Aslıhan AYAR, Halime TÜYSÜZ, Gökçen ALP, Pinar CAVAS

AKIL VE ZEKA OYUNLARI ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALARIN SİSTEMATİK BİR ANALİZİ

Bu çalışmada ulusal ve uluslararası alan yazındaki akıl ve zekâ oyunları ile ilgili makaleler ve ulusal alan yazında bulunan lisansüstü tezler çeşitli değişkenler açısından incelenerek, çalışmaların mevcut durumunun ortaya konulması ve ileride yapılacak araştırmalara rehber olması amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında 2011-2020 yılları arasında YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında bulunan, anahtar kelimelerinde “akıl oyunları, zekâ oyunları, akıl ve zekâ oyunları (mind games, intelligence games, mind and intelligence games)” terimlerini içeren 23 lisansüstü tez ile TÜBİTAK ULAKBİM-Dergi Park, ERIC, Web of Science ve Science Direct veri tabanlarında ilgili anahtar kelimeleri içeren 35 makale araştırma kapsamına alınmıştır. Ulaşılan tezler ve makaleler; araştırmaların türü ve yıllara göre dağılımı, araştırma yöntemleri, çalışılan örneklem grupları, örneklem büyüklükleri, örnekleme yöntemleri, veri toplama araçları, veri analizi yöntemleri, çalışmalarda kullanılan akıl ve zekâ oyunları, çalışmaların yürütüldüğü dersler ve bulguları yönünden incelenerek betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiş ve ulaşılan sonuçlar ışığında önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Akıl oyunları, zekâ oyunları, akıl ve zekâ oyunları, doküman incelemesi

A SYSTEMATIC ANALYSIS OF THE STUDIES IN THE FIELD OF MIND AND INTELLIGENCE GAMES

The purpose of this study is to show the current status of studies and to guide future research by examining the articles on mind and intelligence games in the national and international literature, as well as the postgraduate theses in the national literature, in terms of different variables. Within the scope of this purpose, 23 postgraduate theses including the terms "mind games, intelligence games, mind and intelligence games" in their keywords in the Council of Higher Education National Thesis Center database between 2011 and 2020, and 35 articles with related keywords in the databases TUBITAK ULAKBIM -Dergi Park, ERIC, Web of Science, and Science Direct were included in the study. Dissertations and articles of this study were analyzed according to the type and distribution of studies by years, research methods, sample groups studied, sample sizes, sampling methods, data collection tools, data analysis methods, mind and intelligence games used in the studies, courses in which the studies were conducted and findings. Data were analyzed using the descriptive analysis technique, and in light of the results, suggestions were made.

Keywords:

Mind games, intelligence games, mind and intelligence games, document review,

PDF

___

Adalar, H., & Yüksel, İ. (2017). Sosyal bilgiler, fen bilimleri ve diğer branş öğretmenlerinin görüşleri açısından zeka oyunları öğretim programı. Turkish Studies, 12(28), 1-24. doi:10.7827/TurkishStudies.12428
Akçelik, D. (2020). İkinci dil olarak Türkçe öğretiminde zekâ oyunlarıyla sözcük öğretimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
Aksakal, K. (2020). 7. sınıf öğrencilerinin zekâ oyunları dersinde sayı duyusu stratejilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Aksoy, N. C. (2014). Dijital oyun tabanlı matematik öğretiminin ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin başarılarına, başarı güdüsü, öz-yeterlik ve tutum özelliklerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
Alkan, A., & Mertol, H. (2017). Üstün yetenekli öğrenci velilerinim akıl-zekâ oyunları ile ilgili düşünceleri. Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 57-62.
Alkaş Ulusoy, Ç., Saygı, E. & Umay, A. (2017). İlköğretim matematik öğretmenlerinin zekâ oyunları dersi ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 280-294. Doi: 10.16986/HUJE.2016018494
Altun, M. (2017). Fiziksel etkinlik kartları ile zekâ oyunlarının ilkokul öğrencilerinin dikkat ve görsel algı düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Altun, M. (2019). The effects of mind games and games containing physical activity on attention and visual perception levels of primary school students. Journal of Education and Learning, 8(6), 72-82.
Aslan, M. (2019). Zekâ oyunları dersine giren öğretmenlerin derste yaşadıkları problemlerin incelenmesi. Scientific Educational Studies, 3(1), 56-73.
Aşuluk, Y. (2020). Zekâ oyunlarının ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde okuduğunu anlama becerisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Aytaş, G. & Uysal, G. (2017). Oyun kavramı ve sınıflandırılmasına yönelik bir değerlendirme. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 675-690. Doi:10.18026/cbayarsos.298146
Baki, N. (2018). Zekâ oyunları dersinde uygulanan geometrikmekanik oyunların öğrencilerin akademik öz yeterlik ve problem çözme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
Baş, Ö., Kuzu, O., & Gök, B. (2020). The effects of mind games on higher level thinking skills in gifted students. Journal of Education and Future, (17), 1-13. DOI: 10.30786/jef.506669
Bayramin, T. (2020). 6. sınıf öğrencilerinin zekâ oyunlarında kullandığı problem çözme stratejilerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
Bottino, R. M., Ott, M., & Tavella, M. (2013a). Investigating the relationship between school performance and the abilities to play mind games. In European Conference on Games Based Learning (p. 62). Academic Conferences International Limited.
Bottino R.M., Ott M., & Tavella M. (2013b) Children’s performance with digital mind games and evidence for learning behaviour. In: Lytras M.D., Ruan D., Tennyson R.D., Ordonez De Pablos P., García Peñalvo F.J., Rusu L. (eds) Information systems, e-learning, and knowledge management research. WSKS 2011. Communications in Computer and Information Science, vol 278. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-35879-1_28
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Can, D. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının zeka oyunlarını öğretim süreciyle bütünleştirmeye yönelik görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 50,172-190.
Cansız Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 337-373). Ankara: Pegem Akademi.
Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L., (2018). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Çev. Ed. Y. Dede ve S. B. Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çağır, S. (2020). Sosyal bilgiler kavramlarının öğretiminde zekâ ve akıl oyunları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul
Çağır, S., & Oruç, Ş. (2020). Intelligence and mind games in concept teaching in social studies. Participatory Educational Research, 7(3), 139-160.
Çalışkan, S. H. (2019). Ortaokul zekâ oyunları dersi öğretim programına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Çavaş, P., Ayar, A. & Gürcan, G. (2020). Türkiye’de STEM eğitimi üzerine yapılan araştırmaların durumu üzerine bir çalışma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 823-854. DOI: 10.33711/yyuefd.751853.
Çetin, A., & Özbuğutu, E. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının akıl-zekâ oyunları ile ilgili görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 93-99.
