TÜRKİYE’DE EĞİTİM, STATÜ VE SOSYAL HAREKETLİLİK

Eğitim kurumunun çok sayıda işlevi vardır. Bu işlevlerden biri de bireylere bir statü kazandırmak ve sosyal hareketliliği sağlamaktır. Devletler eğitim sistemlerini planlarken kendi önceliklerine göre birden fazla hedef tespit ederler. Ancak devletlerin eğitim sisteminden çok sayıda beklentisi olmasına karşın, bireyler daha çok eğitim yoluyla bir statü kazanmak ve bu yolla toplum içinde daha iyi bir konum elde etmek amacıyla hareket ederler. Özellikle başka bir yolla iyi bir statü kazanma imkânı olmayan bireyler için eğitim, statü kazanmanın en önemli aracıdır. Aynı zamanda birçok birey için eğitim toplum içindeki konumlarını değiştirmenin ve böylece sosyal hareketliliğe katılmanın da tek yoludur. Türkiye’de de bireylere verilen örgün ve yaygın eğitimin birden fazla amacı vardır. Bu amaçlardan biri de bireyleri bir meslek sahibi yapmaktır. Dolayısıyla bireyler aldıkları eğitim aracılığıyla bir meslek sahibi olacak, böylece bir statü kazanacaklardır. Ancak gelinen noktada, Türkiye’de eğitimin bireylere ne kadar statü kazandırdığı ve eğitim yoluyla kazanılan statülerin özellikle yukarı doğru olan sosyal hareketlilikte ne derece etkili olduğunu tartışmak gerekir. Çünkü mevcut veriler Türkiye’de eğitiminin statü kazandırma işlevinin giderek azaldığını göstermektedir. Eğitimin bu işlevini kaybetmesi halinde toplumun eğitime karşı olan tutumunun nasıl olacağı konusu da son derece önemlidir. Buradan hareketle eğitim alanındaki uygulamaların ve verilerin değerlendirilmesi suretiyle yapılan bu çalışmanın üç amacının olduğu söylenebilir. Birincisi Türkiye’de eğitim sisteminin bireylere statü kazandırma ve sosyal hareketliliği sağlama işlevinde bir azalma olup olmadığını tartışmaktır. İkincisi böyle bir işlev kaybının olması halinde toplumun eğitime olan bakışının nasıl olacağını ve bu durumun olası sonuçlarını ortaya koymaktır. Üçüncüsü ise ulaşılan sonuçlar ışığında bazı önerilerde bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Eğitim, Toplum, Statü, Meslek, Sosyal hareketlilik

EDUCATION, SOCIAL MOBILITY AND STATUTE IN TURKEY

The educational institution has many functions. One of these functions is to provide individuals with status and social mobility. When states plan their education systems, they set more than one target according to their own priorities. However, although states have many expectations from the education system, individuals act in order to gain a status through education and to achieve a better position in the society in this way. Education is the most important tool for gaining status, especially for individuals who are not able to gain a good status in another way. At the same time, for many individuals, education is the only way to change their position in society and thus participate in social mobility. Formal and non-formal education given to individuals in Turkey have multiple purposes. One of these aims is to provide individuals with a profession. Therefore, individuals will have a profession through the education they receive, thereby gaining a status. However, at this point, how much statute the education bring to the individuals in Turkey, and to what extent the status gained through education is effective, in particular in the upward social mobility, should be discussed. Because the available data indicate that the function of education in gaining the status decreases gradually in Turkey. The issue of how the attitude of the society towards education will be if education loses this function is extremely important. From this point of view, it can be said that this study, which is carried out by evaluating the applications and data in the field of education, has three aims The first one is to discuss whether there is a reduction in education system's gaining status and providing social mobility to the individuals in Turkey. The second is to demonstrate how the view of society to education will be and the possible consequences of this situation in the event of such a loss of function. The third is to make some suggestions in the light of the results achieved.

Keywords:

Education, Society, Status, Job, Social mobility,

PDF

___

Arslantürk, Zeki; Amman, M. Tayfun (2012). Sosyoloji, (8.baskı), Çamlıca Yayınları, İstanbul.
Aydın, Mustafa (2000). Kurumlar sosyolojisi, (2.baskı), Vadi Yayınları, Ankara.
Demirel, Özcan (2009). Eğitimde Program Geliştirme, (12.baskı), Pegem Akademi, Ankara.
Dewey, John (2008). Okul ve Toplum, (Çev. H. Avni Başman), (1.baskı), Pegem Akademi, Ankara.
Ergun, Doğan (2005). Sosyoloji ve Eğitim, (3.baskı), İmge Kitabevi, Ankara.
Ertürk, Selâhattin (2017). Eğitimde ‘’Program’’ Geliştirme. (2.baskı), Edge Akademi, Ankara.
Fichter, Joseph H. (2016). Sosyoloji Nedir, (Çev. Nilgün Çelebi), (3.baskı), Anı Yayıncılık, Ankara.
Giddens, Anthony (2012). Sosyoloji, (Çev. Eren Rızvanoğlu vd.), (1.baskı), Kırmızı Yayınları, İstanbul.
Gökçe, Birsen (2007). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar, (3.baskı), Savaş Yayınları, Ankara.
İnal, Kemal (2008). Eğitim ve İdeoloji. (1.basım), Kalkedon Yayınları, İstanbul.
Korkmaz, Abdullah (2006). Değişme ve Farklılaşma, (1.baskı), Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
MacIver, R. M.; Page, C. H. (1994). Cemiyet I. (Çev.: Amiran Kurtkan), Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Marshall, Gordon (2005). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev.: Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim Sanat Yayınları, Ankara.
Şişman, Mehmet (2002). Eğitimde Mükemmellik Arayışı. (1.baskı), Pegem A., Ankara.
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2972.pdf (Erişim Tarihi: 02.04.2020)
MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf (Erişim Tarihi: 08.12.2019)
MEB. (2019). Millî Eğitim İstatistikleri 2018/'19. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019.pdf (Erişim Tarihi: 21.04.2020)
Milletvekili Seçimi Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2839.pdf (Erişim Tarihi: 12.04.2020)
TEPAV. (2019). İstihdam İzleme Bülteni. https://www.tepav.org.tr/upload/files/15647274305.TEPAV_Istihdam_Izleme_Bulteni_Haziran_2019.pdf (Erişim Tarihi: 23.04.2020)
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf (Erişim Tarihi: 02.04.2020)
T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2019). Üni-Veri. https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri (Erişim Tarihi: 02.04.2020)
TÜİK. (2020). Anahtar Göstergeler. http://www.tuik.gov.tr/Start.do (Erişim Tarihi: 23.04.2020)
TÜRK-İŞ. (2020). Mart 2020 Açlık ve Yoksulluk Sınırı. http://www.turkis.org.tr/MART-2020-ACLIK-VE-YOKSULLUK-SINIRI-d388750 (Erişim Tarihi: 06.04.2020)
YÖK. Öğrenim Düzeyine Göre Öğrenci Sayısı. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09.04.2020)
YÖK. Türlerine Göre Mevcut Üniversite Sayısı. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09.04.2020)