ALİ HAYDAR ŞAR, Abdullah IŞIKLAR, İSMAİL AYDOĞAN

Atama bekleyen öğretmen adaylarının yaşam doyumunu yordayıcı değişkenlerin incelenmesi

Son zamanlarda atanamama problemi, öğretmen adayları için ciddi sorun haline gelmekte ve onların yaşam doyumlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu araştırmada atama bekleyen öğretmen adaylarının yaşam doyumlarını yordayıcı değişkenler olarak, umutsuzluk, öğrenilmiş çaresizlik ve belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda farklı branşlardan 300’ü kadın ve 410’u erkek olmak üzere toplam 710 atama bekleyen öğretmen adayı araştırma kapsamına alınmıştır. İlişkisel tarama modeline dayalı olarak yapılan çalışma sonuçlarına göre, umutsuzluk ve belirsizliğe tahammülsüzlük atama bekleyen öğretmen adaylarının yaşam doyumunu önemli derecede yordarken, öğrenilmiş çaresizliğin yaşam doyumunu önemli derecede yordamadığı bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre önerilerde bulunulmuştur.

The examination of variables that predict life satisfaction of teacher candidates walting for assignment

Recently, the problem of being unassigned has become a serious matter for teacher candidates and it has affected their life satisfaction negatively. In this study, it has been examined the levels of their desperetaness, learned helplessness, and intolerance to indefineteness as variables that predict the life satisfaction of teacher candidates waiting for assignment. In accordance with this purpose, in total 710 teacher candidates waiting for assignment in different branches, 300 of them are women and 410 of them are men, have been included in the scope of research. According to the results of the studies based on relational screening model, it has been found that desperetaness and intolerance to indefineteness predict the life satisfaction of teacher candidates waiting for assignment significantly while learned helplessness does not predict life satisfaction substantially. It has been made suggestions according to the results of research.

PDF

___

Akgün, S. ve Cıarrochı, J. (2003). Learned resourcefulness moderates the relationship between academic stress and academic performance. Educational Psychology, 23 (3), 287-294.

Aydın, B. (2006). Öğrenilmiş çaresizliğin yordanması ve yaşam başarısı ile ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.

Aydın, G. (1988). Depresyonda bilişsel değerlendirme: DYBÖ yetişkin formunun klinik geçerlilik ve güvenirliği. Nöroloji Nöroşirürji Psikiyatri Dergisi, 4, 135-138.

Aysan, F., ve Bozkurt, N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ile olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir İli Örneklemi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.

Baş, U. A. (2011). Öğretmen Adaylarında Yaşam Doyumu Düzeyleri ve Yordayıcıları. Eurasian Journal of Education Research , 44, 71-88.

Bayam, G., Okay, T., Dilbaz, N., ve Açıkgöz, Ç. (2002). Sivil savunma birliği çalışanlarında kaygı, umutsuzluk ve öğrenilmiş güçlülük düzeyleri ve postravmatik stres bozukluğu sıklığı. Kriz Dergisi,10 (1), 1-9.

Beck, A.T., Kovacs, M., & Veıssman, A. (1979). Hopelessness and suıcıdal behavıor JAMA, 234(11), 1146-1149.

Beck, A.T., & Steer, R. A. (1988). Beck hopelessness scale manual. San Antonio, TX: Psychological Corporation.

Beck, A.T., Weissman, A., & Lester, D. etc. (1974) The measurement of pessimism: the Hopelessness Scale. Journal of Consult Clin Psychol, 42, 861-865.

Bredemeier, K., & Berenbaum, H. (2007). Intolerance of uncertainty and perceived threat. Behaviour Research and Therapy, 46, 28–38.

Budner, S. (1962). Intolerance of ambiguity as a personality variable. Journal of ersonality,30, 29-50.

Buhr, K., & Dugas, M.J. (2002). The intolerance of uncertainty scale: Psychometric properties of the English version. Behaviour Research and Therapy, 40, 931-945.

Buhr, K., & Dugas, M. J. (2009). The role of fear of anxiety and intolerance of uncertainty in worry: An experimental manipulation. Behaviour Research and Therapy, 47, 215– 223.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemleri(4.Baskı) . Ankara: Pegem Akademi Yayınları, s:91

Ceyhan, A.A. (2004). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,4(1), 91-101.

Ceyhan, A.A. (2005). Öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 30(137), 63-73.

Çankaya, İ. ve Ekinci, A. (2010). Öğretmen adaylarının görüşleri açısından sosyal odaklılığın takım çalışması aracılığı ile yaşam doyumuna etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 83–99.

