Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türk Çizgi Filmlerinde Anne ve Baba Temsili Üzerine Bir Çalışma
Bu çalışmanın amacı, Türk yapımı çizgi filmlerin anne ve baba rollerini nasıl sunduğunu, cinsiyet tektipleştirmesi açısından incelemektir. Bu amaçla, ilk önce toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet rollerinden; ardından ise medyanın çocuklar üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmaların kuramsal dayanaklarından bahsedilmiş; daha sonra da çizgi filmlerdeki cinsiyet rolleri ve tektipleştirmeleri üzerine yapılmış önceki çalışmalar aktarılmıştır. Bu çalışma, Türk yapımı çizgi filmleri araştırdığından, örneklem olarak Türk yapımlarına en çok yer veren ve Türkiye’nin resmi kanalı olan TRT’nin çocuk kanalı TRT Çocuk’ta yayınlanan çizgi filmler seçilmiştir. Örneklemi oluşturan çizgi filmler, kanalın sabah kuşağında yayınlanan ve aile odaklı olan Canım Kardeşim, Niloya, Biz İkimiz ve Elif’in Düşleri isimli 4 çizgi filmdir. Toplamda 16 çizgi film bölümü anne ile babanın kaç kere ekrana geldiği, çocuk ile beraber kaç kere göründüğü ve cinsiyet tektipleştirmelerine uyan ya da uymayan davranışları kaç kere sergiledikleri üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın bulguları, daha önceki literatürle uyumlu olarak, Türk yapımı çizgi filmlerde de cinsiyet tektipleştirmeleri olduğuna işaret etmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Toplumsal cinsiyet, çizgi filmler, medya etkileri, medya ve çocuk
A Study on Gender Based Parenting Roles in Turkish Cartoons
This study aims to analyze how parenting roles in Turkish cartoons are represented in terms of gender stereotypes. Thus, first, the concepts of gender and gender roles; and then by, theoretical backgrounds of studies that are focused on media’s effect on children are discussed. Afterwards, previous research on gender roles and stereotypes in children’s cartoons are referred. Due to the fact that this study focuses on Turkish cartoons, the cartoons that are broadcasted on TRT Kids (Turkey’s official broadcaster TRT’s - Turkish Radio and Television Corporation - children channel) were chosen as a sample group. Sample consists of 4 cartoons (Canım Kardeşim, Niloya, Biz İkimiz and Elif’in Düşleri) which focuses on family life and that are broadcasted on morning zone. 16 cartoon episodes in total were analyzed according to how many times each parent were shown, how many times they were seen with the kids, and how many times they manifested behavior which fits or does not fit gender stereotypes. Findings suggest that, similar to previous research, Turkish cartoons support gender stereotypes.
Keywords:
gender, cartoons, media effects, media and children,
___
- Ahmed, S. ve Wahab, J. A. (2014). Animation and socialization process: Gender role portrayal on cartoon network. Asian Social Science, 10 (3), 44.
- Arnett, J. J. (1995). Adolescents’ uses of media for self-socialization. Journal of Youth and Adolescence, 24 (5), 519-532.
- Aubrey, J. S., ve Harrison, K. (2004). The gender-role content of children's favorite television programs and its links to their gender-related perceptions. Media psychology, 6 (2), 111-146.
- Bandura, A. (1969). Social learning theory of identificatory process. D. A. Goslin, (Ed.), Handbook of socialization theory and research. (213-262). Chicago: Rand McNally & Company
- Bandura, A. (1971). Social learning theory. New York:General Learning Press. Bromnick, R. D. ve Swallow, B. L. (1999). I like being who I am: A study of young people's ideals. Educational Studies, (25) 2, 117-128.
- Burguera, X. F. (2011). Muffled voices in animation. Gender roles and black stereotypes in warner bros. cartoons: From honey to babs bunny. Bulletin of the Transilvania University of Braşov, Series IV: Philology & Cultural Studies, (2), 65-76.
- Butler, J. (2004). Undoing gender. New York: Routledge.
- Calvert, S. L. ve Huston, A. C. (1987). Television and children’s gender schemata. New Directions for Child and Adolescent Development, 1987 (38), 75-88.
- Calvert, S. L., Murray, K. L. ve Conger, E. E. (2004). Heroic DVD portrayals: What US and Taiwanese adolescents admire and understand. Applied Developmental Psychology, 25, 699-716. Chriss, J. J. (2008). Social control: An introduction. Massachusetts: Polity Press.
- Clausen, J. (1969). Recent developments in socialization theory and research. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 377 (1), 139-155.
- de Beauvoir, S. (2010). The second sex (C. Borde ve S. Malovany-Chevallier, Çev.). New York: Vintage Books.
- Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar (2. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Genner, S. ve Süss, D. (2017). Socialization as media effect. The International Encyclopedia of Media Effects, 1-15.
- Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M., & Signorielli, N. (1986). Living with television: The dynamics of the cultivation process. Perspectives on Media Effects, 1986, 17-40.
- Gerber, G. ve Gross, L. (1976). Living with television: the violence profile. Journal ofCommunication, 26 (2), 173-199.
- Gerbner, G. (1998). Cultivation analysis: An overview. Mass Communication and Society, 1(3-4), 175-194.
- Gündüz Kalan, Ö. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: ‘Kinder’ reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1 (38), 75-89.
- Heilman, M. E. (2001). Description and prescription: How gender stereotypes prevent women’s ascent up the organizational ladder. Journal of Social Issues, 57 (4), 657-674.
- Holmes, M. (2007). What is gender? Sociological approaches. London: Sage Publications.
- Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee. Eğitim ve Bilim, 40 (177), 243-270.
- Leaper, C., Breed, L. Hoffman, L. ve Perlman, C. A. (2002). Variations in the gender-stereotyped content of children’s television cartoons across genres. Journal of Applied Social Psychology, 32 (8), 1653-1662.
- Leaper, C. ve Friedman, C. K. (2007). The socialization of gender. J. E. Grusec ve P. D. Hastings. (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research. (561-587). New York: Guilford Publications.
- Lorber, J. (1994). Paradoxes of gender. New Haven: Yale University Press.
- Maccoby, E. E. (1984). Socialization and developmental change. Child development, 317-328.
- McCutcheon, L. E., Lange, R. ve Houran, J. (2002). Conceptualization and measurement of celebrity worship. British Journal of Psychology, 93, 67-87.
- McGhee, P. E., & Frueh, T. (1980). Television viewing and the learning of sex-role stereotypes. Sex roles, 6 (2), 179-188. O' Reilly, J. D. (2005). The wonder woman precedent: Female (super) heroism on trial. The Journal of American Culture, (28) 3, 273-283.
- Parsons, T. (1965). The social system (2. baskı.). New York: The Free Press.
- Thompson, T. L., & Zerbinos, E. (1995). Gender roles in animated cartoons: Has the picture changed in 20 years? Sex roles, 32 (9-10), 651-673.
- Thompson, T. L., & Zerbinos, E. (1997). Television cartoons: Do children notice it's a boy's world?. Sex Roles, 37 (5-6), 415-432.
- Yağan Güder, S., Ay, A., Saray, F., & Kılıç, İ. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmlerin toplumsal cinsiyet kalıp yargıları açısından incelenmesi: Niloya örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 95-110.
- Signorelli, N. (1990). Children, television, and gender roles: Messages and impact. Journal of Adolescent Health Care, 11, 50-58.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Antalya Akev Üniversitesi