Ölümsüzlük Arzusu ve Dijital Çağda Yeni Açılımlar:“Upload” Televizyon Dizisi Örneği

Yapay zekanın gelişimiyle bağlantılı olarak, belleğin dijital imkânlarla sanal gerçeklik evrenine aktarılabilmesinin mümkün hale gelmesi olasılığı ve bunun toplumsal sahaya ve din alanına olası yansımaları son günlerde daha sık gündeme gelmeye başlamıştır. Bu çalışmada, dijital çağda ölüm sonrası ve kişinin ölümsüzlük arayışı ile ilintili olarak, ileri teknoloji ve sanal gerçeklik temalarıyla yoğrulmuş bir tür sanal ahiret yaratma girişimini içeren ‘Upload’ TV dizisi araştırma konusu haline getirilmiştir. Araştırmada nitel yöntem esas alınmıştır. Bu çerçevede birinci sezonu on bölümden oluşan dizinin tüm bölümleri veri analizi tekniklerinden betimsel analiz tekniği kullanılarak değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır.Araştırma sonucunda dijital dünyaya her yönüyle ayak uydurmuş, ölümü sonrasında sanal cennette varlığını sürdürebileceğine inanan bireylerin karşısında; gelenekçi, yer yer eski kafalı ve dindar olarak tanımlanan bireylerin konumlandırıldığı görülmüştür. İnanan, geçmişin değerlerini taşıyan dindar insan tipi ötekileştirilmiştir. Akılla ve gelişen teknolojiyle ölümlülük yazgısının değişebileceğine yönelik inancın ise pekiştirildiği anlaşılmaktadır. Dizide izleyiciye sunulan toplumsal sistemde, değer bağımsız ve salt ekonomik güçle bir tür sanal ölümsüzlüğe kavuşan şahsiyetler söz konusudur.

The Desire for Immortality and New Initiatives in the Digital Age: The Example of the “Upload” TV Series

In connection with the development of artificial intelligence, the possibility of transferring of the memory to the virtual reality universe with digital possibilities and its possible reflections on the social and religious spheres have started to be at the top of the agenda more frequently in recent days. In this study, the TV series "Upload", which includes an attempt to create a virtual afterlife with advanced technology and virtual reality themes in relation to post-death in the digital age and one's search for immortality, has been made the subject of research. The research was based on the qualitative method. In this framework, all episodes of the series, whose first season consists of ten episodes, were evaluated with descriptive analysis technique and commented. As a result of the research, in the face of individuals who have kept up with the digital world and believe that they can survive in virtual paradise after their death; It has been observed that individuals defined as traditionalist, sometimes old-fashioned and religious are located. The religious person type who believes and carries the values of the past has been marginalized. It is understood that the belief that the fate of mortality can change with the mind and developing technology has been reinforced. In the social system presented to the audience in the series, there are personalities who are independent of value and who attain a kind of virtual immortality with pure economic power.

PDF

___

22 Dakika. (2022). 22 dakika, Upload. 12 Mart 2022 tarihinde https://22dakika.org/upload-tanitim/ adresinden erişildi.
Aguiar, L. ve Waldfogel, J. (2018). Netflix: Global hegemon or facilitator of frictionless digital trade? J Cult Econ, (42), 419-445.
Akgül, B. ve Ören, İ. (2021). Yapay zeka temelinde insan: Dataizm ve dini değer paradoksu. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 4(1), 65-79. doi:10.47951/mediad.947374
Amazon Prime Video. (2022, 1 Mart). Amazon prime video. 1 Mart 2022 tarihinde https://www.primevideo.com/ adresinden erişildi.
Anbarlı, Z. Ö. (2019). Dijital televizyon dizilerinde hegemonik erkeklik (C. Özel Sayı 1, ss. 81-104). Uluslararası Dijital Çağda İletişim Sempozyumu, sunulmuş bildiri, Mersin: Erciyes İletişim Dergisi.