Çeçen, A. R. (2007). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve yaşam doyumu düzeylerine göre sosyal ve duygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,3(2), 180-190.

Çeçen, A. R. (2008). Üniversite öğrencilerinde yasam doyumunu yordama da bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4 (1), 19-30.

Çıngı,H. (1994). Örnekleme kuramı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi. Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.

Dugas, M.J., Gosselin, P.,& Ladouceur, R. (2001). Intolerance of uncertainty and worry: Investigating specificity in a nonclinical sample. Cognitive Therapy and Research,25, 551-558.

Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Geçerlilik Çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319.

Ersever, H. (1993). Öğrenilmiş çaresizlik. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26, 162- 164.

Freeston, M.H., Rheaume, J., Letarte, H., Dugas, M.J., & Ladouceur, R. (1994). Why do people worry? Personality and Individual Differences, 17, 791-802.

Gencay, S. ( 2009). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının umutsuzluk ve yaşam doyumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,8 (27), 380-388.

Gündoğar, D., Sallan, S., Gül, U., Ersin, D. ve Diljin, S. K. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordayan etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatr Dergisi, 10, 14- 22.

Hadley, S.A., & MacLeod, A.K. (2010). Conditional goal-setting, personal goals and hopelessness about the future. Cognition and Emotion, 24 (7), 1191-1198.

Hovardaoğlu, S. (1986). Bazı değişkenlerin öğrenilmiş çaresizliğe etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http:/www.ogretmenatama.com.( Erişim:26.06.2012)

Kashani, J., Stoyls, M. S., Dandoy, A., Viadya, A., & Reid, J. (1991). Correlates of Hopelessness in Psychiatrically Hospitalized Children. Comprehensive Psychiatry, 4, 300-337.

Kırımoğlu, H. (2010). Türkiye'deki Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu son sınıf öğrencilerinin istihdam sorunu açısından umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi,18(1), 37-46.

Lavender, A., & Watkins, E. (2004). Rumination and Future Thinking in Depression. British Journal of Clinical Psychology, 43, 129-142.

MacLeod, A., Rose, G. P., & Williams , J. (1993). Components of hopelessness about the future parasuicide. Cognitive Therapy and Research, 17, 441-445.

Mal, S., Jain, U., & Yadav, K. S. (1989). Effects of prolonged deprivation on learned helplessness. The Journal of Social Psychology, 130 (2), 191-197.

Özdevecioğlu, M. (2003). İş tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. II. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Afyon.

Polatçı, S. ve Boyraz, E. (2010). Öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülüklerinin kaynak ve sonuçlarına ilişkin bir model önerisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,24(4),137-154.

Roth, S., & Kubal, L. (1975). Effects of noncontingent reinforcement on tasks of differing importance: Facilitation and learned helplessness. Journal of Personality and Social Psychology, 32, 680-691.

Sarı, S.(2007). Sürekli kaygının yordayıcıları olarak belirsizliğe tahammülsüzlük, endişe ile ilgili inançlar ve kontrol odağının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 39-142.

Seligman, M.E.P., & Maier, S.F. (1967). Failure to Escape Traumatic Shock. Journal of Comparative. Physiological Psychology, 74, 1-9.

Seligman, M.E.P., & Schulman, P. (1986). Explanatory style as a predictor of productivity and quitting among life insurance sales agents. Journal of Personality and Social Psychology,50, 832-838.

Telef, B.B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online Dergisi, 10(1), 91-108.

Tümkaya, S., Aybek, B., ve Çelik, M. (2007). KPSS'ye Girecek Öğretmen Adaylarındaki Umutsuzluk ve Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeylerini Yordayıcı Değişkenlerin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(2), 953-974.

Yee, P.L., Pıerce, G.R., Ptacek, J.T., & Modzelesky, K. L. (2003). Learned helplessness attributional style and examination performance: Enhancement effects are not necessarily moderated by prior failure. Anxiety, Stress, and Coping,16(4), 359-373.

Yetim, Ü. (1991). Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu. Yayınlanmamış doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yılmaz, E. ve Sünbül, A. M. (2009). Öğretmenlerin yaşam doyumları ve okullardaki örgütsel güven düzeyi. Journal of Qafqaz University, 26, 172-179.

Yook, K., Kim, K.H., Suh, S.Y., & Lee, K.S. (2010). Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders, 24 (6), 623-628.

Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş güçlülük, kıdem ve medeni durumun duygusal tükenmedeki rolü: kaynakların korunması teorisi kapsamında bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 107-125.