): 196-201.
Lindgren, D., Prescher, F. (2005). Optimal Clone Number for Seed Orchards with Tested Clones. Silvae Genetica, 54(2):80-92.
Ulusan, M.D., Bilir, N. (2008). Effective Number of Clones in Seed Orchards of Cedrus libani A. Rich. Pakistan Journal of Biological Sciences, 11(17):159-2162.
URL-1 (2020). https://www.ogm.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.12.2020)
URL-2 (2021). https://www. ortohum.gov.tr (Erişim Tarihi: 15.01.2021)
Velioğlu, E., Çengel, B., İçgen, Y., Kandemir, G., Alan, M., Kaya, Z. (2003). Moleküler Belirteçler Yardımıyla Karaçam (Pinus nigra Arnold subspecies pallasiana (Lamb.) Holmboe.) Tohum Meşcerelerinde, Tohum Bahçelerinde ve Ağaçlandırmalarında Bulunan Genetik Çeşitliliğin Karşılaştırılması. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten No:11.
Zobel, B.J., Talbert, J. (2003). Applied Forest Tree Improvement. Blackburn Press, New Jersey, USA.