Arı, Y. (2021). Toplumsal değişim ve din. Asya Studies—Akademik Sosyal Araştırmalar, 5(16), 131-142.
Atif, Y. ve Chou, C. (2018). Digital citizenship: Innovations in education, practice, and pedagogy. Journal of Educational Technology & Society, 21(1), 152-154.
Aydeniz, H. (2020). Geleneksel değerler üzerinden bir transhümanizm eleştirisi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 1(53), 353-376.
Ayten, A. (2009). Üniversite öğrencilerinde ölüm kaygısı: Türk ve Ürdünlü öğrenciler üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(4), 85-108.
Başer, E. ve Akıncı, S. (2020). Kullanıcı deneyimi ve kişiselleştirme bağlamında bir dijital platform incelemesi. Selçuk İletişim Dergisi, 13(2), 866-897.
Baudrillard, J. (2016). Simgesel değiş tokuş ve ölüm (4. bs.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Bauman, Z. (2013). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2018). Kuşatılmış toplum. (A. E. Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Best, B. P. (2008). Scientific justification of cryonics practice. Rejuvenation Research, 11(2), 493-503.
Bottero, J. (2013). Gılgamış destanı—ölmek istemeyen büyük insan. (O. Suda, Çev.) (5. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bulğen, M. (2011). İslâm dini açısından tenâsüh ve reenkarnasyon. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 63-92.
Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktraoğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (8. bs.). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Cryonics Institute. (2022, 4 Nisan). Cryonics institute. 4 Nisan 2022 tarihinde https://www.cryonics.org/ adresinden erişildi.
Çaplı, B. (2002). Medya ve etik. Ankara: İmge Kitabevi.
Çifteci, V. (2018). Geçmişten geleceğe kendiliğe bir bakış: Özgünlük, zaman ve özgürlük. METAZİHİN Yapay Zeka ve Zihin Felsefesi Dergisi, 1(2), 195-210.
Çobanlı, C. ve Salt, A. (2001). Dharma ansiklopedisi. İstanbul: Dharma Yayınları.
Çuhadar, M. (2020). Makinizm çağında dinsellik. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 3(2), 241-263.
Dağ, A. (2017). Hümanizmin radikalleşmesi olarak transhümanizm. Felsefi Düşün, (9), 46-68.
Dağ, A. (2018). Sinema ve romanda transhümanizm: “Blade Runner” filmi ve “Neuromancer” roman örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (11), 89-98.
Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve yapay zekâ bağlamında trans-hümanizm. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 9(30), 95-104. doi:10.5824/1309 1581.2018.1.006.x
Devran, Y. ve Basmacı, P. (2018). Toplumsal gündemin kurguya yansıması: Savaş dizileri. Y. Göksun (Ed.), Televizyon Dizilerinin Keşfi içinde (ss. 111-141). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Devran, Y. ve Göksun, Y. (2018). İhracatta yeni bir alan: Değer ihracı. Y. Göksun (Ed.), Televizyon Dizilerinin Keşfi içinde (ss. 39-66). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Diken, B. ve Laustsen, C. B. (2016). Filmlerle sosyoloji. (S. Ertekin, Çev.) (4. bs.). İstanbul: Metis Yayınları.
Diker, C. (2019). Az Daha Fazladır: Dijital seyir platformlarının tüketim kültürü açısından izleyicilerin seyir alışkanlıklarına olan etkisi (C. 1, ss. 1-20). Dijital Çağda İletişim Sempozyumu, sunulmuş bildiri, Kayseri: Erciyes İletişim Dergisi.
Durmuşoğlu, K. ve Ataman, K. (2018). Kutsaldan sekülere: Değişen ölüm algısı üzerine sosyolojik bir Değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 123-149.
Ellul, J. (2003). Teknoloji toplumu. (M. Ceylan, Çev.). İstanbul: Bakış Yayınları.
