Portre Sanatında Temsil ve Dışavurumcu Tavır Kapsamında Kimliğin Soyutlanması

İnsanoğlu varoluşundan itibaren kendi yaşamına ait öğeleri bir yüzey üzerine aktarma ihtiyacı hissetmiştir. Bu öğeler kimi zaman çevresine değer katma amacıyla kimi zaman ise yok olmaya karşı ölümsüzleşme arzusuyla yapılmıştır. Bireyin ayırt edici en temel özelliklerini yansıtan portreler ise bir ölümsüzleştirme pratiği ve ifade biçimi olarak sanat alanındaki varlığını uzunca bir süredir devam ettirmektedir. Portreler fiziksel olarak ayırt edici özellikleri sunmasının yanı sıra, ele alınan kişiye ilişkin misyonu taşıyıcı bir rol de üstlenmektedir. Her ne kadar kavram olarak ele alınan kişinin kimliğini yansıtan bir tür olarak kabul edilse de çağın değişen ihtiyaçlarına, üslupsal eğilimlere ya da bakış açılarına göre bağlamı sürekli bir biçimde değişime uğramaktadır. Özellikle değişen dünya koşulları ve buna koşut olarak yaratılan yeni plastik değerlerle geleneksel yaklaşımlardan uzaklaşan portrelerin kimliği yansıtan misyonunun yerini anlık dışavurumların aldığı görülmektedir. Portreler, biçim-içerik yönünden geçirdiği evrim neticesinde, yapılış anına ilişkin saptanan verilerin taşıyıcısı durumundan, sanatçının bakış açısının ön plana çıktığı, yalnızca plastik bir düzenleme ya da ele alınan model üzerinden mesaj ileten bir aygıta dönüşmektedir. Portrelerin dışavurumcu yaklaşım ile kimliğinden soyutlanma sürecini ele alan bu makale, portre sanatının ilk örneklerden başlayarak, süreç içerisinde geçirdiği biçimsel değişimleri ve kimliğe ilişkin sorunları örnek çalışmalarla analiz ederek, günümüz portrelerindeki deforme etme eğilimini nedenleriyle birlikte ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Portre, Sanat, Resim, Kimlik, Dışavurum.

Abstraction of Identity in the Scope of Representation and Expressionist Attitude in Portrait Art

Since its existence, humankind has felt the requirement to transfer the symbolic elements of their life onto material surfaces. These symbolic elements were sometimes made to add value to its environment and sometimes with the desire to become immortal against extinction. Portraits, which reflect the most basic distinctive characteristics of the individual, have been continuing their existence in the art for a long time as an immortalization practice and a form of expression. In addition to presenting physically distinctive features, portraits also play a role in conveying the person's mission being addressed. Although it is accepted as a genre that reflects the person's identity as a concept, its context is constantly changing according to the changing needs of the time, stylistic trends, or point of view. In particular, with the changing world conditions and the new plastic art values created in parallel with this, it is seen that instant expressions replace the mission of portraits reflecting an identity that diverges from traditional approaches. Portraits, as a result of the evolution they have gone through in terms of form and content, transform from the state of transmitting the determined data regarding the moment of their making to a device that conveys a message through only a plastic arrangement or the model under consideration, in which the artist's point of view comes to the forefront. This article discusses the process of isolation from the identity of portraits with an expressive approach, aims to reveal the deforming tendency in today's portraits, starting with the first examples, by analyzing the formal changes and identity-related problems in the process.

Keywords:

Portrait, Art, Painting, Identity, Expression,

PDF

___

Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl batı sanatında akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Carter, F. (2020) Art Inspired By Couture: Antony Micallef Discusses His Latest Body Of Work, Röportaj, Forbes, https://www.forbes.com/sites/felicitycarter/2020/11/30/artinspiredbycouture-antony-micallef-discusses-his-latest-body-of-work/?sh=459883ac33ce (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
Fineberg, J. (2014). 1940’tan günümüze sanat-varlık stratejileri. (S. A. Eskier, G. E. Yılmaz Çev.). İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
Hollis Taggart Sanat Galerisi. (2019) Alex Kanevsky: Liberation and Disorientation. https://www.hollistaggart.com/exhibitions/56-alex-kanevsky-liberation-and-disorientation/ (Erişim Tarihi: 01.01.2021).
İpşiroğlu, N. M. (2010) Oluşum süreci içinde sanat tarihi. İstanbul: Hayalbaz Kitap.
Krausse, A. C. (2005). Rönesanstan günümüze resim sanatının öyküsü. (D. Zaptcıoğlu, Çev.). Almanya: Literatür Yayıncılık.
Little, S. (2008). … İzmler-Sanatı Anlamak. (D. N. Özer, Çev.). İstanbul: Yem Yayınları.
Lynton, N. (2009). Modern sanatın öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Montserrat, D. (1993). The representation of young males in 'fayyum portraits'. The Journal of Egyptian Archaeology, 79, 215-225.
Ötgün, C., Altaş, Ş. (2020). Alberto giacometti ve francis bacon’ın figür yorumlarındaki bakışların başkalaşımı. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 35, 10-18.
Porcini, R. (2014) Nicola Samori- l’âge mûr. Rosenfeld Sanat Galerisi. https://galleryrosenfeld.com/usr/documents/exhibitions/press_release_url/18/Samori_press-release_LOW.pdf (Erişim Tarihi: 09.01.2021).
Pigrum, D. (2014). In pursuit of persuasion: Burke’s rhetoric the artistic practices of the painter frank auerbach. Kenneth Burke Journal, 10(1), 14-20.
Ragon, M. (2009) Modern sanat. (V. Kanetti, Çev.) İstanbul: Hayalbaz Kitap.
Rooney, B. (2014) The middle watch, Irish Arts Review, 31, 62-63.
Şentürk, L. V. (2012). Analitik resim çözümlemeleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tanilli, S. (1994). Yüzyılların gerçeği ve mirası: İnsanlık tarihine giriş. İstanbul: Cem Yayınevi. Tate Güzel Sanatlar Galerisi. (t.y.) Portrait. https://www.tate.org.uk/art/art-terms/p/portrait (Erişim Tarihi: 02.01.2021).
Tunalı, İ. (2008). Felsefenin ışığında modern resim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yılmaz, M. (2005). Modernizmden postmodernizme sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
West, S. (2004). Oxford history of art - Portraiture. New York: Oxford University Press.