Dagnino, F. M., Ballauri, M., Benigno, V., Caponetto, I., & Pesenti, E. (2013). Reasoning abilities in primary school: A pilot study on poor achievers vs. normal achievers in computer game tasks. Learning and Individual Differences, 23, 213-217.
Dağlı, Z. (2020). An analysis of the role of intelligence games in policies aimed at fighting gaming addiction. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, Online first publication. http://dx.doi.org/10.5152/addicta.2020.19084.
Demirkaya, C., & Masal, M. (2017). Geometrik-mekanik oyunlar temelli etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin uzamsal düşünebilme becerilerine etkisi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 600-610.
Demirel, T. (2015). Zekâ oyunlarının Türkçe ve matematik derslerinde kullanılmasının ortaokul öğrencileri üzerindeki bilişsel ve duyuşsal etkilerinin değerlendilirmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Demirel, T., & Karakuş Yılmaz, T. (2019). The effects of mind games in math and grammar courses on the achievements and perceived problem‐solving skills of secondary school students. British Journal of Educational Technology, 50(3), 1482-1494.
Dempsey, J. V., Haynes, L. L., Lucassen, B. A. & Casey, M. S. (2002). Forty simple computer games and what they could mean to educators. Simulation & Gaming, 33(2), 157-168. Doi: 10.1177/1046878102332003.
Devecioğlu, Y., & Karadağ, Z. (2014). Amaç, beklenti ve öneriler bağlamında zekâ oyunları dersinin değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-61
Dikici Sığırtmaç, A. (2012). Does chess training affect conceptual development of six-year-old children in Turkey?. Early Child Development and Care, 182(6), 797-806.
Dokumacı Sütçü, N. (2017). Zekâ oyunlarının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin uzamsal yeteneklerine ve uzamsal yetenek özdeğerlendirmelerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
Dokumacı Sütçü, N. (2018). Geometrik-mekanik zekâ oyunlarının öğretmen adaylarının geometrik düşünme düzeylerinin gelişimine etkisi. Electronic Journal of Education Sciences, 7(14), 154-163.
Dokumacı Sütçü, N. (2021). Zekâ oyunları ile ilgili yapılan ulusal bilimsel araştırmaların tematik ve metodolojik açıdan incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 988-1007. DOI: 10.17755/esosder.826045
Erdoğan, A., Eryılmaz Çevirgen, A., & Atasay, M. (2017). Oyunlar ve matematik öğretimi: Stratejik zekâ oyunlarının sınıflandırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 287-311.
Ergün, E. (2018). Zekâ oyunları dersine giren öğretmenlerin oyun tercihleri ve zekâ oyunlarının uygulanabilirliğinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Ergün, E., & Gözler, A. (2020). Analyzing of the opinion of teachers conducting mind game courses for the applicability of mind games. African Educational Research Journal. Special Issue 8(2), 220-S23.
Esen, M. (2019). Zekâ oyunlarının, 4. sınıf öğrencilerinin problem çözmeye ilişkin karar verme becerisine, sabırlı davranış göstermesine ve okul doyumuna etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
Gençay, Ö. A., Gür, E., Gençay, S., Gür, Y., Tan, M. & Gençay, E. (2019). Zekâ oyunlarının 12-15 yaş aralığındaki çocukların saldırganlık davranışlarına etkisi. Spor Eğitim Dergisi, 3(1), 36-43.
Hamarat, E. (2019). 21. yüzyıl becerileri odağında Türkiye’nin eğitim politikaları. Seta Analiz, 272, 1-28. Kama Yılmaz, Ş. (2019). Seçmeli zekâ oyunları dersine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Kanlı, U., Gülçiçek, Ç., Göksu, V., Önder, N., Oktay, Ö., Eraslan, F., Eryılmaz, A. & Güneş, B. (2014). Ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongrelerindeki fizik eğitimi çalışmalarının içerik analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 127-153. DOI: 10.17152/gefd.33332.
Kara, A. (2016). Türk zeka ve strateji oyunu mangala (dokuz kumalak) ve Türkiye’ de son yıllarda yapılan çalışmalar. Türk Dünyası Araştırmaları, 225.
Karamustafaoğlu, O. & Kılıç, M. F. (2020). Eğitsel oyunlar üzerine yapılan ulusal bilimsel araştırmaların incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-25.
Kartal, S., & Eryılmaz Ballı, F. (2020). Okul terki araştırmaları: sistematik bir analiz çalışması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 257-278.
Kul, M. (2018). Türk'ün strateji ve zekâ oyunu "mangala". Electronic Turkish Studies, 13(18), 979-990. Kula, S. S. (2019). Zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerine yansımaları: Bir eylem araştırması. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 253-282.
