Dindar Facebook Etkisi: Türk Kullanıcılar Üzerine Bir Analiz

Dijitalleşme ve etkileşim, bir toplumsal kurum olarak din üzerine iki açıdan etkide bulunmaktadır: Dini iletişim ve dinin dijitalleşmesi. Geleneksel dini kurumlar ve dinle ilgilenen kullanıcılar, çeşitli motivasyonlarla sosyal medyayı, özellikle de Facebook’u kullanmaktadırlar. Facebook sadece Müslümanlar için değil, diğer din ve inançlar için de yeni bir irşat ve tebliğ (açıklama ve davet) vasıtası, propaganda aracı, toplanma ortamıdır. Bu araştırmada analiz edilen “Dindar Facebook” olgusu; içine din katılmış veya paylaşımları dinselleştirilmiş Facebook görünümlerini (paylaşım, etkileşim ve etkinlikleri) ifade etmektedir. Dindar Facebook üzerinden sürdürülen, temelde dinin sosyal medyadaki algılanış ve temsil biçimi, amacı ve etkisine dair fırsat ve tehditleri gündeme getiren tartışmalar iki kategoride ele alınabilir: 1) Dijitalleşmenin geleneksel din algısında radikal bir dönüşüme yol açma olasılığına dair “dijital din” tartışmaları, 2) Dini içerikli paylaşımların dinî samimiyet ve mahremiyete uygunluğuna dair “gösteriş/riya – teşvik/tebliğ” tartışmaları. Her iki tartışmaya ait bulgulara ulaşılan araştırmada tamamlayıcı iki tekniğe başvuruldu: Teorik çerçeveyi oluşturmak amacıyla literatür taraması ve “Dindar Facebook”a dair kullanıcı görüşlerini elde etmek amacıyla anket çalışması. Literatürde dijital dinin, geleneksel dini yapıların mevcut etkilerini azaltacağı, bunun yerini ise “yeni” bir dijital dinin alacağı dile getirilmektedir. Kullanıcıların, dini içerikli Facebook paylaşımlarını, muhafazakâr ve dini söyleme sahip mevcut siyasi iktidarla ilişkilendirme yönünde ciddi bir eğilim taşıdıkları görülmüştür.

The Effect of Religious Facebook: An Analysis on Turkish Users

Digitalization and interactivity are influential in religion as a social institution by two aspects: Religious communication and digitalization of religion. Traditional religious institutions and users interested in religion use social media, especially Facebook, with variety of motivations. Facebook is as a gathering medium, means of communication and tool of propaganda and new guidance not only for Muslims but also for other religions and beliefs. “The Cencept of Religious Facebook” analyzed in this research is signifying the appearance of Facebook (such as sharings, interactions and activities) that have been added some religion into or have been religiousized it. The debates over the Religious Facebook bring to disclose some oppurtunities and threats to the way of perception and representation of religion in social media, its purpose and effects can be handled in two categories: 1) “Digital religion” debates on the possibility of digitalization to lead to a radical transformation of traditional perception of religion. 2) Presentation/hypocrisy - stimulation/conveying debates on appropriateness of sharings with religious content to religious sincerity and privacy. In this research which has reached various findings on both debates, it is applied two complementary techniques: literature search and a survey study.

PDF

___

Aristoteles. (1975). Politika. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Arslantürk, Z. (1998). Kutsalın Dönüşü ve Yeni Toplum Arayışları. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
Berger, & Peter, L. (1993). Dinin Sosyal Gerçekliği. (A. Coşkun, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
Berger, P. L. (1993). Dinin Sosyal Gerçekliği. İstanbul: İnsan Yayınları.
Biçer, R. (2016). Küreselleşme ve Mezhep Çatışmaları. Kelam Araştırmaları Dergisi, 14(2), 362-375.
Bülbül, Y. ve Özbay, D. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’nda Teknolojiye Karşı Direncin İktisat Tarihi. “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(4), 21-43.
Emiroğlu, İ. (1999). Ana Konularıyla Klasik Mantık. İstanbul. Facebook Active Users. (2018, 3 6). 3 6, 2018 tarihinde Internet Live Stats: http:// www.internetlivestats.com/ adresinden alındı.
Haberli, M. (2012). Yeni Bir Örgütlenme Biçimi Olarak Sanal Cemaatler. İnsan ve Top- lum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(3), 118-134.
Haberli, M. (2013). Dinlerin İnternet Ortamındaki Temsili ve Dağılımı. The Journal of Academic Social Science Studies(JASSS), 1(6), 859-873.
Hobbes, T. (2007). Leviathan. (S. Lim, Çev.) İstanbul: YKY.
Huntington, S. P. (1993). The clash of civilizations. Foreign Affairs, 72(3), 22-29.
Karagözoğlu, H. (2006). “Homo Homini Lupus” : Thomas Hobbes’un Ahlâk Felsefesi Üzerine. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 30, 215-242.
Keskin, Y. M. (2004). Din ve Toplum İlişkileri Üzerine Bir Genelleme. Dinbilimleri Aka- demik Araştırma Dergisi, (2), 7-21.
Menekşe, Ö. (2015). Dinin Dijitalleşmesi ve Mobil Uygulamalar. M. Çamdereli (Dü.) içinde, Dijitalleşen Din (s. 175-222). İstanbul: Köprü Yayınları.
Miller, J. (2017, 12 30). Sosyal Medya Vaizliği ve Dijital Din. 02 12, 2018 tarihinde Sop- hos Akademi: http://www.sophosakademi.org/sosyal-medya-vaizligi-ve-diji tal-din/ adresinden alındı.
Narmanlıoğlu, H. (2014). Tarikat ve Cemaatlerin Alternatif Medya Stratejileri. M. Çamdereli içinde, Medya ve Din. İstanbul: Köprü Kitapları.
Patterson, N. G. (2015). Hipermetin ve Değişen Okuyucu Roller. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 6(20), 66-74.
Pew Research Center. (2015, April 02). The Future of World Religions: Population Growth Projections, 2010-2050. (M. Stonawski, Dü.) Feb 12, 2018 tarihin- de Pew Research Center: http://www.pewforum.org/files/2015/03/ PF_15.04.02_ProjectionsFullReport.pdf adresinden alındı.
Rousseau, J. J. (1960). Altı Kitabı ile Rousseau. İstanbul: Türkiye Yayınları.
Rousseau, J. J. (1941). Emile. (Y. Avunç, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Rousseau, J.-J. (2011). İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kökeni. (A. Yardımlı, Çev.) İstan- bul: İdea Yayınevi.
Sorularla İslamiyet. 03 06, 2018 tarihinde Ehli Sünnet Büyükleri: http://www.ehlisun netbuyukleri.com/Sorularla-Islamiyet/Detay/Televizyon-seyretmek/1547 ad- resinden alındı.
Wach, J. (1995). Din Sosyolojisi. (Ü. Günay, Çev.) İstanbul: Marmara Üniv. İlahiyat Fak. Yayınları.
Walker, C. S. (2018). Din, Akıllı Telefonlar ve Sosyal Medya ile Nasıl Değişiyor? 02 12, 2018 tarihinde Sophos Akademi: http://www.sophosakademi.org/ din-akilli-telefonlar-ve-sosyal-medya-ile-nasil-degisiyor/ adresinden alındı.
Wellman, B. (2001). Physical Place and Cyberplace: The Rise of Personalized Newtworking. International Journal of Urban and Regional Research(25), 228.