Erten, M. (2011). Kur’an’da ölüm panaroması (Kıyamet Suresi 26-30. Ayetlerine Yeni Bir Bakış). C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 193-214.
Esslin, M. (1991). TV, Beyaz camın arkası. (M. Çiftkaya, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
Gazneli, D. (2020). Tüketim toplumu bağlamında Türkiye’de yeni medyanın muhafazakarlığın dönüşümü ve dine değerlerin metalaşması üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Gazneli, D. ve Sofuoğlu Kılıç, N. (2020). Din eksenli tüketimin yeni medyadaki görünümleri: Tüketim kültürü bağlamında bir değerlendirme. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 3(2), 197- 216.
Gerbarg, D. ve Noam, E. (2004). Introduction. E. Noam, J. Groebel ve D. Gerbarg (Ed.), Internet Television içinde (ss. 1-8). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik—Geç modern çağda benlik ve toplum. (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Haberli, M. (2019). Dijital çağda din ve dindarlığın dönüşümü. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 2(2), 307-315.
Hamilton, S. N. (2003). Traces of the future: Biotechnology, science fiction, and the media. Science Fiction Studies, 30(2), 267-282.
Hayta, N. (2020). Medya ve din ilişkisi bağlamında ‘Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu ile Dosta Doğru’ programının incelenmesi. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 3(1), 127-150.
Heidegger, M. (2000). Being and time. (J. Macquarrie ve E. Robinson, Çev.). Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishers.
Hick, J. (1990). Değişen ölüm sosyolojisi. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(7), 235-250.
İpek, Y. (2021). Yeni bir dini hareket olarak satanizm ve Türkiye’de satanistler. Kayseri: Kimlik Yayınları.
Kafalı, H. (2019). Yapay zeka, toplum ve dinin geleceği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (46), 145-172.
Kavşut, M. S. (2018). Molla Sadra’da ölümsüzlük. Kader, 16(2), 433-461.
Kirman, M. A. (2016). Medya ve özel alan. N. Gazel (Ed.), Medya, Aile ve Din içinde (ss. 10-29). Adana: Arık Yayınları.
Kocabay Şener, N. (2019). Türkiye’de medya ve din araştırmalarını yeniden düşünmek: Eksiklikler nasıl doldurulabilir? Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 2(1), 53-69.
Köknel, Ö. (1998). Korkular takıntılar saplantılar (4. bs.). İstanbul: Altın Kitaplar. Kübler-Ross, E. ve Kessler, D. (2014). On Grief and Grieving. New York, London: Scribner.
Lobato, R. (2018). Rethinking international TV flows research in the age of Netflix. Television & New Media, 19(3), 241-256.
Mitchell, K. (2006). Bodies that matter: Science fiction, technoculture, and the gendered body. Science Fiction Studies, 33(1), 109-128.
Morin, A. (2005). Possible links between self-awareness and ınner speech: theoretical background, underlying mechanism, and empirical evidence. Journal of Consciousness Studies, 12(4-5), 115-134.
Neuralink. (2022, 4 Nisan). Neuralink (Vikipedi). 4 Nisan 2022 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Neuralink adresinden erişildi.
Oktan, K. A. (2021). Teknolojik distopya anlatılarında müphemlik ve düşünceyi özgürleştirmenin olanakları üzerine: Black Mirror örneği. (Yayımlanmamış yayımlanmamış doktora). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anakara.
Okutan, B. B. (2009). Türk sinemasında popüler din ve din adamı imajı. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (20), 225-242.
O’Rourke, K. H., Rahman, A. S. ve Taylor, A. M. (2013). Luddites, the industrial revolution, and the demographic transition. Journal of Economic Growth, 18(4), 373-409.
Özel, S. (2020). Talebe bağlı video servisleri çağında Netflix etkisi. İnsan ve İnsan, 7(26), 115-138.
Özkent, Y. ve Can, A. (2021). “Nitelikli televizyon”: Netflix platformunda “nitelikli drama”nın yeniden inşası. Selçuk İletişim Dergisi, 14(2), 674-698.