Kurbal, M. S. (2015). An ınvestıgatıon of sıxth grade students’ problem solvıng strategıes and underlyıng reasonıng ın the context of a course on general puzzles and games (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Middle East Technical University, Ankara.
Kurupınar, A. & Aydoğan, Y. (2020). Zekâ oyunlarına yönelik tutum ölçeğinin (ZOTÖ) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies-Education, 15(6), 4383-4400.
Liao, G. Z., & Shih, Y. J. (2013). Between Sudoku rules and labyrinthine paths--a study on design for creative sudoku learning. Designs for Learning, 6, 58-79.
Marangoz, D. (2018). Mekanik zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel beceri düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya
MEB. (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi (5,6,7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Türkiye. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2016). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi (5,6,7 ve 8. sınıflar) öğretmenler için öğretim materyali. Ankara: Türkiye. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Moher D, Fortin P, Jadad AR, Jüni P, Klassen T, Le Lorier J, Liberati A, Linde K. & Penna A. (1996). Completeness of reporting of trials published in languages other than English: implications for conduct and reporting of systematic reviews. Lancet. 347 (s. 363-366). Doi: 10.1016/s0140-6736(96)90538-3
Orak, S., Karademir, E., & Artvinli, E. (2016). Orta Asya’daki zekâ ve strateji oyunları destekli öğretime dayalı uygulamaların akademik başarıya ve tutuma etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 1(1), 1-18.
Sadıkoğlu, A. (2017). Zekâ ve akıl oyunları dersinin değerler eğitimindeki rolünün öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Sarar Kuzu, T., & Durna, C. (2020). The effect of intelligence and mind games on secondary school students' writing success. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 19(3), 70-79.
Sarıcı Bulut, S. & Sarıkaya, M. (2018). Bizim Mecmua’da akıl oyunları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 568-591.
Sarıkaya, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında yayınlanan çocuk dergilerindeki “Akıl Oyunları” örnekleri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(13),
Sargın, M., & Taşdemir, M. (2020). Seçmeli zekâ oyunları dersi öğretim programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi (Bir durum çalışması). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1444-1460.
Savaş, M. A. (2019). Zekâ oyunları eğitiminin fen bilimleri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Bartın.
Saygı, E., & Alkaş Ulusoy, Ç. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının hafıza oyunları ile hafıza oyunlarının matematik öğretimine katkısına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 331-345.
Shute, V. J. & Ke, F. (2012). Games, learning, and assessment. In Assessment in Game-Based Learning, 43-58. Doi: 10.1007/978-1-4614-3546-4_4
Şahin, E. (2019). Zekâ oyunlarının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerine ve problem çözme algılarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Şanlıdağ, M. (2020). Zekâ oyunları dersinin öğrencilerin matematik problemi çözme tutumlarına ve problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
Terzi, H. (2019). Zekâ oyunlarının 6. sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerine etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bayburt Üniversitesi, Bayburt.
Yağlı, M. C. (2019). Zekâ oyunlarının ilkokul öğrencilerinin dikkat ve görsel algı düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. Ankara. Yılmaz, D. (2019). Akıl ve zekâ oyunlarının ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin akıl yürütme becerilerine ve matematiksel tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
Yılmaz, Ş., & İkikardeş, N. Y. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin zekâ oyunları dersine dair görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 528-576.
Yöndemli, E. N. (2018). Zekâ oyunlarının (strateji ve geometri) ortaokul düzeyindeki öğrencilerde matematiksel muhakeme yeteneğine ve matematik dersinde gösterilen çabaya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
Yöndemli, E. N. & Taş, İ. D., (2018). Zekâ oyunlarının ortaokul düzeyindeki öğrencilerde matematiksel muhakeme yeteneğine olan etkisi. Turkish Journal of Primary Education, 3(2), 46-62.
Zeybek, N., & Saygı, E. (2018). Apartmanlar oyununun ortaokul matematik öğretmen adaylarının uzamsal görselleştirme yeteneklerine olan etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2541-2559.