Büşra T. DURMUŞ

Baha Tevfik Dergiciliğinde Kadın: Temsil Mi, Tasavvur Mu?

Türk basın tarihinin önemli bir ismi olan ve Batıcılaşma akımı temsilcileri arasında yer alan Baha Tevfik, fikir, edebiyat ve mizah dergiciliğine yaptığı katkılarla tanınmaktadır. Toplumsal hayatta yaşanan dönüşüm ve kırılmaların takibi için basın tarihi araştırmalarının sosyal bilimlere açtığı yeni imkânlar ve geniş pencere çerçevesinde Baha Tevfik’in dergicilik anlayışı, 20. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı sosyal, siyasal ve kültürel hayatı ile alakalı sunduğu zengin veriyle dikkat çekmektedir. Dönem, kadın kimliğinde yaşanan bir dönüşümün kuvvetli sinyallerini vermesi sebebiyle de mercek altına alınmayı hak etmektedir. Bu bağlamda, özellikle II. Meşrutiyet’in ilanını takip eden ve sosyal dönüşümün hızlandığı yıllarda Baha Tevfik’in yayımına katkıda bulunduğu fikir dergisi olan Yirminci Asırda Zeka izleğinde, kadının görsel materyallerle temsili hakkındaki bu çalışma, dönemin kadın söylemine dair bulguları sunmayı hedeflemektedir. Göstergebilim yaklaşımı çalışmanın yöntemi olarak seçilmiştir. Bu bağlamda çalışmada derginin kapağında kullanılan görsel malzeme, Roland Barthes’ın düz ve yan anlam kavramlarına dayanılarak, kadın bedeni ve kimliğinin sunulma biçimine dair yorum yapma olanağına ulaşılması amaçlanmıştır. Böylece kadını sembolize eden görsellerin, toplum gerçeklerini mi temsil etmekte, yoksa yeni bir kadın tasavvuru mu geliştirmekte olduğuna odaklanılmıştır. Neticede mezkur derginin kapak fotoğrafları aracılığıyla Batılı normlarda sunulan kadında, toplumsal gerçeklikle mütekabiliyetinin bulunmadığı, diğer taraftan teşhire varan bir görsel kullanımının gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Women in Baha Tevfik Journalism: Is it Envisagement or Representation?

Baha Tevfik who is an important name in the Turkish press history and takes part among Westernism movement of thought, known for contributions to the publishing of humor, literature and thought magazines. Within this scope, Baha Tevfik’s journalism perspective put remarkable data forward about the cultural, political, and social life of the Ottoman State during the first half of the 20th century. This period that gives strong signals of the transformation of the women identity deserves to be examined closely. In this regard, this study aims to represent the findings of woman discourse in Baha Tevfik’s thought magazine, Yirminci Asırda Zeka, by analyzing visual materials in the era corresponding to social change after the second Constitutional in Ottoman history. The semiological approach has been chosen as the methodology of the study. Accordingly, this study intends to explicate the presentment manner of women’s bodies and identity on the covers of Yirminci Asırda Zekâ magazine in the context of Roland Barthes’s denotation and connotation terms. Thus, it has focused on whether the images symbolizing women represent the realities of society or develop a new envisagement of women. Finally, it is found that there is no correlation between the women in Ottoman society and the presented on the covers of Yirminci Asırda Zekâ magazine, and bold visual usage of the display of woman body.

PDF

___

Akgün, M. (1988). Materyalizmin Türkiye’ye girişi ve ilk etkileri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Altındal, A. (1985). Türkiye’de kadın. Süreç Yayınları.
Atabek, Ü. ve Atabek, G. Ş. (2007). Medya metinlerini çözümlemek. Siyasal Kitapevi.
Bağcı, R. (1996). Baha Tevfik’in hayatı, edebî ve felsefî eserleri üzerinde bir çalışma. Kaynak Yayınları.
Barthes, R. (1979). Göstergebilimin ilkeleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Berktay, F. (2004). Kadınların insan haklarının gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları 7. https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/berktay_std_7.pdf
Caporal, B. (2000). Kemalizm sonrasında Türk kadını III. Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
Çakır, S. (2016). Osmanlı kadın hareketi (5. Baskı). Metis Yayınları.
Durmuş, B. T. (2021). II. Meşrutiyet akabinde batıcı aydınların kadın söylemi ve dayanakları. İçinde Hanım Efendi: Tarihte İz Bırakan Kadınlar ve Toplumsal Aktör Olarak Kadın. Beyan Yayınları.
Koloğlu, O. (2010). Osmanlı dönemi basınının içeriği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını (1839-1923) (2. bs). T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin siyasi fikirleri: 1895-1908. İletişim Yayınları.
Meriç, C. (2013). Bu ülke. İletişim Yayınları.
Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. Say Yayınları.
Seiler, R. M. (2006). Semiology and semiotics. https://people.ucalgary.ca/~rseiler/semiolog.htm
Tunaya, T. Z. (1998). Hürriyet’in ilanı: İkinci Meşrutiyet’in siyasi hayatına bakışlar. Cumhuriyet Gazetesi Yayınları.
Uçman, A. (1991). Baha Tevfik. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 4, s. 452-453). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları - İSAM Yayınları.
Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi (3. bs). Ülken Yayınları.