Özoran, B. A. ve Mermer, A. (2018). Bauman gibi düşünmek: Wellness ile ölümün yapısökümünün haberler üzerinden incelenmesi. Selçuk İletişim, 11(1), 307-330.
Parsa, A. F. (2012). Sinema göstergebiliminde yapısal çözümleme. Ö. Güllüoğlu (Ed.), İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri—Görsel Metin Çözümleme içinde (ss. 11-33). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Piyadeoğlu, Ç. (2021). Popüler kültür odağında bireyin ölümsüz olma arzusu. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 480-500.
Platon. (2001). Timaios. (E. Güney ve L. Ay, Çev.). Ankara: MEB Yayınları.
Postman, N. (2010). Televizyon öldüren eğlence. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sağır, A. (2017). Ölüm sosyolojisi (2. bs.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
Sarı, Ü. ve Sancaklı, P. (2020). Küyerelleşmenin dijital platformların içerik tanıtımına etkisi: Netflix örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 243-260.
Soykan, Ö. Ş. (2020). Black Mirror dizisinde nöro-imge ve beyin ekranlar, 2(Özel Sayı), 494-508.
Tanhan, F. (2013). Ölüm eğitiminin üniversite öğrencilerinde ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olmaya etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 184-200.
Travers, R. M. W. (1978). An introduction to educational research (4. bs.). New York: Macmillan.
Tural, M. (2018). Semitik metinlerde müdahale fenomenolojisi. (Yayımlanmamış doktora). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Tural, M. (2019). Semitik dinsel metinlerde tinsel varlık fenomenolojisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (34), 29-72. doi:10.35209/ksuifd.626492
Turner, A. K. (2004). Cehennemin tarihi. (A. Sargüney, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
TÜİK. (2021, 30 Eylül). TÜİK zaman kullanım araştırması, 2014-2015. Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası. 30 Eylül 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Survey-on- Information-and-Communication-Technology-(ICT)-Usage-in-Households-and-by-Individuals- 2020-33679 adresinden erişildi.
TÜİK. (2022, 16 Haziran). TÜİK hayat tabloları, 2017-2019. Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası. 16 Haziran 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayat-Tablolari-2017-2019- 33711 adresinden erişildi.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (2021, 4 Ağustos). Türk Dil Kurumu sözlükleri. 2 Kasım 2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
Vikisöz. (2021, 7 Kasım). Joe Luis. 7 Kasım 2021 tarihinde https://tr.wikiquote.org/wiki/Joe_Louis adresinden erişildi.
Wayne, M. L. (2018). Netflix, Amazon, and branded television content in subscription video on- demand portals. Media, Culture and Society, 40(5), 725-741.
Wulandhani, D. ve Wijaya, A. (2019). Mise-en-scène analysis on heteronormativity in queer narrative “San Junipero” from Black Mirror. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, (453), 142-146.
Yanık, C. ve Kara, M. (2016). Ölü bedenler üzerinden sosyal kimliğin ifşasında belediyelerin sanal mezarlıkları. Mukaddime, 7(1), 157-178.
Yeğin, M. O. (2021). Irkçılık bağlamında ‘Elite’ dizi filminin eleştirel söylem analizi. OPUS, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 1487-1521.
Yengin, D. ve Ormanlı, O. (2020). İnteraktif kurgu örneği olarak Bandersnatch filminin analizi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 10(2), 83-96.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yurduneri, D. (2021, 6 Kasım). Microsoft sanal sohbet robotu patenti aldı. Teknosafari. 6 Kasım 2021 tarihinde https://teknosafari.net/microsoft-olen-kisileri-kisisel-bilgilerini-kullanarak- sohbet-robotu-haline-getirmeyi-mumkun-kilan-bir-patent-aldi/ adresinden erişildi.
Zafer, C. (2019). Ölüm olgusu ve ölümün sosyolojik etkileri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 64-82.