ASLIHAN ECE PAKÖZ, Nurcan BOŞDURMAZ, Zeynep Gül ÜNAL

Dinar-Bademli Cami: Mimari Özellikleri ve Kalem İşleri

Afyonkarahisar’ın Dinar ilçesi, Bademli Köyü’ndeki Bademli Cami Geç Osmanlı dönemine tarihlenmektedir. Anadolu’da birçok şehirde olduğu gibi Afyonkarahisar’da da bu dönem etkileriyle bezenmiş camiler vardır. Bademli Cami yoğun bir bezeme programına sahip olması ve bezemelerinin özgün niteliklerini koruması açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir. Ahşap direkli, düz ahşap tavanlı bu caminin kârgir duvarları sıva üzerine renkli kalem işleriyle bezenmiştir. Bunlar arasında en dikkat çeken kalem işi son cemaat yerindeki Sultan II. Abdülhamid’in tuğrasıdır. Bunun yanı sıra caminin giriş kapısından içeriye doğru devam eden yazı programı, 20. yüzyıl başında mekândaki ibadetin sembolik yansımasının nasıl algılandığını göstermesi açısından önemlidir. Caminin mimari özellikleri ile beraber çeşitli süslemelerden oluşan kalem işleri bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada; hem bakım ve onarım eksikliğine hem de kullanıma bağlı koruma sorunları yaşayan Bademli Cami’nin sahip olduğu özgün niteliklerin korunması için koruma önerileri de verilmektedir. Bu konuda makale yazarları tarafından 2018 yılında hazırlanan koruma projesinden yararlanılmıştır.

Dinar-Bademli Mosque: Architectural Characteristics and Hand-Made Decorations on Plaster

Bademli Mosque, in Bademli village of Afyonkarahisar, dates back to the late Ottoman period. In Afyonkarahisar, as in many other Anatolian cities, the influence of this period is visible in the adorning of mosques. Bademli Mosque is an important example as it has an extensive decoration program and preserves its original features. The mosque has timber posts and a flat roof, clad with timber. Its walls are adorned with colorful handmade decorations on plaster, the most noticeable one being Sultan Abdülhamid II’s tughra in the last prayer hall. In addition, the calligraphy program that extends inward from the entrance of the mosque is remarkable in that it shows how the symbolic reflection of worship in the place was perceived at the beginning of the 20th century. The present study focuses on the mosque’s rich handmade decorations, as well as its architectural characteristic. The study also provides suggestions for the preservation of the unique features of the Bademli Mosque, which have been poorly protected due to user-related problems and a lack of maintenance and repair. In this context, preservation project proposed by the authors in 2018 was used as a reference.

PDF

___

Arık, R. (1988) Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Derman, M. Uğur (1967) "Hâfız Osman'ın Hat Sanatımızdaki Yeri”, Hayat, İstanbul, Sayı 52, s. 8-9.
Durmuş, İ. (2012) “Vav”, İslam Ansiklopedisi, 2012, s. 574-576.
Hatipoğlu, O. (2007) “XIX. Yüzyıl Osmanlı Camilerinde Kalem İşi Tezyînâtı”, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı (Meâl) (1985), Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Okçuoğlu, T. (2000) “18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı”, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Renda, G. (1977) Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700- 1850, C-17, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Şener, D. (2011) “XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Anadolu Duvar Resimleri”, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tali, Ş. (2013) “Kırşehir/Mucur’daki Hüseyin Ağa Camii ile Emine Hanım Camii’nin Kalemişleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı, 25, s. 504-528.
Tekinalp, P.Ş. (2002) “Batılılaşma Dönemi Duvar Resim Sanatı 1700-1850”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt 15, s. 718-730.
Yelen, R. (2017) “İslam Sanatında Süsleme Sembolizmi Üzerine Yeni Yorumlar”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 2, s.470-492.https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr [Erişim tarihi 30 Nisan 2020]